Samen van het gas af! Dat is ons doel. Andere energiebronnen moeten in onze behoefte aan warmte voorzien. En als je wilt wonen zonder gas komen een hoop nieuwe termen langs. Want wat is bijvoorbeeld een warmtepomp? Of geothermie? Daarom heeft Milieudefensie een handige begrippenlijst opgesteld om je op weg te helpen.
Aardgas
Aardwarmte
Aquathermie
Biomassaketels
Biogas
Bio-WKK
Blokverwarming
Combi-ketel
CO2
CV-ketel
Duurzame warmte
Elektrische verwarming
Energieneutraal
Geothermie
Groene stroom
Hogetemperatuurverwarming
Houtkachel
Hybride cv-ketel
Inductie
Infraroodpanelen
Klimaatneutraal
Lagetemperatuurverwarming
Pelletkachel
Restwarmte
Riothermie
Stadsverwarming
Tochtstrips
Vloerverwarming
Warmte-koudeopslag
Warmtenet
Warmtepomp
Waterstof
Zonneboiler
Aardgas is een fossiele brandstof. Dat betekent dat er bij de verbranding extra CO2 wordt toegevoegd aan de atmosfeer. In de meeste huizen wordt aardgas gebruikt voor de centrale verwarming, warm water en het gasfornuis. Aardgaswinning veroorzaakt aardbevingen en het gebruik van aardgas draagt bij aan klimaatverandering. Milieudefensie wil dat Nederland zo snel mogelijk helemaal van het gas af gaat.
Aardwarmte, ook vaak geothermie genoemd, is warmte die je uit de grond haalt. Het is een duurzame vorm van energie. Om warmte uit de aarde te halen, boor je diepe putten in de grond, in Nederland vaak minimaal 2 kilometer diep. Hoe dieper je boort, hoe hoger de temperatuur is van het water dat je rondpompt. Aardwarmte kan een belangrijke energiebron worden voor Nederland. Milieudefensie steunt daarom de zorgvuldige winning van aardwarmte. Vervuiling van watervoorraden en aardbevingen moeten zoveel mogelijk worden voorkomen.
Aquathermie is het gebruik van warmte uit water. Dat kan oppervlaktewater zijn, zoals kanalen, rivieren en meren of afvalwater uit het riool. Met de warmte die je uit water haalt, kun je via een warmtenet woningen verwarmen of een Warmte Koude Opslag (WKO) vullen.
Biomassa is in Nederland een belangrijke bron om energie op te wekken voor zogenaamde groene stroom of duurzame warmte. Biomassa zoals (snoei)hout, GFT-afval en mest wordt hiervoor vergist (biogas) of verbrand in een centrale. Volgens Milieudefensie is dit meestal helemaal geen groene stroom: het kappen van bossen voor energieproductie is namelijk slecht voor het klimaat en het bos.
Biogas ontstaat door resten van bijvoorbeeld planten, dieren en voedsel te laten vergisten. Dit gebeurt vanzelf en hierbij komt methaan (biogas) vrij. Biogas heeft ongeveer dezelfde samenstelling en kwaliteit als aardgas. De hoeveelheid vergistbaar restmateriaal is echter beperkt en bij het verbranden van methaan komt CO2 vrij. Milieudefensie ziet daarom een kleine rol voor biomassa, bijvoorbeeld alleen als brandstof voor vrachtwagens en schepen.
Bio warmtekrachtkoppeling (bio-wkk) is een efficiente techniek waarbij hout wordt verbrand in een installatie voor de opwekking van warmte en stroom. Dit gebeurt voor bijvoorbeeld een fabriek, een zwembad of een appartementencomplex. Milieudefensie is alleen voorstander van deze techniek als er voldoende lokaal resthout beschikbaar is en de installatie is voorzien van goede filters om luchtvervuiling te beperken.
Blokverwarming, ook wel bekend als biomassa, is in Nederland een belangrijke bron om energie op te wekken voor zogenaamde groene stroom of duurzame warmte. Biomassa zoals (snoei)hout, GFT-afval en mest wordt hiervoor vergist (biogas) of verbrand in een centrale. Volgens Milieudefensie is dit meestal helemaal geen groene stroom: het kappen van bossen voor energieproductie is namelijk slecht voor het klimaat en het bos.
Vroeger had vrijwel iedereen een boiler (geiser) in huis, meestal in de keuken. Die zorgde voor warm water in keuken en/of douche. Daarnaast hadden mensen een losse centrale verwarmingsketel die voor de verwarming van het huis zorgde. Tegenwoordig zijn die twee apparaten vaak samengevoegd in één en noem je het een combi-ketel.
CO2-uitstoot is het vrijkomen van koolstofdioxide (CO2) in de lucht. De afgelopen 150 jaar is de uitstoot van CO2 sterk gestegen. Dat komt omdat wij fossiele brandstoffen zoals aardgas zijn gaan verbranden voor woningen, industrie en vervoer. Daarnaast zijn we ook op grote schaal bossen gaan kappen, terwijl bomen juist CO2 opnemen.
