Het klimaat vraagt om actie van ons allemaal. Maar wat zijn echt duurzame oplossingen en welke kun je beter vermijden? En wat doe je als je geen geld hebt voor zonnepanelen of een elektrische auto? Hier lees je alles over duurzaamheid.
Heel fijn dat je geïnteresseerd bent in klimaatverandering en duurzame oplossingen. Zelf aan de slag gaan met je eigen huis en je leven verduurzamen is belangrijk. Toch is het goed om te beseffen dat 1 voor 1, consument voor consument, de wereld veranderen niet snel genoeg gaat. Want we hebben volgens het KNMI nog maar een jaar of 7 om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen.
Voor echte en snelle veranderingen zijn de politiek en grote bedrijven heel hard nodig. Maar die treuzelen en werken tegen. Daarom doen we een beroep op jou. Want met meer mensen krijgen we meer voor elkaar. Zo dwongen we met onze Klimaatzaak bij de rechter af dat Shell, de grootste vervuiler van Nederland, sneller moet verduurzamen. Dat lukte dankzij de steun van 17.000 mede-eisers. En we bereikten nog veel meer.
Lees nu alles over duurzame oplossingen:
Besparen levert geld op, het belast het klimaat niet en heeft verder ook geen schadelijke gevolgen. Daarom zijn wij groot fan van besparen. Het is de meest duurzame oplossing en iedereen kan ergens op besparen.
Door jouw huis te isoleren bespaar je energie en geld. En het levert je ook nog een comfortabeler huis op met een constante temperatuur. Je hoeft minder te stoken en daarom is het beter voor het klimaat. Isolatie is stap 1 als je je huis of een ander gebouw wil verduurzamen. Denk aan spouwmuurisolatie, vloerisolatie en dakisolatie. Met isoleren bespaar je € 360 tot € 3.100 per jaar, afhankelijk van het soort huis en de gebruikte isolatie.
>Wil je meer weten over het verduurzamen van je huis? Kijk dan hier.
“De goedkoopste energie is de energie die je niet nodig hebt.” Donald Pols, directeur van Milieudefensie
Isoleren is natuurlijk niet de enige manier om te besparen. Ook als je de auto vaker laat staan en minder vliegt, spaar je het klimaat en hou je geld over. Nu veel mensen ook wel eens thuiswerken, staat de auto ook vaker stil. Zo maak je je thuiswerkplek energiezuinig.
Spullen kopen doen we massaal, maar hebben we al die spullen wel echt nodig? Je staat er misschien niet altijd bij stil, maar de gevolgen voor het milieu zijn groot. Door te consuminderen bespaar je meer dan alleen geld. Neem bijvoorbeeld die nieuwe spijkerbroek, die heeft vaak een lange weg aan verborgen leed afgelegd.
Minder kleding bijvoorbeeld
Een spijkerbroek kost enorm veel water, zo’n 8.000 liter. Vaak wordt de kleding die wij in Nederland kopen in lagelonenlanden gemaakt, zoals Bangladesh. En daar zijn de werkomstandigheden niet altijd even goed en kan er sprake zijn van kinderarbeid. De productie kost veel energie en soms worden er schaarse grondstoffen gebruikt. En dan moet de spijkerbroek ook nog getransporteerd worden. Vaak gebeurt dat met schepen die varen op schadelijke stookolie of bunkerolie.
Maar wat doe je dan als je echt nieuwe kleren nodig hebt? Er zijn steeds meer duurzame alternatieven. Bijvoorbeeld tweedehands of de kledingbibliotheek. Lees dit blog maar eens van een kledingverslaafde collega die tot inkeer kwam.
Kortom: voorkom, verminder en bespaar. Begin met deze 6 bespaartips: goed voor portemonnee en het milieu of verminder je watergebruik met deze 6 simpele tips.
>Wil je meer doen? Kijk dan ook eens hier.
Een woning verduurzamen is een win-win, zowel voor de bewoner als het klimaat. Daarom moeten we duurzame huizen gaan bouwen en bestaande huizen vergroenen. Dat doen we met duurzame energie oplossingen, isolatie, duurzaam koelen en verwarmen. Maar hoe gaan we dat betalen? Met ons warmtefonds.
Groene energie opwekken en stoppen met olie, kolen en gas, die overgang is al volop aan de gang. Groene stroom is hernieuwbare energie die niet ‘op’ kan gaan. Denk aan: zonne- en windenergie, energie uit aardwarmte (geothermie) en energie uit waterkracht. Deze 4 duurzame energiebronnen veroorzaken geen luchtvervuiling en stoten geen CO2 uit.
