Klimaatrechtvaardigheid is dé oplossing tegen gevaarlijke opwarming

Om het klimaatprobleem op te lossen, moeten we naar de oorzaak kijken: de ongelijke verdeling van geld en macht in de wereld. Rijke mensen veroorzaken de meeste schade, terwijl arme mensen de gevolgen voelen. Als we de klimaatcrisis willen stoppen, moeten we deze cirkel doorbreken.

Klimaatrechtvaardigheid betekent: een goed leven op een gezonde aarde voor iedereen. Ongeacht je inkomen, je woonplaats, religie, gender, etniciteit en/of beperking.

Een goed leven draait niet alleen om geld. Het betekent vooral een veilige plek om te leven, inspraak in democratische processen, gezonde lucht enzovoorts. Milieudefensie zet zich daar met hart en ziel voor in. Daarom kiezen we voor een klimaatbeleid waar iedereen beter van wordt. We vertellen je er graag meer over.

Wil je liever een training volgen om kennis te maken met klimaatrechtvaardigheid. Ook dat is mogelijk!
>  Vraag de training over Klimaatrechtvaardigheid aan 

  1. Wat is klimaat(on)rechtvaardigheid?
  2. Klimaatonrecht: wat is het probleem internationaal?
  3. Klimaatonrecht: wat is het probleem in Nederland?
  4. In het kort: wat is klimaatverandering?
  5. Waarom hebben we nog maar een paar jaar?
  6. De oplossing: een duurzame economie
  7. Een duurzame economie: zo komen we er
  8. De rol van de overheid
  9. De rol van grote bedrijven
  10. De rol van burgers
  11. Dit kun jij zelf doen

Alle ingrediënten voor de oplossing zijn er al. We leggen je graag uit hoe we de klimaatcrisis kunnen oplossen.

1. Wat is klimaat(on)rechtvaardigheid?

Rijke mensen stoten meer CO2 uit dan arme mensen. Ze wonen vaker in grote huizen, verbruiken meer energie, rijden vaker in hun auto, boeken vaker verre vliegreizen en investeren hun geld vaker in vervuilende industrieën.

De rijkste 1% van de wereldbevolking stoot 30x meer CO2 uit dan de armste 50%

Ook grote bedrijven dragen onevenredig veel bij aan klimaatschade:

Wereldwijd is 70% van de CO2-uitstoot afkomstig van de 100 grootste bedrijven

De 10 grootste bedrijven stoten in Nederland 3x zoveel CO2 uit als alle Nederlandse huishoudens samen

De verhoudingen zijn totaal scheef.

Op de website van De Correspondent staat het als volgt verwoord:

"Het is niet de mens als zodanig die de klimaatcrisis veroorzaakt. De overgrote meerderheid van de wereldbevolking leeft namelijk keurig binnen de grenzen van wat de aarde kan hebben. De overschrijding die zo veel milieuschade veroorzaakt, is in onevenredig grote mate de schuld van de rijken der aarde, maar eigenlijk vooral van een economisch stelsel dat berust op eeuwige groei, ongelijkheid en verwerving van bezit door de elite."

Om de klimaatcrisis aan te pakken, moeten we dus ongelijkheid en onrecht aanpakken.

Terug naar boven^

2. Klimaatonrecht: wat is het probleem internationaal?

Wereldwijd worden mensen niet in dezelfde mate getroffen door klimaatverandering. Mensen in arme landen merken de gevolgen van vervuiling eerder en veel sterker dan wijzelf. Terwijl zij niet verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de aarde.

We geven 3 voorbeelden:

1. Arme mensen in zuidelijke landen hebben veel last van de klimaatverandering. Extreem weer neemt toe waardoor hun gewassen minder goed groeien. Zo is de Indiase economie 31% kleiner dan ze zonder klimaatverandering zou zijn geweest.

Deze mensen zijn vaak te arm om zich tegen de gevolgen van klimaatverandering te beschermen, en het zijn juist de rijke landen die het meest bijdragen aan CO2-uitstoot en broeikaseffect.

Deze klimaatonrechtvaardigheid wordt duidelijk in beeld gebracht in deze studie van Wageningen Universiteit:

Wist je dat:

De rijkste 10% van de wereldbevolking is verantwoordelijk voor 50% van de uitstoot van broeikasgassen

De armste 50% is slechts verantwoordelijk voor 13%

2. Niet alleen onze uitstoot heeft invloed, ook ons voedsel. Denk bijvoorbeeld aan de palmolie in ons eten en de soja voor veevoer. Daarvoor worden plantages aangelegd en regenwoud gekapt. Het gevolg: de mensen die daar wonen en werken, verliezen hun grond en traditionele manier van bestaan. Wat wij eten, heeft direct invloed op hun leven.

Lees deze verhalen maar eens:

3. Juist westerse bedrijven zijn vaak actief in ontwikkelingslanden. Daar verdienen ze veel geld, terwijl de lokale bevolking blijft zitten met de negatieve gevolgen en nauwelijks profiteert van de winst.

