Hier vind je antwoorden op vragen die regelmatig aan ons gesteld worden. Staat het antwoord op jouw vraag er niet bij? Neem dan contact op met onze Servicelijn.
Bekijk ook:
Wij kiezen zelf de onderwerpen waar we campagne op voeren. Bij die keuze laten wij ons adviseren door experts, leden, boeren, politici, wetenschappers, partner-ngo’s, milieuactivisten en anderen. Je mag ons altijd van advies of ideëen voorzien, zo blijven we in gesprek met alle belanghebbenden. Als we aangeven iets niet te doen, vragen we je om dit te respecteren. Heb je vragen of suggesties? Mail onze servicelijn op service@milieudefensie.nl of stuur ons een bericht op Facebook.
Milieudefensie heeft veel kennis in huis, maar ook wij hebben niet alle antwoorden op vragen over duurzaamheid en milieu. Kun je geen antwoord vinden op je vraag via onze website, probeer het dan eens bij de volgende organisaties:
Milieu Centraal geeft onafhankelijke en praktische informatie voor een duurzaam leven.
Questionmark maakt het je makkelijker om duurzame keuzes te maken in de winkel. Vergelijk producten uit de supermarkt op het gebied van gezondheid, milieu, dierenwelzijn en mensenrechten.
Eerlijk Winkelen vertelt je waar je terecht kunt voor verantwoorde kleding, accessoires, cadeaus, lunchrooms en meer.
Bionext maakt zich sterk voor méér duurzame biologische voeding en landbouw. Zij geven informatie over biologische producten aan consumenten en bedrijven.
VISwijzer beoordeelt vissen, schaal- en schelpdieren, die in Nederland te koop zijn op duurzaamheid.
GoedeWaar.nl onderzoekt de duurzaamheid van producten, in de hele productie-keten, dus van boer tot winkelstraat. Ze geven tips over duurzaam winkelen en hebben een Kledingchecker.
Rank a Brand laat zien hoe duurzaam merken zijn. Vergelijk bijvoorbeeld kleding, elektronica, cosmetica en eten.
Kritische Massa is een online platform voor iedereen die informatie zoekt over duurzaam consumeren. Kritische Massa zet praktische informatie van maatschappelijke organisaties bij elkaar over bijvoorbeeld energie, apparaten, kleding en vervoer.
Wij kunnen geen persoonlijke juridische hulp aanbieden. Er zijn wel andere mogelijkheden om stappen te ondernemen.
Je zou een beroep kunnen doen op gesubsidieerde rechtsbijstand, en dan een gratis advocaat inschakelen. Dat kan alleen als je zelf een belang hebt, of namens een lokale belangengroep optreedt. Je vindt advocaten via milieurechtsbijstand.nl.
Als je het niet eens bent met een plan of besluit van je gemeente kan je bezwaar maken door een zogenaamde zienswijze te schrijven. Dat kun je misschien samen met een lokale afdeling van Milieudefensie in jouw buurt doen. Misschien zijn ze het met je eens en willen ze er tijd in steken.
In onze Toolkit vind je veel informatie over juridische procedures, wetgeving en voorbeeldbrieven die je ook op weg kunnen helpen.
Milieudefensie is geen voorstander van houtkachels of pelletkachels. Ook niet als alternatief voor aardgas. Bij het stoken van hout komt er fijnstof en andere vervuiling in de lucht. Houtrook is een aanzienlijke bron van luchtvervuiling en zeer slecht voor onze gezondheid en het milieu.
Een pelletkachel is een zuinige houtkachel die brandt op samengeperste houtkorrels (pellets). Pelletkachels zijn alleen een optie voor afgelegen woningen, waar geen andere (duurzame) opties beschikbaar zijn. Duurzame verwarming van je huis of bedrijf kan met elektriciteit, aardwarmte of restwarmte.
Het korte antwoord is: bio-energie kan een beetje helpen tegen klimaatverandering, maar alleen als die energie duurzaam is. Dat wil zeggen dat de energiewinning en het gebruik ervan geen schade toe mag brengen aan mens, dier, natuur en klimaat.
Voor het uitgebreide antwoord, is het goed eerst uit te leggen wat bio-energie is: energie die vrijkomt bij het verbranden van plantaardig en dierlijk materiaal (biomassa). Het kan bijvoorbeeld gaan om bomen, (snoei)houtafval, rioolslib, gft uit je biobak, mest en plantaardige olie.