Biomassa is geen duurzame energie oplossing als daar hout of houten pellets voor worden geïmporteerd.
Stoppen met gas, betekent dat de CV-ketel verdwijnt. Hoe sneller dat gebeurt, hoe beter. We gaan onze huizen anders verwarmen, met groene alternatieven zoals warmtepompen, zonneboilers en warmtenetten in de stad.
Restwarmte opvangen en gebruiken voor het verwarmen van huizen is ook een slim idee. Sommige warmtenetten gebruiken al restwarmte, maar veel restwarmte gaat nu nog verloren. Bij restwarmte moet je denken aan douche- en waswater (riothermie), maar vooral aan de warmte die vrijkomt bij industriële processen. De verwachting is dat dit sterk gaat groeien. Maar restwarmte mag nooit in de plaats komen van isolatie; isoleren is altijd nodig. En het is natuurlijk niet de bedoeling dat vervuilende bedrijven op de oude voet door blijven draaien om ons van restwarmte te voorzien.
Goede isolatie is de basis voor een duurzaam huis. Een geïsoleerd huis houdt warmte beter vast, waardoor je in de winter niet of nauwelijks hoeft te verwarmen. En in de zomer is een goed geïsoleerd huis lekker koel. Lees hier meer over isoleren.
We hebben het altijd over duurzaam verwarmen, maar in de zomer willen we juist een koeler huis. Isoleren helpt daar al veel bij, maar er zijn meer manieren om je huis op een duurzame manier koel te houden:
Uit onderzoek van I&O Research in opdracht van Milieudefensie blijkt: 6 op de 10 huiseigenaren willen verduurzamingsmaatregelen nemen, zoals zonnepanelen of isolatie. Maar wat vaak ontbreekt is kennis en geld.
Iedereen wil een fijn, warm huis. En in het Nederlandse Klimaatakkoord is bepaald dat er 1,5 miljoen huizen geïsoleerd moeten zijn in 2030. Maar subsidies voor zonnepanelen, isolatie en andere groene oplossingen komen vooral terecht bij mensen die al veel spaargeld hebben.
Milieudefensie bedacht een oplossing waarvan ook mensen met een lager inkomen kunnen profiteren: een warmtefonds. In dit fonds komt geld om huizen te isoleren.
Dit stellen we voor:
Het warmtefonds kost € 115 miljoen euro per jaar. Dat wordt betaald uit de energiebelasting voor de industrie.
Dit zijn de opbrengsten, doorgerekend door onderzoeksbureau CE Delft:
Meer weten? Bekijk dan deze brochure of het uitgebreide onderzoeksrapport van CE Delft. Daarin vind je de uitgebreide berekeningen en ook een vergelijking met het warmtefonds dat minister Ollongren voorstelt.
Dit onderwerp brengt heel wat lastige woorden met zich mee. Daarom hebben wij een begrippenlijst opgesteld met daarin belangrijke woorden over het onderwerp duurzaam wonen.
>Wil je meer doen? Kijk dan ook eens hier.
Om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen, moet ons voedselsysteem snel veranderen. Dat geldt zowel voor wát we eten, als de manier waarop we ons voedsel maken. We gaan naar minder vlees en zuivel, en meer plantaardig. Betaalbare biologische kringlooplandbouw is de beste oplossing voor klimaat, boer en consument.
Wat we eten en hoe dat geproduceerd wordt, draagt flink bij aan de opwarming van de aarde. Grote Nederlandse vlees- en zuivelbedrijven zijn verantwoordelijk voor een enorme uitstoot van broeikasgassen. Meer dan de directe uitstoot van alle auto’s en vrachtwagens in Nederland in een jaar.
De klimaatschade ontstaat vooral bij de buitenlandse productie van veevoer en het herkauwen door runderen. Door een te intensieve landbouw neemt ook de biodiversiteit (de rijkdom aan planten- en diersoorten) in en boven de grond enorm af.
Soja wordt met grote schepen uit Zuid-Amerika naar (o.a.) Nederland vervoerd. Het wordt gebruikt als veevoer voor onze koeien, varkens en kippen. Dat gaat ten koste van het regenwoud en de mensen die daarvan afhankelijk zijn.
Al heel lang is het motto van onze landbouw: zo goedkoop mogelijk. Boeren in Nederland hebben te maken met hoge kosten. Veel van hen komen met de huidige lage prijzen voor hun producten niet uit. Ook niet met subsidie. Het lukt alleen als ze flink groeien, investeren en intensiveren. Veel boeren stoppen daarom noodgedwongen.