Zo zijn Nederlandse banken als ING, Rabobank en ABN AMRO (maar ook verzekeraars en pensioenfondsen) betrokken bij palmolieplantages. En is Shell in Nigeria verantwoordelijk voor lekkende oliepijpleidingen.

Wij - inwoners van westerse landen - zijn medeverantwoordelijk voor de klimaatschade, schendingen van mensenrechten en landroof in kwetsbare landen.

Wat is klimaatrechtvaardigheid?

Maar tegelijkertijd zijn wij - individuele burgers en consumenten - niet hoofdverantwoordelijk voor de klimaatcrisis. Het systeem faalt. We hebben een economisch systeem gecreëerd dat rijken steeds rijker maakt en ongelijkheid vergroot. De kosten van milieuvervuiling, mensenrechtenschendingen, klimaatverandering en ontbossing worden afgewenteld op de samenleving. En de winst wordt opgestreken door privépersonen en grote bedrijven.

Bij vrijhandel gaat dit nog een stap verder. Om winst te maximaliseren, wordt de productie verplaatst naar plekken waar dat goedkoper kan en waar minder regels zijn. Vaak ten koste van mensen, milieu en klimaat. Sommige bedrijven zijn zo groot geworden dat ze de politiek onder druk kunnen zetten en belastingverlaging kunnen eisen.

Een klimaatrechtvaardig beleid betekent dat we wereldwijd kiezen voor oplossingen die verder gaan dan duurzame producten en productieprocessen.

We moeten ons richten op het systeem: ontmoedig de jacht op de goedkoopste grondstoffen en de minste regels.

Terug naar boven^

Meer weten over rechtvaardigheid en klimaat:

Wanneer behoor je tot de rijkste 10%?
Met een inkomen van meer dan €22.000 per jaar behoor je tot de rijkste 10% van de wereldbevolking. Met een inkomen van meer dan €84.000 per jaar behoor je tot de rijkste 1% van de wereldbevolking.

Op de website howrichami.com kun je uitrekenen hoe rijk jij bent ten opzichte van de rest van de wereld.

De ongelijkheid in de wereld gaat toch verder dan alleen arm en rijk?
Dat klopt. Miljoenen mensen op de wereld hebben te maken met verschillende vormen van ongelijkheid, bijvoorbeeld tussen generaties, op basis van etniciteit of gender. Klimaatverandering vergroot de bestaande ongelijkheid en leidt tot meer armoede. Zo ligt de zorg voor voedsel en kinderen in veel landen bij de vrouw waardoor zij vaker kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering, zoals extreem weer, mislukte oogsten en verlies van land. Op deze pagina gaan we bij punt 5 uitgebreid in op de relatie tussen klimaatverandering, gender, leeftijd en andere diversiteitskenmerken en onrecht.
Als de economie groeit, profiteren we toch allemaal?
Dat was jarenlang het uitgangspunt. Als de economie groeit, verdienen we meer. Daardoor betalen we meer belasting waarmee we onze sociale voorzieningen kunnen betalen.

Maar het probleem is dat onze planeet die oneindige groei niet kan dragen.

Daarom willen wij de focus op economische groei loslaten en kijken naar welzijn voor mens én planeet.

Wat hebben racisme en kolonisatie te maken met klimaatverandering?
Een eerlijke en duurzame samenleving vraagt om samenwerking en samen optrekken. Daarom spreken we ons uit tegen het plunderen van onze planeet en het uitbuiten van bepaalde groepen mensen door landen, mensen en bedrijven. Op deze pagina lees je meer over de relatie tussen klimaatverandering, macht, kolonisatie en onrecht.
Wat betekenen Fair Share en Loss and Damage?
Fair Share is een term die wordt gebruikt bij de internationale klimaatonderhandelingen, net als Loss and Damage.

Fair share betekent dat rijke, geïndustrialiseerde landen méér moeten doen dan arme landen. Dat komt omdat zij een veel grotere bijdrage leveren aan het klimaatprobleem. We noemen dat ook wel de historische klimaatschuld. Bij Loss and Damage gaat het om compensatie voor schade door klimaatverandering.

Hoe weet ik of mijn bank / verzekeraar bijdraagt aan klimaatschade?
Sommige Nederlandse banken maken zich schuldig aan financiering van bedrijven die zich niets aantrekken van mensenrechten, milieu en klimaat. Op deze website kun je controleren hoe duurzaam jouw bank (of verzekeraar) is.

3. Klimaatonrecht: wat is het probleem in Nederland?

Ook in Nederland hebben we te maken met klimaatonrecht. De aardbevingen in Groningen worden veroorzaakt door een aardgasveld in de grond. De regering heeft daar, samen met oliemaatschappijen, jarenlang veel geld verdiend. Maar nu de inwoners van Groningen de dupe zijn, komt compensatie moeilijk op gang.