Een cv-ketel is in Nederland het meest gebruikte apparaat om mee te verwarmen. De cv-ketel gebruikt gas om het water van de centrale verwarming op te verwarmen op een hoge temperatuur van ongeveer 80 graden, en hij pomp het door alle radiatoren. Milieudefensie ziet de CV-ketel het liefst verdwijnen.
Alle warmte die uit een hernieuwbare bron komt, een bron die niet opraakt, is duurzame warmte. Denk bijvoorbeeld aan geothermie, aquathermie of warmte van de zon. Ook echte restwarmte is duurzaam. Wel is de vraag hoe lang raffinaderijen en afvalverbranding nog nodig zullen zijn in een klimaatneutrale economie.
Klassieke elektrische kachels, boilers, elektrische dekens en gloeilampen, wekken warmte op door elektriciteit door een weerstand te laten stromen. Er bestaan inmiddels ook elektrische CV-ketels. Het rendement van elektrische weerstandsverwarming is veel lager dan dat van een elektrische warmtepomp. Het hele huis elektrisch verwarmen is daarom af te raden.
Een energieneutraal huis verbruikt over een jaar bekeken evenveel energie als het opwekt. Deze woningen hebben naast een warmtepomp en zonnepanelen ook goede isolatie en andere maatregelen, maar blijven wel op het elektriciteitsnetwerk aangesloten. In de zomer wordt stroom zelf opgewekt, maar in de winter is dit niet voldoende en wordt stroom uit het net afgenomen. Als het mogelijk is om een woning energieneutraal te maken, raden wij dit zeker aan.
Geothermie, ook vaak aardwarmte genoemd, is warmte die je uit de grond haalt. Het is een duurzame vorm van energie. Om warmte uit de aarde te halen, boor je diepe putten in de grond, in Nederland vaak minimaal 2 kilometer diep. Hoe dieper je boort, hoe hoger de temperatuur is van het water dat je rondpompt. Geothermie kan een belangrijke energiebron worden voor Nederland. Milieudefensie steunt daarom de zorgvuldige winning van aardwarmte. Vervuiling van watervoorraden en aardbevingen moeten zoveel mogelijk worden voorkomen.
Groene stroom is stroom uit duurzame bronnen, zoals waterkracht, wind, zon en biomassa. Volgens Milieudefensie is die in veel gevallen alleen op papier groen (ook wel sjoemelstroom genoemd). Let daarom goed op waar jij je stroom vandaan haalt. Check hier of je stroom wel echt groen is.
Wanneer je je woning verwarmt met een temperatuur van ongeveer 80 graden spreken we van hogetemperatuurverwarming. Dit is meestal het geval bij traditionele cv-ketels. Veel warmtenetten (stadverwarming) worden ook op hoge temperatuur verwarmd.
Houtkachels en openhaarden zijn een belangrijke bron van luchtvervuiling en verspillen veel warmte. Milieudefensie ziet houtkachels daarom niet als een zinvolle bijdrage aan de energievoorziening. De kleine hoeveelheid hout die beschikbaar is in Nederland kan beter worden gebruikt in grootschalige installaties.
Een hybride cv-ketel is een combinatie van een warmtepomp met een cv-ketel. Een groot deel van het jaar wordt de verwarming geregeld door je warmtepomp. Maar op koude winterdagen, springt de cv-ketel bij om het aangenaam warm te maken. Milieudefensie is een voorstander van de hybride pomp als het niet mogelijk is om op een bepaalde plek volledig van het gas af te stappen.
Van alle elektrische manieren om mee te koken is inductie de meest veilige en energiezuinige optie. Een inductiekookplaat werkt op stroom, maar de techniek is heel anders dan van bijvoorbeeld een keramische kookplaat. Bij koken op inductie ontstaat er een magnetisch veld tussen de pan en de kookplaat. Dit zorgt ervoor dat de pan snel warm is.
Infraroodpanelen gebruiken elektriciteit om warmtestraling te produceren, vergelijkbaar met de warmtelamp die nog wel wordt gebruikt om pijnlijke spieren te verwarmen of de warmte van zonnestralen. Omdat straling rechtstreeks het lichaam verwarmt, in plaats van de lucht in huis, is het een efficiënte manier om het warm te krijgen. Daar tegenover staat dat er alleen warmte is direct onder het paneel en nauwelijks in de rest van de ruimte.
Klimaatneutraal zijn betekent dat er geen CO2 vrijkomt als je energie gebruikt en dat je dus niet bijdraagt aan klimaatverandering. Klimaatneutraal, of CO2-neutraal, is dus niet hetzelfde als energieneutraal.
Bij lagetemperatuurverwarming verwarm je je woning met een temperatuur van maximaal 55 graden. Verwarmen op lage temperatuur komt voor bij een warmtepomp en sommige warmtenetten. Hierbij is het belangrijk dat je woning zo goed mogelijk geïsoleerd is, bijvoorbeeld in combinatie met radiatoren of vloerverwarming.