Dat is niet langer houdbaar. Niet voor het klimaat, niet voor de natuur (stikstofcrisis), en niet voor de boeren. Om dat op te lossen is in de eerste plaats de overheid nodig. Die kan met wetgeving inzetten op duurzame kringlooplandbouw. Daar lees je verderop meer over. Ook de grote vlees- en zuivelbedrijven zijn nodig. Hun enorme uitstoot moet snel omlaag.
Jouw hulp is nodig
Helaas komen de overheid en de grote vervuilers niet uit zichzelf in beweging. Daarom kunnen we jouw hulp goed gebruiken. Want hoe meer mensen van zich laten horen, hoe beter ze naar ons luisteren.
Natuurlijk kunnen we ook zelf, in ons dagelijks leven, andere keuzes maken. Daarover lees je hieronder meer.
Minder vlees eten is de meest gehoorde oplossing om je klimaatimpact flink te verlagen. Want vlees is heel slecht voor het klimaat. Als je gewend bent elke dag vlees te eten, maak je al verschil door 1 dag in de week geen vlees te eten. Een goed begin.
Maar er is meer. Te veel rood- en bewerkt vlees brengt gezondheidsrisico’s met zich mee, zoals: een verhoogde kans op diabetes, kanker, hart en vaatziekten en beroerte. Op dit moment eten we gemiddeld 250 gram vlees per week te veel. Doe daarom mee met De Vleesvrije Maandag of de Nationale Week Zonder Vlees en doe inspiratie op voor vegetarische gerechten en vleesvervangers. Op de dagen dat je nog wel vlees wil eten, kun je het beste kiezen voor mager en onbewerkt vlees. Dat past in een gezond voedingspatroon en staat in de schijf van 5.
De klimaatimpact van de zuivelindustrie komt grotendeels overeen met die van de vleesindustrie. Er is veel land, energie en water nodig en er worden veel broeikasgassen uitgestoten. Daarom moeten we minder melkproducten gaan gebruiken of ze vervangen door plantaardige alternatieven, zoals soja- of havermelk.
Eerlijke prijs voor eten en drinken
De klimaatschade van vlees en zuivel zie je niet terug in de prijs. Als we de eerlijke prijs zouden betalen, zouden we vanzelf minder vlees en zuivel gebruiken. Dan helpt het natuurlijk wel als gezonde en duurzame alternatieven en groente en fruit goedkoper worden, bijvoorbeeld door de BTW te verlagen. Hier lees je waarom een eerlijke vleesprijs een goed idee is.
Wist je dat…
...we gemiddeld per jaar 39 kilo vlees per persoon eten, ongeveer 1 heel kalf.
...1 week zonder vlees 101 liter water en 79 kilometer autorijden bespaart.
...meer dan 5 miljoen Nederlanders geen of slechts af en toe vlees eten, 36% van de bevolking.
...de totale vleesconsumptie niet is gedaald - ook daarom is het goed als vlees duurder wordt.
De grootste bedrijven in de vlees- en zuivelindustrie hebben geen goede plannen voor verduurzaming. Dat is zorgelijk, want de grootste 3 bedrijven stootten in 2019 samen in totaal 32,6 miljoen ton broeikasgassen uit. Dat is meer dan de jaarlijkse uitstoot van het hele Nederlandse wegverkeer. Daarom is het ook zo belangrijk dat de grote vervuilers mee gaan doen. Maar uit zichzelf doen ze dat niet.
Wat van dichtbij komt is beter. Door lokale of regionale producten te kiezen zit je meestal goed.
Regionaal is een sleutelwoord in de overgang naar een gezonde en eerlijke landbouw. Regionaal is beter voor boeren, voor klimaat, milieu en natuur, en ook goed voor de economie. En voor ons als consumenten. Want dan weten we waar ons eten vandaan komt en hoe het is gemaakt. Juist door het gesleep met voedsel over de hele wereld zijn we het zicht daarop helemaal kwijt. Met schandalen en fraude tot gevolg.
Denk bij regionaal aan Europa. En binnen Europa aan productie zo dicht mogelijk bij jou in de buurt.
Klaver uit de buurt is een prima alternatief voor veevoersoja uit Zuid-Amerika.
Lokaal of regionaal geldt ook voor het voer dat onze koeien, kippen en varkens eten. Op dit moment komt vrijwel al het veevoer in Nederland uit Zuid-Amerika. Dat gaat ten koste van het regenwoud en van de kleine boeren in die landen, die vaak van hun land worden verdreven voor ons vlees en onze melk. Biologische voer is wel in de buurt geteeld. Dat gaat dus niet ten koste van het regenwoud en hoeft niet de halve wereld over gesleept te worden.