Elektrische auto's, zonnepanelen en biologisch eten zijn vaak alleen betaalbaar voor mensen met een hoger inkomen.

Klimaatrechtvaardigheid gaat over eerlijk klimaatbeleid. Dat betekent dat de vervuiler betaalt en dat groene oplossingen beschikbaar moeten zijn voor iedereen. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet.

30 bedrijven zijn verantwoordelijk voor 40% van alle Nederlandse uitstoot én grote bedrijven krijgen 8,3 miljard euro steun om dit zo te houden (per jaar)

Er gaat dus elk jaar 8,3 miljard euro van ons belastinggeld naar grote vervuilende bedrijven. Met dat geld kunnen we ook:

  • Bijna 6,5 miljoen Nederlandse huishoudens voorzien van windenergie. Dat is 81% van alle Nederlanders
  • Meer dan 2,1 miljoen huishoudens voorzien van zonnepanelen. Dat is ruim 25% van alle Nederlanders.
  • Bijna 2 miljoen ov-jaarkaarten met onbeperkt treinreizen uitdelen

En dat elk jaar! Daar profiteert iedereen van.

4. In het kort: wat is klimaatverandering?

Er komen steeds meer broeikasgassen in de lucht. Daardoor stijgt de temperatuur en warmt de aarde op. Dat noemen we klimaatverandering.  Het nieuwste IPCC-rapport is heel duidelijk: Onze toekomst en die van onze kinderen staat op het spel. De CO2-uitstoot moet razendsnel omlaag. 

Over de oorzaak van deze opwarming kunnen we kort zijn. 97% van alle klimaatstudies tonen aan dat menselijke activiteiten onomstotelijk de hoofdoorzaak zijn: vooral het verbranden van kolen, olie en gas.

In 60 seconden uitgelegd werkt dat zo:

Koolstofdioxide (CO2) en methaan (CH4) zijn de belangrijkste broeikasgassen. In dit artikel lees je meer over het verband tussen broeikasgas en de stijging van de temperatuur.

Terug naar boven^

5. Waarom hebben we nog maar een paar jaar?

Opwarming stopt niet in één keer. Zelfs als we vandaag stoppen met uitstoten, blijft de aarde gewoon opwarmen. Wat we nu doen, heeft pas over lange tijd effect.

Om de opwarming te beperken tot 1,5 graad, mag er een maximale hoeveelheid CO2 de lucht in. Dat noemen we het koolstofbudget.

Tussen 1990 en 2015 heeft:

  • De rijkste 1% van de wereld al 9% van dat koolstofbudget opgemaakt
  • De rijkste 10% van de wereld al 31% opgemaakt
  • De armste 50% van de wereldbevolking 4% opgemaakt

Met dit tempo is het koolstofbudget in 2030 op, volgens berekeningen van het KNMI. Dan wordt de aarde onomkeerbaar warmer dan 1,5 graad.

Daarom zegt Milieudefensie: alléén als we de uitstoot binnen 9 jaar verminderen, dus voor 2030, kunnen we gevaarlijke opwarming nog voorkomen.

Jij en ik, wij zijn de laatste generatie die daarvoor kan zorgen.

Over het Klimaatakkoord van Parijs

Alle landen in de wereld tekenden in 2015 het internationale klimaatakkoord van Parijs. Daarin is afgesproken:

  • Om de uitstoot van CO2 vanaf 2020 te beperken
  • Dat de temperatuur maximaal 2 graden mag stijgen
  • Dat we proberen de temperatuur maar 1,5 graad te laten stijgen

9 van de 10 Nederlanders vinden dat óók grote bedrijven zich moeten houden aan het Klimaatakkoord van Parijs. Nu zijn dat alleen landen.

Wat zijn de gevolgen van de opwarming van de aarde?

Opwarming van méér dan 1,5 graad heeft verwoestende effecten. We zitten al op 1,1 graad. Als de grote vervuilers niet gaan meedoen en meebetalen, gaan we voorbij die 1,5 graad.

Zonder drastische maatregelen loopt de opwarming van de aarde op tot 4,4 graden aan het eind van deze eeuw.

Meer weten over klimaatverandering:

Wat verstaan jullie onder gevaarlijke klimaatverandering?
Gevaarlijke klimaatverandering (ook wel ‘dangerous anthropogenic interference’ genoemd) betekent een gemiddelde, wereldwijde temperatuurstijging van 2 graden Celsius. Vanaf dat moment zijn de gevolgen van klimaatverandering onomkeerbaar.

Het KNMI legt in deze heldere special uit wát de gevolgen van een warmer klimaat dan precies zijn.

Wat zijn de gevolgen van klimaatverandering voor Nederland?
Wat zijn de gevolgen per graad opwarming?
Er is onderzocht wat de gevolgen zijn per graad in vergelijking met de tijd vóór de Industriële Revolutie. Deze video’s van Sky News brengen dat mooi in beeld.