Een pelletkachel is een zuinige houtkachel die brandt op samengeperste houtkorrels (pellets). Pelletkachels zijn alleen een optie voor afgelegen woningen, omdat bij het gebruik fijnstof in de lucht komt. Fijnstof is slecht voor de gezondheid en het milieu. Milieudefensie is daarom geen voorstander van pelletkachels.
Restwarmte is overgebleven warmte van industriële processen zoals elektriciteitscentrales, datacentra of afvalverwerkingsbedrijven. Deze restwarmte gaat nu nog vaak verloren, of wordt geloosd in de lucht of in oppervlaktewater, maar kan met behulp van warmtenetten ook gebruikt worden om huizen en gebouwen mee te verwarmen. Milieudefensie is een voorstander van deze efficiënte optie.
Riothermie is een bijzondere techniek waarbij warmte uit het rioolwater wordt hergebruikt. Deze warmte komt uit het afvalwater van woningen, zoals water van de douche en de was. Door deze warmte te onttrekken kan het op een slimme (en duurzame) manier hergebruikt worden om huizen mee te verwarmen. Dit gebeurt dan via warmtenetten.
Stadsverwarming staat ook wel bekend als warmtenet. Dit is een netwerk van leidingen onder de grond, waardoor warm water stroomt. Dat warme water verwarmt huizen en gebouwen. De warmte kan van allerlei verschillende bronnen komen. In Nederland bestaan warmtenetten op aardgas, aardwarmte, verschillende soorten restwarmte, biomassa en warmte uit oppervlaktewater. Stadsverwarming is in veel steden een goedkoop alternatief voor gas. Mede doordat een stadsverwarmingsnet gebruik kan maken van restwarmte of aardwarmte (zodat er minder elektriciteit nodig is), is Milieudefensie een voorstander van stadsverwarming. Wel moeten warmtenetten snel overschakelen op duurzame energie en betaalbaar blijven.
Tochtstrips zijn een simpele en goedkope manier om energie te besparen. Deze strips kunnen langs kozijnen of kieren worden geplaatst om tocht tegen te houden. Op die manier gaat er minder warmte verloren. Wil je ook tochtstrips plaatsen? Lees hier hoe je dat doet.
Vloerverwarming is een effectieve manier om warmte gelijkmatig door het huis te verspreiden. Kleine leidingen warm water door stroomt worden in de vloer geplaatst. Je hebt hierdoor geen radiatoren meer nodig. Vloerverwarming wordt vaak toegepast bij woningen die verwarmen op een lage temperatuur.
Een Warmte-koudeopslag (wko) bestaat uit twee grote watervoorraden onder de grond. In de zomer sla je hier warmte mee op, en in de winter maak je er juist gebruik van. Via een klein warmtenet wordt de warmte of de koelte naar woningen en gebouwen geleid. Een wko heb je in veel verschillende soorten, maar werkt in huis meestal samen met een warmtepomp om de warmte op de juist temperatuur te krijgen. Milieudefensie is een voorstander van deze duurzame optie.
Een warmtenet - ook wel bekend als stadsverwarming – is een netwerk van leidingen onder de grond waar warm water door stroomt om huizen en gebouwen te verwarmen. De warmte kan van allerlei verschillende bronnen komen. In Nederland bestaan warmtenetten op aardgas, aardwarmte, verschillende soorten restwarmte, biomassa en warmte uit oppervlaktewater. Stadsverwarming is in veel steden een goedkoop alternatief voor gas. Ook kan een stadsverwarmingsnet gebruik maken van restwarmte of aardwarmte, zodat er minder elektriciteit nodig is. Milieudefensie is daarom een voorstander van stadsverwarming. Wel moeten warmtenetten snel overschakelen op duurzame energie en betaalbaar blijven.
Een warmtepomp is een elektrische vervanging voor je cv-ketel. Eigenlijk is een warmtepomp een soort omgekeerde koelkast. Een warmtepomp onttrekt warmte uit de buitenlucht, bodem of grondwater en gebruikt die warmte voor verwarming en warm water in je huis. Milieudefensie is een voorstander van deze duurzame optie.
Waterstof (H2) is een zeer licht ontvlambaar gas. Het kan worden gebruikt om energie op te slaan of te transporteren. In een brandstofcel kan waterstof worden omgezet in elektriciteit. Dit gebeurt al in waterstofauto's. Helaas is de toepasbaarheid beperkt. Zo lekt waterstof makkelijk weg en is het niet geschikt om op te koken.
Een zonneboiler verwarmt water met behulp van zonlicht. Het warme water gaat vanaf het dak naar het verwarmingssysteem en kan in de zomer voor bijna al je warme water zorgen. In de winter lukt dit helaas niet en breng je het water met behulp van een andere techniek op de juiste temperatuur.
Met dank aan onze partner HIER Verwarmt voor het opstellen van een groot deel van deze begrippenlijst. Meer weten over de gastransitie? Ga naar onze campagne Wonen zonder gas.
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
