Je hebt vast wel eens gehoord dat in koekjes, shampoo en chocopasta palmolie zit. Maar wist je dat dit voor duizenden supermarktproducten geldt? Dat is slecht nieuws voor het regenwoud en zijn inwoners.
Voor de palmolie in onze dagelijkse boodschappen is oerwoud gekapt. Hierdoor warmt de aarde sneller op. Wat vind jij? Moet je er niet gewoon op kunnen vertrouwen dat deze producten gemaakt zijn met respect voor klimaat, milieu, en mensenrechten ?
Palmolie komt uit de pulp van de oranjerode vrucht van de oliepalm. Op het eerste gezicht lijkt palmolie een fantastisch ingrediënt. De productie van palmolie is relatief goedkoop vanwege de grote opbrengst per hectare, de lage loonkosten en goedkope grondaankoop. Voor veel producenten is dit genoeg reden om veel palmolie in hun producten te stoppen: van schoonmaakmiddelen en verf tot etenswaren en biodiesel.
Maar... er is een belangrijke keerzijde: om al die palmolie te kunnen leveren, worden regenwouden in Afrika, Azië en Latijns-Amerika gekapt om er palmolieplantages aan te leggen. Mensen worden hiervoor van hun land gezet en hebben te weinig ruimte om voedsel te produceren.
De plantages vervuilen ook belangrijke waterbronnen met chemicaliën en productieafval, waardoor er niet genoeg drinkwater is. Ook worden de mensen die op de plantages werken slecht betaald en komt kinderarbeid vaak voor.
De komst van grote palmolieplantages is dus rampzalig voor de mensen en dieren die in het regenwoud leven. En de ontbossing draagt ook nog eens bij aan gevaarlijke klimaatverandering. Dus zo'n fantastisch ingrediënt is palmolie niet. 
Palmolie heeft geen eigen smaak, is makkelijk bij te mengen en verbetert de smeerbaarheid van producten. Duurdere ingrediënten kan je dus ongemerkt vervangen door palmolie. Maar de goedkope prijs van palmolie komt dus doordat arbeiders slecht betaald worden en ontbossing of klimaatschade niet is meegerekend. Alleen de EU importeert al bijna 7 miljoen megaton palmolie per jaar. Om aan die vraag te voldoen, gaan enorme stukken regenwoud tegen de vlakte om plaats te maken voor palmolieplantages.
Palmolie zit in de gekste producten. We hebben 4 categorieën uitgezocht waarvan jij waarschijnlijk niet wist dat er palmolie in zit.
Producten als babymelk en babyvoeding zitten tjokvol palmolie. Zo vervangen sommige merken de magere melkpoeder in babymelk door palmolie. De belangrijkste reden is dat dit goedkoper is dan bijvoorbeeld melkvet te gebruiken.
Veel producten die je op je brood smeert, maar ook brood zelf, bevatten palmolie. Zo wordt palmolie toegevoegd aan pindakaas en andere notenpasta’s, om te voorkomen dat de olie bovenin de pot gaat drijven. Andere voorbeelden zijn hazelnootpasta en ander smeerbaar broodbeleg, maar ook beschuit, soepstengels en cruesli. Voedselfabrikanten zijn verplicht om de ingrediënten duidelijk te vermelden. Zo kan je eenvoudig ontdekken of er palmolie (of palmvet) in jouw product zit.
Palmolie wordt in cosmeticaproducten als make-up, zeep, crèmespoeling, deodorant en shampoo gebruikt als een natuurlijk alternatief voor aardolie. Toch is het voor jou als consument niet makkelijk om te ontdekken of er palmolie in dit soort producten zit. In dit lijstje vind je de namen die ze ook voor palmolie gebruiken.
OK, biodiesel vind je inderdaad niet in de supermarkt. Maar wist je dat tot voor kort van alle palmolie die de EU importeerde, maar liefst 53 procent werd verwerkt in biodiesel? Dat is bizar. Gelukkig is dit per 1 januari 2022 biobrandstof uit palmolie en sojaolie wettelijk uitgesloten.
Meer weten over biobrandstof en waar het vandaan komt? Milieudefensie zocht het voor je uit.