We kunnen het ergste nog voorkomen als we samen de schouders eronder zetten.

Zijn er voorbeelden van landen die het beter doen?
Nederland bungelt in Europa onderaan als het om de aanpak van klimaatverandering gaat. Maar het kan ook anders.

Denemarken wil in 2050 volledig van olie, gas en kolen af zijn. Costa Rica, Belize en Frankrijk hebben wetgeving aangenomen om de olie- en gaswinning te beperken. Er is een groeiend aantal landen dat hard op weg is naar 100% hernieuwbare elektriciteit. Snel duurzaam omschakelen is dus echt mogelijk.

Frankrijk, Zweden en het Verenigd Koninkrijk hebben hun wetgeving aangepast om subsidie aan (internationale) vervuilende bedrijven in de fossiele industrie te beperken. Daarover kun je hier meer lezen.

Nú is het moment

De coronacrisis heeft mensen aan het denken gezet over de samenleving, de economie en hoe we die in de toekomst kunnen inrichten.

Willen we meer en groter? Of willen we beter, fijner en eerlijker?

Want klimaatrechtvaardigheid gaat niet zozeer over CO2-uitstoot, het gaat over mensen die getroffen worden door klimaatverandering.

Terug naar boven^

6. De oplossing: een duurzame economie

Het goede nieuws is: we kunnen de opwarming van de aarde nog stoppen. Het is nog niet te laat.

Samen kunnen we bouwen aan een gezonde, toekomstbestendige economie waarin vervuiling wordt belast en vergroening wordt beloond: dat is pas een duurzame economie.

Wat is een duurzame economie?

Binnen de klimaateconomie is extra aandacht voor duurzaam wonen, reizen en eten.

Milieudefensie heeft daarvoor concrete plannen uitgewerkt:

Onze plannen zijn budgetneutraal. Dat betekent dat alle kosten worden betaald uit de opbrengsten. Nederlanders met een laag- en middeninkomen hoeven niets extra's te betalen en gaan er soms zelfs op vooruit. En alles is realiseerbaar voor 2030.

Klimaatrechtvaardigheid: we kunnen de opwarming van de aarde nog stoppen

Om die plannen voor elkaar te krijgen, spelen we allemaal een rol. Iedereen binnen de eigen mogelijkheden.

De overheid en grote bedrijven hebben een grotere verantwoordelijkheid dan inwoners. Daarover later meer.

Plan wonen - inclusief berekening

Iedereen wil een fijn, warm huis. En in het Nederlandse Klimaatakkoord is bepaald dat er 1,5 miljoen huizen geïsoleerd moeten zijn in 2030. Maar subsidies voor zonnepanelen, isolatie en andere groene oplossingen komen vooral terecht bij mensen die al veel spaargeld hebben.

Milieudefensie bedacht een oplossing waarvan ook mensen met een lager inkomen kunnen profiteren: een warmtefonds. In dit fonds komt geld om huizen te isoleren.

Milieudefensie stelt het volgende voor:

  • Mensen krijgen een tegoedbon voor woningisolatie door een isolatiebedrijf
  • Ook huurwoningen en woningcorporaties doen mee
  • Je bespaart maandelijks geld
  • Terugbetaling is afhankelijk van inkomen
  • De rente wordt laag gehouden en is gelijk aan die van een studielening (op dit moment 0%)

Huishoudens die hun woning kunnen isoleren door het Warmtefonds

Het warmtefonds kost € 115 miljoen euro per jaar. Dat wordt betaald door de energiebelasting voor de industrie.

Dit zijn de opbrengsten, doorgerekend door onderzoeksbureau CE Delft:

  • Meer wooncomfort doordat er 1,5 miljoen meer huizen zijn geïsoleerd
  • 1,6 miljoen ton CO2-reductie in 2030
  • 33.000 tot 60.000 extra groene banen - dit zijn zowel tijdelijke banen in de isolatie en bouw, als vaste banen in onderhoud van systemen en installaties
  • Meer schone lucht in woonwijken - door de afname van gasverbruik in woningen
  • Goed geïsoleerde huizen zijn meer waard

Meer weten? Bekijk dan deze factsheet of het uitgebreide onderzoeksrapport van CE Delft. Daarin vind je de uitgebreide berekeningen en ook een vergelijking met het warmtefonds dat minister Ollongren voorstelt.

Plan verkeer - inclusief berekening

Tijdens de coronacrisis was de lucht schoner: 83% van de Nederlanders was daar blij mee.

Milieudefensie stelt duurzame bereikbaarheid voorop. Het gaat niet om meer (of minder) asfalt of elektrische auto's. Het gaat erom dat we op een duurzame manier op de plek komen waar we willen zijn.

Met name de combinatie van (elektrische) fiets en openbaar vervoer zorgt voor 3 tot 4 keer betere bereikbaarheid dan asfalt. Dat blijkt uit onderzoek.