>Hier lees je meer over onze visie op een gezonde en duurzame landbouw.
Seizoenseten uit Nederland is goed voor het milieu en je eet ook nog eens lokaal. Dit zijn 4 voordelen van seizoensgebonden eten:
Milieudefensie is voorstander van biologisch kringlooplandbouw, omdat het veel voordelen heeft ten opzichte van niet-biologisch landbouw. Dit zijn 4 belangrijke voordelen:
Wat is biologische kringlooplandbouw?
Dat is een vorm van landbouw waarbij de boer zuinig omgaat met grondstoffen en energie. Boeren werken zoveel mogelijk in evenwicht met de omgeving. Zonder natuur, milieu en klimaat te veel te belasten. Stoffen die het systeem uitgaan, moeten weer terugkomen. Voor een veehouder betekent dit: de mest van het vee gaat terug naar de eigen grond of naar de akkerbouwer om de hoek. Daar is het weer voeding voor nieuwe voedselgewassen.
Sluit je de kringloop dichtbij huis, dan scheelt dat een heleboel heen en weer gesleep van grondstoffen. Je hoeft namelijk geen krachtvoer meer te halen uit bijvoorbeeld Zuid-Amerika. Dit kan prima dichtbij huis, in Nederland en omliggende landen. Maar alleen met een kleinere veestapel. Want anders is er niet genoeg land.
Als consument moet je het vaak zelf maar uitzoeken. Je wil het goed doen, maar hoe kom je er nu achter welke producten duurzaam zijn en of het productieproces eerlijk was? Keurmerken zijn voor veel mensen een houvast. Helaas zijn veel keurmerken een stuk minder betrouwbaar dan je denkt. Je zou eigenlijk willen dat alle producten in de winkel verantwoord zijn, en dat de overheid daarvoor zorgt. Maar tot die tijd kun je misschien eens kijken bij de keurmerkwijzer van MilieuCentraal. Die laat zien hoe de verschillende keurmerken scoren voor milieu, dieren en mensen. En hoe het zit met de controle en transparantie.
Het RSPO-keurmerk garandeert geen duurzame palmolie
Controle en transparantie is enorm belangrijk, maar lang niet elk keurmerk scoort hier goed op. De RSPO (de Roundtable for Sustainable Palm Oil) is een keurmerk voor duurzaam geproduceerde palmolie. Dit keurmerk zou o.a. moeten helpen tegen ontbossing. Maar Milieudefensie heeft er geen vertrouwen in:
- De RSPO slaagt er niet in om goede afspraken te maken met producenten.
- De RSPO is niet in staat te controleren of de producenten zich aan de afspraken houden.
- RSPO-gecertificeerde bedrijven komen vaak in opspraak.
Kortom: gewone palmolie is niet duurzaam en het RSPO-keurmerk is onbetrouwbaar. Dan moeten we ons afvragen of er eigenlijk wel duurzame palmolie bestaat.
Lees hier het (Engelstalige) rapport over RSPO en palmolie.
Lees hier meer over palmolie en ontbossing.
Gemiddeld verspillen we in Nederland per persoon zo’n 34 kilo eten per jaar. Dat is slecht voor het milieu en weggegooid geld. Gelukkig kunnen we verspilling gemakkelijk voorkomen. Wij geven 5 handige tips tegen voedselverspilling, waaronder: hoe je kan koken met restjes.
Let jij hier al op, maar wil je meer doen om voedselverspilling tegen te gaan? Neem dan eens een kijkje op Samen tegen Voedselverspilling of ontdek verspillingsvrije initiatieven zoals Too Good Too Go of Instock.
In 2030 kan 100% van het vlees en zuivel in Nederland biologisch geproduceerd worden. En de boer krijgt daarvoor een eerlijke prijs. Boeren die de overstap niet kunnen maken, worden ruimhartig uitgekocht.
Milieudefensie stelt het volgende voor:
De kosten worden betaald uit een eerlijke vleesprijs, belasting op landbouwgif en Europese landbouwsubsidies. Ook verhogen we de vermogensbelasting. Mensen met meer dan 1 miljoen euro spaargeld betalen 3% meer. Mensen met lage en middeninkomens krijgen juist compensatie.
63% van de Nederlanders vindt nu al dat de vleesprijs omhoog mag
Door meer groente, fruit en vleesvervangers en minder vlees te eten, krimpt de vleessector. Dat levert een enorme winst op voor klimaat, milieu, biodiversiteit en onze gezondheid.