Bio-energie is duurzaam als we grondstoffen gebruiken die anders als afval achterblijven, zoals rioolslib of snoeiafval. Maar ook als biomassa gemaakt wordt op een manier die het milieu niet belast. Zo wordt er momenteel gewerkt aan energie uit algen en zeewier. En natuurlijk is het daarnaast belangrijk dat bij het verbranden van deze grondstoffen de luchtkwaliteit niet in het geding komt.
Bio-energie is ooit ingevoerd als een duurzame vorm van energie. Maar in de praktijk pakt het vaak helemaal niet duurzaam uit. Bio-energie is geen goede oplossing:
De overheid subsidieert de bijstook van biomassa in kolencentrales. Deze subsidie is in 2020 maar liefst 11,4 miljard euro. Bedrijven en non-profit instellingen kunnen ook subsidie aanvragen via het Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+). In 2019 werd voor 3,9 miljard euro aan subsidies toegezegd. Daarvan gaat 10% naar houtstookketels voor warmteproductie bij bedrijven en wooncomplexen. De bedragen en percentages verschillen per subsidieronde. Deze subsidie wordt uitgekeerd als energie ook daadwerkelijk wordt geproduceerd.
Voor particulieren is er de ISDE subsidie (bijvoorbeeld voor de aanleg van een warmtepomp). Tot eind 2019 kon via dit fonds ook subsidie worden aangevraagd voor pelletkachels en biomassaketels. Hier is gelukkig een einde aan gemaakt omdat deze kleine houtverbranders voor relatief veel luchtvervuiling zorgen.
Milieudefensie zet zich in om subsidies voor nieuwe hout-ketels te stoppen. Dat willen we liefst op korte termijn. Maar ook vragen we politieke partijen om in hun verkiezingsprogramma's te verklaren dat in Nederland alleen hout verbrand mag worden dat in Nederland als afval beschikbaar komt. Hout is vooral waardevol, ook voor het klimaat, als levende boom of struik of als materiaal voor het bouwen van huizen en het maken van meubels. Milieudefensie werkt samen met andere milieu- en bewonersgroepen aan meer acties tegen nieuwe houtverbrandingsinstallaties.
Milieudefensie is voorstander van windenergie, net als 70% van de Nederlanders. Windmolens zijn echt nodig om de omslag te maken naar schone en duurzame energie. Door klimaatverandering kunnen we niet langer wachten. We hebben alle duurzame energiebronnen nodig om de CO2-uitstoot te verminderen. Met alléén zonne-energie of alléén windenergie redden we het niet. Windenergie is op dit moment de meest efficiënte en betaalbare vorm van duurzame energie. Naast duurzame energie is het belangrijk dat er meer aandacht komt voor energiebesparing en isolatie.
Windmolens in de omgeving
Milieudefensie vindt dat bewoners betrokken moeten worden bij de komst van windmolens in hun omgeving. Ze moeten er niet alleen de lasten maar ook de lusten van krijgen. Bijvoorbeeld doordat de windmolens voordelige energie leveren aan huishoudens in de buurt.
Dode vogels
De vogelsterfte door windmolens blijkt mee te vallen. Er gaan veel meer vogels dood door het verkeer. Voor elke 100 vogels die omkomen door het verkeer, sterven er 1 tot 2 door windmolens. Dat rekende het Wereld Natuur Fonds uit.
Lees ook: veelgestelde vragen over windenergie.
Het klinkt misschien gek, maar dankzij het broeikaseffect is er leven op aarde. De laag lucht om de aarde wordt de atmosfeer genoemd. Zonnestralen die de aarde bereiken worden aan het aardoppervlak teruggekaatst. Net zoals licht dat in een spiegel valt. De warmte van de teruggekaatste stralen wordt opgenomen door een aantal gassen in de atmosfeer. Deze gassen worden broeikasgassen genoemd. Ze houden dus de warmte van de zon op aarde vast, en dat is maar goed ook. Als deze gassen er namelijk niet zouden zijn, zou de aarde te koud zijn om op te leven.
Een belangrijk broeikasgas is koolstofdioxide (CO2). Hoe meer CO2 in de lucht, hoe meer warmte er wordt vastgehouden. Dit wordt het broeikaseffect genoemd. Planten verbruiken CO2 en mensen en dieren ademen het uit. Miljoenen jaren bleef dit natuurlijke proces in evenwicht. Door de grootschalige industriële activiteiten van de mens (sinds ongeveer 1850) komt er jaar na jaar meer CO2 in de lucht. Daardoor wordt het steeds warmer op aarde. Dit verschijnsel heet het versterkte broeikaseffect, maar bijna iedereen laat gemakshalve het woord "versterkte" weg.