Milieudefensie stelt het volgende voor:

  • Rekeningrijden: automobilisten betalen naar gebruik en de opbrengst wordt teruggegeven aan álle Nederlanders. Afhankelijk van je inkomen krijg je €450 tot €1000 per jaar, ook als je geen auto rijdt.
  • Een heffing op vliegtickets die hoger wordt als je vaker vliegt

Wist je dat…. 8% van de bevolking zorgt voor 40% van de vluchten

Ook de luchtvaart moet anders. Méér dan 70% van de mensen vliegt niet (of nauwelijks). Dan is het wel zo  eerlijk als de kleine groep veelvliegers meer betaalt.

Dat kan met een oplopende belasting voor vliegtickets. Hoe vaker je vliegt, hoe meer je betaalt.

69% van de Nederlanders is voorstander van een veelvliegers-heffing

We lieten de opbrengsten van ons vervoersplan doorrekenen door onderzoeksbureau CE Delft. Dit levert ons plan op:

  • Minder CO2-uitstoot: 7,5 tot 9 miljoen ton
  • Minder stikstofuitstoot: 2.400 tot 3.300 ton
  • 20 tot 30% minder autokilometers
  • 23% minder vluchten

Meer weten? Bekijk dan deze factsheet over het vervoersplan van Milieudefensie of lees het uitgebreide onderzoeksrapport van CE Delft. Daarin staan alle berekeningen van kosten en opbrengsten.

Plan Landbouw - inclusief berekening

Iedereen heeft recht op gezond eten. In 2030 kan 100% van het vlees en zuivel in Nederland biologisch geproduceerd worden. En de boer krijgt daarvoor een eerlijke prijs. Boeren die de overstap niet kunnen maken, worden ruimhartig uitgekocht.

Om gezonder te kunnen eten zonder meer te betalen, moeten we de veehouderij hervormen en een fonds instellen om boeren te helpen bij de overgang. 

Kringlooplandbouw: wat levert dat op?

Milieudefensie stelt het volgende voor:

  • Over 10 jaar wordt al het vlees en zuivel in Nederland 100% biologisch geproduceerd
  • Verlaging van btw op groente en fruit
  • De prijs van vlees gaat omhoog
  • De boer verdient een eerlijke boterham
  • Boodschappen blijven betaalbaar
  • 16 miljoen ton minder uitstoot van CO2 en methaan
  • 300 miljoen meer bomen
  • Verbeterd dierenwelzijn
  • 60% minder koeien, kippen, varkens en geiten
  • Geen stankoverlast en mestoverschot meer
  • Schoner water, gezondere bodem, meer biodiversiteit rondom boerderijen

De kosten worden betaald uit een eerlijke vleesprijs, belasting op landbouwgif en Europese landbouwsubsidies. Ook verhogen we de vermogensbelasting. Mensen met meer dan 1 miljoen euro spaargeld betalen 3% meer. Mensen met lage en middeninkomens krijgen juist een compensatie.

63% van de Nederlanders vindt dat de vleesprijs omhoog mag

Uitstoot CO2 door veeteelt per jaar (2020)

Door meer groente, fruit en vleesvervangers en minder vlees te eten, krimpt de vleessector. Dat levert een enorme winst op voor klimaat, milieu, biodiversiteit en onze gezondheid.

De overheid kan dit versnellen door de btw op groente en fruit te verlagen en de btw op vlees juist te verhogen.

Terug naar boven^

Meer weten over landbouw in Nederland:

Duurder vlees: dat is toch niet eerlijk voor mensen met lage inkomens?
In onze plannen is rekening gehouden met mensen die minder te besteden hebben. Het voorstel is om die huishoudens onder meer te compenseren door het btw-tarief op groente en fruit juist te verlagen. Zo stimuleert de overheid de keuze om duurzaam en gezond te eten.
Wat is biologische kringlooplandbouw?
Dat is een vorm van landbouw waarbij de boer zuinig omgaat met grondstoffen en energie. Boeren werken zoveel mogelijk in evenwicht met de omgeving. Zonder natuur, milieu en klimaat te veel te belasten. Stoffen die het systeem uitgaan, moeten weer terugkomen. Voor een veehouder betekent dit: de mest van het vee gaat terug naar de eigen grond. Daar is het weer voeding voor nieuwe voedselgewassen. Sluit je de kringloop dichtbij huis, dan scheelt dat een heleboel heen en weer gesleep van grondstoffen. Je hoeft namelijk geen krachtvoer meer te halen uit bijvoorbeeld Zuid-Amerika. Dit kan prima in Nederland, maar alleen met een kleinere veestapel. Want anders is er niet genoeg land.
Hoe is intensieve landbouw ontstaan in Nederland?
'Veel voor weinig’ is een erfenis van de Tweede Wereldoorlog. Na een periode van honger moest de voedselvoorziening snel op poten worden gezet. En Nederland wilde de economie nieuw leven inblazen. Het eten mocht daarom niet te duur zijn. Het moest betaalbaar zijn voor iedereen en het mocht de koopkracht van mensen niet drukken. Maar de boeren moesten ook geld verdienen. Voor een redelijk inkomen moesten zij daarom veel produceren. Maar inmiddels keert dit systeem zich tegen hen. Wie niet genoeg produceert, gaat failliet. Het duwt boeren over de rand.