De overheid kan dit versnellen door de btw op groente en fruit te verlagen en een duurzaamheidsheffing op vlees in te voeren. De opbrengsten van de heffing worden gebruikt om de overgang naar een eerlijke en duurzame landbouw te ondersteunen.
Meer weten? Bekijk dan deze brochure over ons landbouwfonds of lees het uitgebreide onderzoeksrapport van CE Delft. Daarin staan alle berekeningen van kosten en opbrengsten.
>Wil je meer doen? Kijk dan ook eens hier.
Duurzaam van A naar B met schoon en comfortabel vervoer. Het kan als er meer geld naar fietsen, wandelen en openbaar vervoer gaat en minder naar vliegen en autorijden. Wij kiezen voor betaalbare, duurzame bereikbaarheid voor iedereen. Wat dat betekent, staat in ons plan voor duurzaam vervoer!
De fiets is niet meer weg te denken uit Nederland. En daar zijn wij blij om, want fietsen is naast wandelen, de meest milieuvriendelijke manier van vervoer. Maar dan moeten er wel genoeg fiets- en wandelpaden zijn, ook in de drukke binnensteden. En snelfietspaden voor de langere afstanden.
Door meer te investeren in fiets en openbaar vervoer daalt de uitstoot van broeikasgassen met 5 tot 10%. De uitstoot van stikstofdioxide en fijnstof daalt met 4 tot 8%. En als klap op de vuurpijl verbetert de bereikbaarheid van mensen 3 tot 4 keer.
Fietsen en wandelen worden aantrekkelijker door:
Nederland staat vol met geparkeerde auto's. Denk eens aan alle ruimte die we overhouden als we zouden inzetten op autodelen in plaats van bezitten. Er zijn al vrij veel opties voor (elektrische) deelauto’s in Nederland, maar ook komen er steeds meer deelfietsen, zoals de OV-fiets bij. Vooral de grotere steden nemen het voortouw in deelmobiliteit.
Wie heeft er voorrang in jouw wijk, fietsers en wandelaars of de auto? Meestal wint de auto het ruimschoots. En dat maakt onze steden veel minder prettig om in te leven dan mogelijk is. En ook veel ongezonder en slechter voor het klimaat.
Als steden zo zouden worden ingericht dat ze ideaal zijn voor kinderen van 8 en mensen van 80, dan zouden ze ideaal zijn voor iedereen. Deze website (Engelstalig) laat dat goed zien.
De schaarse ruimte in onze steden is niet eerlijk verdeeld. En ook de investeringen van onze overheid (met ons belastinggeld) zijn niet eerlijk verdeeld. Verreweg het meeste geld gaat naar de minst schone vormen van vervoer, met name autowegen (60%). En het zijn vooral mensen met hogere inkomens die daarvan gebruikmaken. Mensen met lagere inkomens hebben veel vaker geen auto of ander motorvoertuig.
Voor het klimaat, de leefbaarheid en de bereikbaarheid van veel mensen zou dat geld juist naar schoon vervoer moeten gaan. En dan vooral voor mensen in afgelegen gebieden met de minste bereikbaarheid. Dus investeer in bus, tram, metro, en in landelijke gebieden in elektrische deelauto's. Daar hebben veel meer mensen wat aan.
Groen reizen door heel Nederland met trein, bus, tram of metro is de toekomst. We hebben al goed openbaar vervoer in Nederland, maar het kan nog beter. Het openbaar vervoer moet efficiënter, duurzamer en bovenal goedkoper voor de reiziger. En in sommige delen van het land is ook meer openbaar vervoer nodig.
Met het vliegtuig op vakantie wordt nu nog door veel mensen verkozen boven de trein. Vaak omdat de tickets veel goedkoper zijn. In een artikel op NU.nl werden de reiskosten per vervoersmiddel voor een reis naar Marseille met elkaar vergeleken. Met de trein betaal je ongeveer 150 euro en voor het vliegtuig heb je al een ticket vanaf 40 euro. Als je de klimaatschade van een vliegtuig en een trein met elkaar vergelijkt, zou dat precies andersom moeten zijn.
Duurzaam vliegen bestaat niet. Elektrische vliegen is alleen op zeer korte afstanden realistisch, maar voor die afstanden zijn er betere alternatieven. Vliegen is misschien makkelijk, snel en steeds goedkoper, maar de klimaatimpact is en blijft enorm. En dus moet de luchtvaart krimpen. De Correspondent geeft een voorbeeld van de impact van vliegen op het klimaat.
“Ben je een vegetariër die z’n vlees laat staan vanwege het klimaat? 1 retourtje Amsterdam-New York is net zo schadelijk als het eten van 800 Big Macs. Of heb je alleen milieuvriendelijke ledlampen in je huis? De CO2-winst die je daar in 7 jaar mee boekt, is met 1 vliegvakantie naar Kreta vervlogen.”