Het is best moeilijk om palmolievrij boodschappen te doen. Het zit in vreselijk veel producten. Alternatieven voor jouw favoriete product zijn niet altijd te krijgen. De oplossing moet dan ook in de eerste plaats van de overheid komen. Bijvoorbeeld een wet die bedrijven verplicht om zorgvuldig om te gaan met klimaat, milieu en mensenrechten, ook in het buitenland.
Wil je toch zelf aan de slag? Bekijk dan eens de ingrediëntenlijst van je favoriete producten. Voedselfabrikanten zijn verplicht om op de ingrediëntenlijst te zetten of er palmolie in zit. Palmolie wordt op de volgende manieren vermeld: plantaardige olie (palm), palmolie of palmvet. Bij cosmetica en schoonmaakmiddelen worden andere termen gebruikt, die vind je in dit lijstje.
Palmolie wordt in veel producten gebruikt sinds uit onderzoek blijkt dat transvetten ongezond zijn voor het hart. Voedselfabrikanten als Unilever, Nestlé, Ahold en FrieslandCampina stapten daarom massaal over op palmolie. Inmiddels zijn veel experts van mening dat palmolie niet zo gezond is als lang werd gedacht. In plaats van de sterk bewerkte voedselwaren waar palmolie in zit kan je beter kiezen voor verse onbewerkte producten als groente, noten, zaden en granen.
Het Voedingscentrum zegt daarover: "Palmolie bevat meer verzadigd vet dan andere oliesoorten. Verzadigd vet staat erom bekend niet goed te zijn voor de gezondheid. Zo verhoogt verzadigd vet het LDL-cholesterol. Op die manier vergroot verzadigd vet het risico op hart- en vaatziekten."
Ja, we kunnen in Europa prima zonder palmolie. Voor voedingsmiddelen zijn makkelijk andere oliën te gebruiken van Europese bodem, zoals olijfolie, zonnebloemolie of raapzaadolie. Shampoo, zeep en wasmiddel zijn ook prima op een andere manier te produceren. Dit gebeurt ook al volop. En in biodiesel hebben we palmolie al helemaal niet nodig: elektrisch vervoer is veel minder vervuilend.
Vinden we dat niemand meer palmolie mag gebruiken? Nee hoor. We steunen lokale ecologische productie en consumptie van palmolie in tropische landen. Daar is het al eeuwenlang een belangrijk ingrediënt en groeit het zelfs wild in de bossen van West en Centraal Afrika. Maar de manier waarop palmolie nu wordt geproduceerd voor de wereldmarkt, is én niet duurzaam én niet eerlijk.
Niet alleen palmolie zorgt voor problemen, ook de soja-industrie en veeteelt dragen bij aan klimaatverandering, mensenrechtenschendingen en verlies van biodiversiteit. We zullen ons eten anders moeten produceren en ons voedingspatroon aanpassen: dichtbij, plantaardig en eerlijk. Laten we hier een begin mee maken door:
Milieudefensie is voor een eerlijk, regionaal voedselsysteem. Meer hierover lees je in onze visie op voedsel.
Als je goed oplet in de supermarkt, ontdek je soms het keurmerk voor duurzame palmolie: RSPO. Duurzame palmolie, dat klinkt goed. Maar is palmolie met dit keurmerk ook echt duurzaam? Het antwoord is: nee. De kans is groot dat ook voor palmolie met dit keurmerk regenwoud is gekapt en mensen van hun land zijn verjaagd.
De organisatie achter dit keurmerk, de Round Table for Sustainable Palm Oil (RSPO), kan nog steeds niet garanderen dat alle palmolie die dit keurmerk draagt ook voldoet aan haar duurzaamheidseisen. Helaas geldt dit voor de meeste keurmerken. Daarom hebben we een wet nodig die duurzaamheid en respect voor mensenrechten verplicht maakt.
Al jaren overtreden palmoliebedrijven, die lid zijn van de RSPO, de regels. Dit wordt meestal niet bestraft. Ook de controles van de bedrijven zijn niet goed genoeg. De palmolie in jouw boodschappen is geproduceerd op grote plantages met veel kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Die manier van produceren is nooit duurzaam.
> Bekijk alle goede en slechte alternatieven voor palmolie
Weet wat je eet. Check of er palmolie zit in producten die jij vaak gebruikt. En kijk eens of je ongeveer hetzelfde kan krijgen zonder palmolie.
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