Omdat het steeds warmer wordt op aarde warmt het zeewater op en smelt het ijs van gletsjers en de poolkappen. In andere delen van de wereld valt juist extreem veel regen. Op andere plekken wordt het extreem heet en droog. De kans op overstromingen, natuurrampen en mislukte oogsten wordt steeds groter.
Vervuilende energie
CO2 komt vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen, zoals steenkool, aardolie, aardgas en bruinkool. Fossiele brandstoffen worden verbrand om energie op te wekken, energie waarmee we goederen produceren, huizen verwarmen, auto's laten rijden en nog veel meer. We kunnen niet zonder energie, maar we kunnen er wel anders mee omgaan.
Komt klimaatverandering wel door de mens?
Sommige mensen beweren dat het bestaan van het broeikaseffect of klimaatverandering nog helemaal niet bewezen is. Maar in 2001 verklaarden maar liefst 2.500 wetenschappers het tegendeel. Samen vormen zij het Intergouvernementeel Overleg over Klimaatverandering (IPCC). Zij hebben de menselijke invloed op het klimaat definitief aangetoond.
Milieudefensie voert geen actieve campagne op houtstook. De campagne voor gezonde lucht is afgesloten met de gewonnen rechtszaak voor gezonde lucht. De rechtszaak heeft geleid tot de aanpassing van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Helaas zijn we niet op alle punten in het gelijk gesteld door de rechter, dus de luchtkwaliteit blijft slecht door verkeer, landbouw en ook door houtstook. De regering moet echter verder gaan voor gezonde lucht en moet dus meer maatregelen nemen. Milieudefensie pleit voor een eerlijk klimaatbeleid en daar wordt ook de lucht gezonder van. Meer houtstook is wat Milieudefensie betreft geen onderdeel van eerlijk klimaatbeleid.
Er zijn verschillende organisaties die zich inzetten tegen houtstook.
Kijk voor meer informatie over overlast van houtrook bij Milieu Centraal en het RIVM.
We voeren geen campagne op luchtvaart of tegen de uitbreiding van Schiphol. In de jaren ’90 hadden we veel invloed op de besluitvorming rondom Schiphol. Dat heeft ons protestbos (het Bulderbos) wel bewezen. Milieudefensie vond en vindt dat de luchtvaart moet krimpen. En dat we meer moeten investeren in alternatieven voor vliegverkeer. Met 15 internationale treinen zou Lelystad Airport bijvoorbeeld al overbodig worden. De meeste Europese vluchten kan je ook met de trein doen. En we kijken uit naar de dag dat er belasting komt op kerosine, want dat is een zeer vervuilende brandstof.
Daarom ondersteunen we het Luchtvaartmanifest van Greenpeace, Natuur & Milieu en de Natuur en Milieufederatie Noord. Daarin wordt het kabinet gevraagd om een stop op de groei van de luchtvaart in Nederland, een einde aan de voorkeursbehandeling van de luchtvaart en stevige investeringen in groene alternatieven en innovatie.
Onze campagne voor gezonde lucht werkt aan het verminderen van de uitstoot door het wegverkeer. Verkeer op de weg zorgt in Nederland voor bijna 20% van alle CO2-uitstoot. CO2 veroorzaakt klimaatverandering. En die vieze auto’s, brommers en vrachtwagens nemen ook nog eens ontzettend veel ruimte in.
In 2018 hebben de bewonersgroepen rond de 6 luchthavens in Nederland zich verenigd. Ook leden van Milieudefensie zijn actief in dit Landelijk Bewonersberaad Luchtvaart. Hun doel is: stoppen van de groei van het vliegverkeer.
Milieudefensie voert campagne op een aantal onderwerpen. Bomenkap valt daar niet onder. In onze Toolkit lees je meer over de juridische procedure om bezwaar te maken tegen bomenkap. Daar lees je ook in een stappenplan hoe je je omgeving samen met buurtbewoners kan vergroenen (het gaat daarbij wel om steden). Kijk ook eens bij De Bomenridders en de Bomenstichting.