Uit: De Correspondent.
Alleen de CO2-uitstoot van vliegen is al reden genoeg om de luchtvaart te laten krimpen. Maar vliegtuigen veroorzaken ook geluidsoverlast en de uitstoot van fijnstof en ultrafijnstof is slecht voor onze gezondheid. De krimp van Schiphol heeft ook andere voordelen: er is dan ruimte om 150.000 extra huizen te bouwen.
Tijdens het begin van de coronacrisis was de lucht in Nederland een stuk schoner: 83% van de Nederlanders was daar blij mee. Zo hebben we onverwachts de voordelen kunnen ervaren van minder auto- en vliegverkeer. Ook zonder lockdown kunnen we die voordelen behouden. Dat kan door duurzame bereikbaarheid voorop te stellen. Het gaat niet om meer (of minder) asfalt of elektrische auto's. Het gaat erom dat we op een duurzame manier op de plek komen waar we willen zijn.
Met name de combinatie van (elektrische) fiets en openbaar vervoer zorgt voor 3 tot 4 keer betere bereikbaarheid dan asfalt. En is veel schoner. Dat blijkt uit onderzoek.
Milieudefensie stelt het volgende voor:
Wist je dat…. 8% van de bevolking zorgt voor 40% van de vluchten
Ook de luchtvaart moet anders. Méér dan 70% van de mensen vliegt niet (of nauwelijks). Dan is het wel zo eerlijk als de kleine groep veelvliegers meer betaalt. Dat kan met een oplopende belasting voor vliegtickets. Hoe vaker je vliegt, hoe meer je betaalt. 69% van de Nederlanders is voorstander van zo'n veelvliegers-heffing.
We lieten de opbrengsten van ons vervoersplan doorrekenen door onderzoeksbureau CE Delft. Dit levert ons plan op:
Meer weten? Bekijk dan deze brochure over het vervoersplan van Milieudefensie of lees het uitgebreide onderzoeksrapport van CE Delft. Daarin staan alle berekeningen van kosten en opbrengsten.
>Wil je meer doen? Kijk dan ook eens hier.
De grootste, internationaal opererende bedrijven hebben veel geld en invloed. En ze zijn samen verantwoordelijk voor heel veel uitstoot van broeikasgassen. Als zij in beweging komen, kan het snel gaan met het aanpakken van klimaatverandering. En dat is nodig, want we hebben nog maar zo’n 10 jaar om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen. Zonder grote bedrijven lukt dat niet.
Helaas zijn de grote vervuilers nauwelijks bereid uit zichzelf te veranderen. Veel grote bedrijven zoals KLM en Shell hebben zelfs een uitzonderingspositie en houden daaraan vast. Zo betaalt KLM geen belasting over kerosine en krijgt Shell subsidie voor het opruimen van zijn eigen afval. Kleinere bedrijven (MKB) betalen de rekening. Dat is niet eerlijk. Grote vervuilers moeten betalen voor hun vervuiling en niet worden ‘beloond’ met miljardensubsidies van de overheid. Pas als ze moeten betalen voor hun vervuiling, worden ze geprikkeld om te veranderen.
Lees hier meer over de rol van bedrijven, hun verantwoordelijkheden en hun uitzonderingsposities.
Donald Pols, directeur van Milieudefensie: “Mensen betalen belasting voor hun vuilniszakken, maar Shell en Exxon krijgen miljardensubsidies om hun afval op te ruimen.”
Dit zijn 3 belangrijke koerswijzigingen die de overheid meteen kan doorvoeren:
Klimaatrechtvaardigheid is de oplossing om gevaarlijke klimaatverandering te stoppen. Milieudefensie wil een eerlijk klimaatbeleid waar iedereen beter van wordt. Dat betekent dat de wereldwijde ongelijke verdeling van geld en macht moet veranderen.
Klimaatonrecht is overal, in Nederland, in Europa, in heel de wereld. We geven 2 voorbeelden:
Lees hier meer over klimaatrechtvaardigheid.
Milieudefensie heeft 3 plannen geschreven met eerlijke oplossingen voor onze landbouw, ons vervoer en onze huizen:
In een brede coalitie met werkgevers, vakbonden, klimaatorganisaties en jongerenorganisaties heeft Milieudefensie De eerlijke klimaatagenda opgesteld. Dat is een plan met concrete oplossingen voor:
Je hoort steeds vaker allerlei 'makkelijke' oplossingen voorbijkomen. Maar wat zijn die waard? Gaan we de klimaatcrisis oplossen met kernenergie, biomassa, geo-engineering, door bomen te planten en CO2 in de grond te stoppen, of met grijze en blauwe waterstof? Was het maar zo simpel. Met deze ‘klimaatoplossingen’ gaan we gevaarlijke klimaatverandering niet stoppen en wij leggen je uit waarom.