7. Een duurzame economie: zo komen we er

Om de opwarming van de aarde te stoppen, moeten we allemaal onze verantwoordelijkheid nemen. Maar wel binnen ieders mogelijkheden.

De overheid en grote bedrijven hebben een grotere verantwoordelijkheid dan burgers. Zij vervuilen meer én ze hebben meer macht en meer mogelijkheden.

Zonder hen redden we het niet.

8. De rol van de overheid

Vooral de overheid heeft een belangrijke, sturende rol in het klimaatbeleid. Ze kan regels maken, duurzame productie afdwingen en met oplossingen komen waar een hele gemeenschap, stad of wijk van profiteert.

De overheid kan belangrijke koerswijzigingen realiseren, zoals:

I. Een CO2-heffing voor grote vervuilers

In Nederland stoten de 10 meest vervuilende bedrijven samen 3x zoveel CO2 uit als álle Nederlandse huishoudens samen. Als we dat aanpakken, schieten we lekker op!

91% van de Nederlanders wil dat grote vervuilende bedrijven gaan betalen voor hun vervuiling

Helaas ligt de rekening vooral bij kleinere bedrijven (MKB) en huishoudens. Zij zorgen voor ruim 80% van de subsidiepot voor industriële vergroening. Zelfs ziekenhuizen en onderwijs betalen meer dan Shell en Tata Steel.

Milieudefensie wil daarom een CO2-heffing die elk jaar een beetje stijgt. Op die manier worden bedrijven geprikkeld om schoner te gaan werken. Als we dit combineren met een CO2-heffing voor producten uit het buitenland voorkomen we oneerlijke concurrentie.

De opbrengst kan worden gebruikt voor vergroening van de industrie.

 

Veelgestelde vragen over de CO2-heffing:

Er is toch een wet aangenomen met CO2-heffing?
Dat klopt, in november 2020 werd een CO2-heffing voor de industrie aangenomen. Helaas is het aangenomen wetsvoorstel erg afgezwakt. De zware industrie krijgt nu subsidie om haar uitstoot te verminderen, maar die subsidiepot wordt gevuld door kleinere bedrijven. Dat bleek in augustus 2021 uit een onderzoek van Milieudefensie.
Die CO2-heffing berekenen ze toch gewoon door aan de consument?

De meeste bedrijven zullen dat inderdaad doen. Daardoor worden ze duurder dan de concurrent en dat dwingt ze om hun uitstoot omlaag te brengen. Met de opbrengst van de CO2-heffing kunnen bedrijven die willen vergroenen worden geholpen.

Wat doen we met de opbrengsten van de CO2-heffing?
We gebruiken het volledige bedrag om bedrijven en zware industrie te vergroenen.

 

II. Schaf subsidies voor vervuilende bedrijven af

Nederland geeft ruim 2x méér subsidie aan olie, kolen en gas dan aan duurzame energie. Dit blijkt uit onderzoek van Milieudefensie, ODI en CAN Europe.

Zo betalen luchtvaartmaatschappijen geen belasting voor kerosine. En de zware industrie is vrijgesteld van (een deel van de) energiebelasting. Het geld dat we zo mislopen, kunnen we ook gebruiken voor groene oplossingen.

III. Maak internationale regels voor bedrijven

Wereldwijd hoeven banken, beleggers en pensioenfondsen niet te voldoen aan groene voorwaarden. Ze investeren ons spaargeld vooral in bedrijven die zich niets aantrekken van mensenrechten, milieu en klimaat. Op die manier verdienen ze veel geld.

Om dat te veranderen, zijn regels nodig. Of nog beter: een internationaal verdrag. Want een juridisch bindend VN-verdrag biedt slachtoffers de mogelijkheid om naar de rechter te stappen. Op die manier kunnen bedrijven aansprakelijk worden gesteld voor mensenrechtenschending en milieuvervuiling.