Plastic is een grote bron van vervuiling. Hoewel we van mening zijn dat dit probleem opgelost moet worden, voeren wij er geen campagne tegen. Andere organisaties zetten zich er gelukkig wel voor in:
Wij voeren geen campagne tegen straling. We verwijzen je graag door naar de organisaties die hier wel actief op zijn:
In deze brief aan de leden van Milieudefensie legt het bestuur uit waarom er geen campagne komt tegen het snelle mobiele netwerk 5G.
In augustus 2020 heeft Onderzoeksbureau CE Delft in opdracht van Milieudefensie onderzoek gedaan naar het energiegebruik van 5G. Het doel: op hoofdlijnen antwoord geven op de volgende 2 vragen:
1. Wat is het energiegebruik van het 5G mobiele netwerk ten opzichte van de huidige mobiele netwerken in 2030?
2. Hoe neemt in 2030 het energiegebruik van de ICT-sector toe als gevolg van nieuwe ICT-toepassingen die door 5G mogelijk worden gemaakt?
> Lees het rapport Energiegebruik 5G-netwerk
Het gebruik van bestrijdingsmiddelen, zoals glyfosfaat, kan schadelijk zijn voor dieren, mensen en het milieu. Milieudefensie vindt dat er zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen moeten worden gebruikt. Voor meer informatie verwijzen we je graag naar de volgende organisaties:
Overbevolking wordt door velen gezien als de grootste oorzaak van klimaatverandering. Dit is echter te kort door de bocht. Het echte probleem is de ongelijkheid op de wereld en het overmatige gebruik van grondstoffen, voedsel en energie door een relatief kleine groep mensen en bedrijven.
De honderd grootste bedrijven nemen 70 procent van de CO2-uitstoot voor hun rekening. 49% van de CO2 wordt uitgestoten door slechts 10% van de mensen op aarde. Dit zijn welvarende mensen, met name in het mondiale noorden, de landen waar de bevolking meestal het minst snel groeit of zelfs afneemt.
Bovendien is de uitstoot van broeikasgassen gemiddeld het laagste bij de landen waar de bevolking het snelst groeit. Dit laat zien dat klimaatverandering niet het gevolg is van overbevolking maar van ongelijkheid . Grondstoffen, voedsel en energie zijn op dit moment oneerlijk verdeeld over de wereld.
>Lees ons position paper: bevolkingsgroei en klimaatrechtvaardigheid
In de volksmond hebben we het meestal over carbon capture and storage (CCS), als het gaat over dit onderwerp. Tegenwoordig wordt ook gesproken over carbon capture utilisation and storage (CCUS), omdat er steeds vaker wordt gezocht naar een oplossing voor het hergebruik van CO2.
Het industrieel afvangen en opslaan of hergebruiken van CO2 is geen structurele oplossing voor het klimaatprobleem. De uitstoot van broeikasgassen door gebruik van olie, kolen en gas gaat dan namelijk gewoon door. De gevolgen worden slechts onder het tapijt geveegd. In een toekomstbestendige klimaateconomie voorkomen we vervuiling. Dan hoeft er ook geen tijd, geld en moeite naar het opruimen ervan.
Als we in blijven zetten op dit soort energie-intensieve en kostbare technieken, hebben andere, daadwerkelijk duurzame technieken minder ontwikkelingskansen. De industrie hoeft zijn productieproces niet te verbeteren, terwijl juist daar verduurzaming hard nodig is.
CCUS is geen eerlijke oplossing. De overheid draait grotendeels op voor de kosten, terwijl de burger de voordelen van duurzamere productie misloopt. Grote bedrijven krijgen niet alleen de kans om op grote schaal door te gaan met uitstoot van broeikasgassen. Ze krijgen ook nog geld toe voor de opslag of het hergebruik.
Milieudefensie is geen voorstander van CCUS. We zijn ook niet principieel tegen de techniek, als er voldoende garanties zijn voor veiligheid en milieu. Voor sommige sectoren is verduurzamen een traag of extreem kostbaar proces. En kan het langer duren voordat duurzame alternatieven beschikbaar zijn. In deze gevallen kan CCUS ingezet worden om de overgangsperiode naar een duurzaam productieproces te overbruggen.
Wij stellen een aantal voorwaarden aan de inzet van CCUS. Zo is de veiligheid voor mens en milieu voldoende gewaarborgd, is de inzet altijd tijdelijk, betaalt de uitstoter de volledige kosten en werkt hij tegelijkertijd aan verduurzaming. Er moet draagvlak en participatie zijn bij omwonenden.