Kerncentrales worden weer steeds vaker als 'dé oplossing' gepresenteerd. Het levert veel energie op en - vergeleken met kolen- en gascentrales - minder uitstoot van broeikasgassen en fijnstof. Daar staan veel zwaarwegende bezwaren tegenover. Zo duurt het bouwen van een kerncentrale enorm lang, is zowel een kerncentrale als kernafval gevaarlijk, en zijn kerncentrales extreem duur.
En we redden ons prima zonder kernenergie. Meerdere studies laten dat zien, waaronder 2 toekomstscenario’s van TNO over een klimaatneutraal energiesysteem.
Wil je meer weten over kernenergie? WISE Nederland stelde een uitgebreid rapport op over kernenergie. Daarin gaan ze dieper op het onderwerp in met cijfers, antwoorden op vragen en voorbeelden.
En de nieuwe soorten kerncentrales waar we zoveel over horen, zijn die wel duurzaam? Ze zijn er nog (lang) niet. En het klimaat heeft haast. Het is trouwens maar de vraag of ze duurzaam zullen zijn. WISE heeft hier een paar goed leesbare factsheets over gemaakt.
Biomassa is geen duurzame oplossing als er bos voor gekapt wordt. Hoewel het op papier het label duurzaam heeft, is het kappen van bossen om er energie van te maken slecht voor het klimaat en het bos.
Daarom is Milieudefensie tegen biomassa waarvoor bos gekapt is, maar voor biomassa uit reststromen. Resthout bij de productie van timmerhout is bijvoorbeeld een reststroom. Verder is het belangrijk dat dit resthout uit Nederland komt en niet uit het buitenland wordt geïmporteerd.
Lees meer over biomassa en ons standpunt hierover.
CCS staat voor Carbon Capture and Storage, het afvangen en opslaan van CO2. Vooral bedrijven die veel energie gebruiken zijn voor deze oplossing. Onze regering wil een flink deel van de CO2-uitstoot met behulp van CCS omlaag brengen. Voor ons is CCS alleen in sommige gevallen acceptabel. We leggen het uit.
CCS is geen structurele oplossing voor het klimaatprobleem. De uitstoot van broeikasgassen gaat door, de gevolgen worden alleen onder het tapijt geveegd. In een echt toekomstbestendige, duurzame economie wordt vervuiling juist voorkomen. Dan hoeft er geen tijd, geld en moeite te worden gestoken in het opruimen ervan.
Bomen vormen een natuurlijke, zeer efficiënte en goedkope CO2-opslag. Maar het industrieel afvangen en opslaan van CO2 kost juist veel energie en geld. Als voor CCS wordt gekozen, krijgen andere, echt duurzame technieken minder kansen. Ook bij de industrie verandert er dan niets in het productieproces. Terwijl juist daar verduurzaming van groot belang is om ook in de toekomst concurrerend te blijven.
Bovendien draait de overheid grotendeels op voor de kosten; wij belastingbetalers dus. Het komt er op neer dat grote bedrijven niet alleen op grote schaal broeikasgassen mogen blijven uitstoten, ze krijgen voor de opslag nog geld toe ook.
Wij zijn daarom geen voorstander van deze techniek. Maar we zijn er ook niet principieel tegen, als er maar:
Alleen dan is het gebruik van CCS als overbruggingsoptie acceptabel.
Het planten van bomen klinkt als een top idee, en dat is het tot op zekere hoogte ook. Bomen en struiken kunnen steden koeler maken en ons leven aangenamer. En ja, bomen nemen CO2 op. Maar de industrie gebruikt het planten van bomen als een excuus om door te gaan met vervuilen. En dat is een slecht idee.
Kort door de bocht kun je dit zeggen:
Grote bedrijven als Shell willen het liefst helemaal niet veranderen. Daarom kiezen zij voor CCS en het planten van bomen. Shell wil bijvoorbeeld een bos aanplanten dat zo groot is als Brazilië. De vraag is niet alleen waar dat bos dan zou moeten komen, maar ook of het wel genoeg is om de uitstoot van het oliebedrijf te compenseren. Wetenschappers denken dat het bos wel 2 tot 3 keer zo groot moet zijn. En dat is alleen Shell nog maar.