Terug naar boven^

9. De rol van grote bedrijven

Grote bedrijven hebben een verantwoordelijkheid. Wij kijken hierbij naar 3 sectoren:

Zij betalen nu nog bijna niets. Sterker nog, de grootste vervuilende bedrijven krijgen jaarlijks 8,3 miljard euro steun zonder dat zij een goed klimaatplan hebben:

Vervuilende bedrijven en zware industrie

Een effectieve én rechtvaardige oplossing begint bij het aanpakken van de grootste vervuilers:

De luchtvaart:

  • De luchtvaart krijgt jaarlijks 2,1 miljard euro subsidie
  • Kerosine is btw-vrij
  • Vliegtickets zijn btw-vrij
  • Voor gebruik van auto, bus, trein of tram betalen reizigers wél btw
  • De luchtvaart doet niet mee aan het klimaatakkoord van Parijs

De elektriciteitssector / fossiele brandstoffen:

  • Is verantwoordelijk voor 23% van onze jaarlijkse CO2-uitstoot
  • Is vrijgesteld van de CO2-heffing (die geldt alleen voor de industrie)

De zware industrie:

  • Is verantwoordelijk voor 31% van onze jaarlijkse CO2-uitstoot
  • Ontvangt minimaal 145 miljoen euro aan overheidssteun per jaar
  • De grote energieverbruikers betalen lage energiebelasting
  • Tata Steel betaalt zelfs helemaal geen energiebelasting

Meer voorbeelden vind je in de factsheet over fossiele overheidssteun in Nederland.

“Vervuilende bedrijven, zoals oliemaatschappijen, reageren met hun klimaatplannen op de groeiende druk van het publiek. Maar de plannen zijn bedrieglijk en vooral gericht op het beschermen van bedrijfsresultaten", zegt David Tong - auteur van het onderzoek Big Oil - Reality Check

Banken, verzekeraars en pensioenfondsen

Nederlandse banken zijn betrokken bij milieuvervuiling en uitbuiting in het buitenland.  Zo komt ING er al jaren ongestraft mee weg dat zij geld steken in palmoliebedrijven die betrokken zijn bij ontbossing, kinderarbeid en landroof.

De Nederlandse overheid wil dat internationale bedrijven respect hebben voor mens, milieu en klimaat. Helaas houdt slechts 35% van de Nederlandse bedrijven zich aan de richtlijnen van de overheid. Gelukkig werd in 2021 een wetsvoorstel ingediend voor verantwoord internationaal ondernemen. Deze wet verplicht o.a. financiële instellingen zoals ING om milieu- en klimaatschade in hun keten te voorkomen.

Landbouwbedrijven: de vlees- en zuivelindustrie

Veel boeren zijn bereid om te verduurzamen, maar het huidige systeem gunt ze die ruimte niet. Omdat grote bedrijven als FrieslandCampina, Vion en VanDrie waar veel boeren aan leveren, focussen op export en de wereldmarkt. Daar regeert de laagste prijs, niet of een product duurzaam is gemaakt.

Deze 3 bedrijven waren in 2019 samen verantwoordelijk voor de uitstoot van 32,6 miljoen ton aan broeikasgassen. Dat is méér dan de totale directe uitstoot van al het wegverkeer in Nederland in 2019.

Meer weten over verduurzaming van grote bedrijven:

Waarom investeert Nederland nog zoveel in vervuiling?
Nederland geeft ruim 2x zoveel subsidie aan olie, kolen en gas als aan duurzame energie. Waarom investeert Nederland nog zoveel in vervuiling? En wat kunnen we eraan doen?

In deze podcastkrijg je de antwoorden.

Wat als die bedrijven failliet gaan?
De industrie die afhankelijk is van olie, kolen en gas zal op termijn verdwijnen, dat staat vast. Ook de luchtvaart zal moeten krimpen. Het is heel belangrijk dat mensen die daardoor hun baan verliezen, worden geholpen aan een groene baan. Zij mogen niet het slachtoffer worden van het afbouwen van olie, kolen en gas.

Gelukkig zijn er in een moderne, duurzame economie meer banen dan in een ouderwetse economie. Bij een olieraffinaderij werken bijvoorbeeld relatief weinig mensen, terwijl er juist veel mensen nodig zijn voor de bouw en het onderhoud van windparken, zonneparken en het isoleren van woningen.

Wat als die bedrijven naar het buitenland vertrekken?
Met de CO2-heffing die wij voorstellen, kunnen we de zware industrie vergroenen. Maar die heffing is niet zo hoog dat de industrie daardoor massaal naar het buitenland zal vertrekken. Bovendien kunnen grote fabrieken en olieraffinaderijen vaak niet zomaar hun boeltje pakken en verhuizen.

Nu wordt de rekening van de verduurzaming vooral door kleinere bedrijven (MKB) betaald. Zij concurreren ook vaak over de grens en bieden bovendien veel meer werkgelegenheid dan de grote industrie.

Waarom laat de overheid bedrijven als Shell hun gang gaan?
Grote multinationals hebben veel macht. Ze zitten in meerdere landen tegelijk. Dat maakt het moeilijk voor een regering om ze aan te pakken. Toch is het een taak van de overheid om dit te doen.

Eerder al klaagde Urgenda de Staat aan omdat ze onvoldoende doet om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen. Urgenda heeft deze zaak gewonnen. In 2020 stapte Milieudefensie naar de rechter om ook Shell ter verantwoording te roepen. Die zaak hebben we gewonnen. Shell moet vergroenen. Hier lees je meer over onze klimaatzaak tegen Shell.

10. De rol van burgers

Het kan zijn dat je moedeloos wordt van alle cijfers. Dat hoeft niet!

De kracht zit in aantallen. Duizenden, en wereldwijd zelfs miljoenen, mensen die opkomen voor het klimaat. Mensen zoals jij en ik, die niet wachten op treuzelende politici.

Alle ingrediënten voor de oplossing zijn er al. En iedereen kan invloed uitoefenen op de koers die wij als Nederland kiezen.

Als mensen samenwerken, kunnen ze de wereld veranderen. Op die manier kregen vrouwen stemrecht en verdween apartheid uit Zuid-Afrika. En op die manier zullen we ook de klimaatcrisis oplossen en Nederland eerlijker maken.

Terug naar boven^

11. Wat kun jij zelf doen?

Iedere duurzame keuze is een signaal. Daarmee inspireer je anderen; een sneeuwbaleffect dat kan leiden tot verandering. zoals de gewonnen rechtszaak tegen Shell, die we alléén konden voeren dankzij 17.000 Nederlanders die in ons geloofden.

I. Laat je stem horen

Jouw stem helpt de mensen in de Tweede Kamer om de juiste beslissingen te nemen.

Je bent niet alleen consument, maar ook burger. En als burger heb je een stem. We kunnen de politiek mobiliseren voor eerlijk en ambitieus klimaatbeleid.

Stem op een partij die werk maakt van het klimaatbeleid. Oók bij de lokale verkiezingen.

II. Onderteken een petitie of brandbrief

Door je handtekening te zetten onder een petitie, een brandbrief of een burgerinitiatief laat je je stem horen. Dat is altijd de 1e stap naar grote veranderingen.

En petities ondertekenen heeft zin!

Zo stuurden 33.000 Nederlanders een e-mail aan politieke partijen om aandacht te vragen voor de nadelige gevolgen van CETA, het handelsverdrag met Canada. En met succes! De PvdA trok zijn steun in waarna het kabinet geen meerderheid meer had in de Eerste Kamer.

Of de 75.000 handtekeningen die ervoor zorgden dat er een CO2-heffing voor de industrie kwam. En de 55.000 oproepen waarna Jumbo, AH en Aldi besloten om voortaan uitsluitend duurzame melk aan te bieden.

III. Eet minder vlees en zuivel

Eén van de belangrijkste dingen die één persoon kan doen: minder rundvlees, kaas en zuivel eten.

De productie van rundvlees en zuivel is zwaar vervuilend omdat er veel broeikasgassen vrijkomen. Zo is de uitstoot van één kilo rundvlees gelijk aan de uitstoot van 180 kilometer autorijden. Dat komt vooral omdat regenwoud wordt gekapt om veevoer te kunnen verbouwen voor Nederlandse koeien.

Minder vlees en zuivel eten heeft een enorme positieve impact op klimaat, biodiversiteit, volksgezondheid, dierenwelzijn én verkleint onze voetafdruk in het buitenland.

IV. Stap over naar een andere bank en/of verzekeraar

Ook Nederlandse banken financieren bedrijven die zich niets aantrekken van mensenrechten, milieu en klimaat.

Overstappen naar een andere bank maakt écht verschil. Want bij een duurzame bank draagt jouw geld niet bij aan de kap van regenwoud, aan het verjagen van mensen van hun land en aan klimaatverandering.

V. Consumeer bewust

Als je minder spullen koopt (en gebruikt) heb je minder impact op het milieu.

Beloon duurzame bedrijven en start-ups door bij ze te kopen en ze een positieve review te geven, online of aan vrienden.

Doe je mee?

We kunnen de strijd tegen klimaatverandering nog winnen. En de opwarming beperken tot 1,5 graad.

Maar dat gaat niet vanzelf. Milieudefensie zet zich met hart en ziel in om de klimaatcrisis aan te pakken. Daarbij kiezen we voor een klimaatbeleid waar iedereen beter van wordt.

Doe jij ook mee? Want samen hebben we invloed. Samen krijgen we de grootste vervuilers en de overheid in beweging.

Samen gaat het ons lukken. Steun ons door lid te worden.

Over Milieudefensie

Wij zijn de meest invloedrijke klimaatorganisatie van Nederland. Dat zeggen wij niet zelf, maar dat zeggen onze tegenstanders. Dat beschouwen we maar als compliment.

Wij vinden dat het klimaatbeleid onlosmakelijk is verbonden met rechtvaardigheid. Daarom verzetten wij ons tegen het plunderen van onze planeet en het uitbuiten van mensen.

Doe ook mee. Met jouw steun veranderen we Nederland en maken we Nederland duurzaam en eerlijk.

Samen geven we een leefbare aarde door.

Terug naar boven^

Loading...