Er is niets tegen het planten van bomen. Maar als we de oorzaak van de klimaatcrisis niet aanpakken, houden we onszelf voor de gek.
Nu de klimaatnood steeds hoger wordt, hoor je steeds vaker roepen dat we de aarde moeten afkoelen of de opwarming vertragen. Die technieken worden ook wel geo-engineering of klimaat-engineering genoemd en zijn zeer omstreden. Daarom worden dit soort oplossingen ook wel vergeleken met sleutelen aan de aarde.
Veel gehoorde vormen van geo-engineering zijn:
Is geo-engineering een oplossing? Nee. Zelfs als het werkt, is het niet meer dan uitstel. Het verspreiden van kleine deeltjes verhoogt bovendien het risico dat de ozonlaag wordt aangetast. Het lost niets op, want uiteindelijk moeten we nog steeds iets doen aan onze uitstoot. Echte oplossingen zijn er genoeg. We weten wat ze kosten en dat ze werken. Laten we daarin investeren en niet in kostbare luchtfietserij die niets oplost.
Op hele zonnige dagen of als het hard waait, hebben we veel stroom over. Daar kunnen we groene waterstof van maken voor als er weinig wind is. Want van waterstof kun je weer stroom maken. Groene waterstof zal vooral gebruikt gaan worden door de industrie, ter vervanging van kolen. Dat is beter voor het klimaat.
Voor onze huizen is groene waterstof geen oplossing. Al is het maar omdat de vraag van de industrie naar verwachting zo groot wordt, dat er niets overblijft. Daar zijn andere en betere oplossingen voor. Denk bijvoorbeeld aan het koppelen van alle Europese elektriciteitsnetten. Deze zogenaamde intelligente netten kunnen zelf vraag en aanbod op elkaar afstemmen. Een andere oplossing is lucht in lege gasvelden of oude zoutgrotten pompen als er veel wind of zon is. Als er tekort is, maak je stroom door die lucht door een turbine te laten gaan.
Bij het maken van groene waterstof komen geen broeikasgassen vrij. Blauwe, grijze en paarse waterstof zijn de lelijke stiefbroertjes van groene waterstof:
Op dit moment is maar 1% van de geproduceerde waterstof groen, 99% is grijze, blauwe en paarse waterstof.
De industrie wil dat de overheid investeert in blauwe waterstof. Wij zijn niet principieel tegen zolang:
Wil je meer weten? Lees hier meer over waterstof.
>Wil jij ook liever echte oplossingen? Kijk hier wat jij kan doen.
Hoe geef jij onze aarde door? Dat is misschien wel de belangrijkste vraag van dit moment. Die vraag stellen wij aan politici en aan de topmensen van grote bedrijven. Maar ook aan jou. Want klimaatverandering vraagt iets van ons allemaal.
Misschien ben je zelf allang begonnen, in je eigen huis, zoals veel mensen. Of misschien kom je hier inspiratie opdoen. Dat is geweldig, want we hebben iedereen nodig om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen. Maar je bent ook nodig voor iets waar je misschien niet meteen aan denkt. Heel hard nodig zelfs. Dus lees nog even verder.
Want we hebben haast. We kunnen gevaarlijke klimaatverandering nog voorkomen. Maar dan moet er de komende paar jaar wel veel meer gebeuren. En hoe goed het ook is dat we thuis allemaal ons steentje bijdragen, 1 voor 1 veranderen gaat te langzaam. Die tijd hebben we niet meer. Het moet sneller en dat kan alleen als de overheid en de grote bedrijven ook hun verantwoordelijkheid nemen. Maar uit zichzelf doen ze dat helaas niet. Daarom is jouw hulp ook zo belangrijk. Samen krijgen we ze wel in beweging.
30 bedrijven in Nederland zijn verantwoordelijk voor 40% van onze uitstoot. Als zij meedoen schiet het pas echt op.
Er doen al heel veel mensen mee, dus je staat er niet alleen voor. Dankzij de steun van al die mensen konden we bijvoorbeeld een rechtszaak beginnen tegen 1 van die grote vervuilers, Shell. En we wonnen. Shell moet van de rechter veel meer doen dan ze van plan waren, en sneller. Dat is geweldig, natuurlijk. Dat laat zien wat we samen voor elkaar kunnen krijgen.
Dit is het moment. Nu moet het gebeuren. Daarom vragen wij: hoe geef jij onze aarde door? Wat doe jij om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen? Met jouw hulp krijgen we ook de andere grote vervuilers en de politiek in beweging. Doe je mee? We zouden het prachtig vinden als je je aansluit bij Milieudefensie:
