Nederland stoot al jaren veel te veel stikstof uit. Dat is slecht voor onze natuur en onze gezondheid. Nederland worstelt met het vinden van een oplossing. Hier vind je de antwoorden op de veelgestelde vragen over stikstof.
Stikstof (N2) kun je niet zien, voelen of ruiken. Toch is het overal om ons heen. Het is van zichzelf niet schadelijk voor ons of de natuur. Maar teveel stikstof zorgt voor problemen. Er zijn ook verbindingen van stikstof en andere stoffen in de lucht die wel schadelijk kunnen zijn. Dat zijn stikstofoxiden (NOx) en ammoniak (NH3). Stikstofoxiden komen vooral in de lucht door uitlaatgassen van verkeer en industrie. Ammoniak komt voornamelijk in de lucht door het mengen van de mest en urine van koeien, varkens en kippen. Hoe eiwitrijker het veevoer, des te meer ammoniak er vrij komt.
Stikstofoxiden en ammoniak komen in onze lucht terecht door uitstoot van onze landbouw, verkeer en industrie. Eenmaal in de lucht verspreidt het zich over ons land en Europa. Er gaat 2 keer zoveel stikstof vanuit Nederland naar het buitenland dan er vanuit het buitenland bij ons naar binnen waait.
Te veel stikstof heeft een negatief effect op onze natuur en biodiversiteit (de rijkdom aan soorten in de natuur). In 72% van onze natuurgebieden valt te veel stikstof op de grond. Van de 160 zogeheten Natura 2000-gebieden hebben er 118 last van stikstof. Door zoveel stikstof verzuurt onze bodem. Daardoor verdwijnen mineralen zoals kalk en magnesium uit de bodem. Daar zijn bomen afhankelijk van. Zonder kalk en magnesium gaan ze dood. Planten die een voorkeur hebben voor voedselarme grond verdwijnen, zoals bloeiende kruiden, die belangrijk zijn voor weidevogels en insecten.
Nederland heeft als tientallen jaren een stikstofprobleem. De politiek bedacht een oplossing maar die werkt niet. Dat vond de Raad van State in mei 2019 ook. De hoogste bestuursrechter stelde vast dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) uit 2015 niet werkt en de natuur onvoldoende beschermt. Daarom mag Nederland nu bijna geen extra stikstof meer uitstoten.
En omdat extra wegen, grotere stallen en uitbreiding van luchthavens voor meer stikstof in de lucht zorgen, mogen dit soort projecten nu niet doorgaan. Vooral voor de bouw, die overigens weinig stikstof uitstoot, levert dit grote problemen op. De landbouw stoot al zoveel stikstof uit, dat er voor anderen geen ruimte meer is.
Nee, de Habitatrichtlijn van de EU verlangt van iedere lidstaat dat die zijn biodiversiteit beschermt. De uitspraak van het Europees Hof over de Nederlandse aanpak geldt voor alle EU-landen. We kunnen verwachten dat meer landen zullen worden aangesproken op hun stikstof uitstoot.
Jawel, milieuorganisaties, waaronder Milieudefensie, hebben eerder gewaarschuwd voor het overschot aan stikstof in Nederland. Zo heeft Milieudefensie in haar zienswijze in 2016 tegen de verhoging van de maximumsnelheid naar 130 km/u erop gewezen dat de verhoging in strijd is met de habitatrichtlijn. Na de uitspraak van het Europees Hof riep Milieudefensie al op om geen nieuwe trucs te vinden.
De definitieve oplossingen van het stikstofprobleem zullen net als het stoppen van klimaatverandering nog jaren duren. Daarom is het ook zo belangrijk dat we snel gaan bouwen aan een duurzame samenleving. Grote bedrijven hebben belangen bij de huidige intensieve veehouderij. Banken hebben er veel leningen uitstaan. De veevoederindustrie wil geen kleinere veestapel. En kunstmestfabrikanten zijn niet voor een omslag naar gebruik van enkel dierlijke mest. De politiek laat zich helaas nog steeds wijsmaken dat de problemen met technische maatregelen zijn op te lossen, zoals luchtwassers in stallen of het toevoegen van een enzym aan veevoer. Maar het effect van die technische oplossingen valt in de praktijk vaak tegen.
De overheid kan echt iets doen door te investeren in openbaar vervoer en de fiets, en in biologische kringlooplandbouw.
Als het aan ons ligt, stoten we in Nederland in 2030 nog maar de helft uit van wat we nu uitstoten. Maar als we willen dat de natuur in 2040 in balans is, zullen we meer moeten doen. We zullen de uitstoot na 2030 nog verder moeten verlagen. Ook zullen er meer natuurgebieden bij moeten komen.
De natuur heeft flink te lijden onder te veel stikstof. Maar ook een tekort aan schoon water is een groot probleem. En er is al zo weinig natuur in Nederland dat bovendien is versnipperd in kleine stukjes. Maar we kunnen de problemen oplossen. Door om te schakelen naar biologische kringlooplandbouw. En door te investeren in een mooi landschap en, in gezonde weerbare natuur.
Vanzelf gaat het niet, zoveel is zeker. Het kost tijd en geld. Of de schade helemaal hersteld kan worden, zal de tijd uitwijzen.
Te veel stikstof is een ramp voor onze gezondheid. Stikstofdioxide maakt ons ziek en kost ons gemiddeld 4 maanden van ons leven. Ook fijnstof wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door stikstof. Ammoniak uit de veehouderij en stikstofdioxide reageren in de lucht tot zogenaamd secundair fijnstof. Blootstelling aan fijnstof geeft een grotere kans op longziekten, hartaandoeningen en een korter leven. In Nederland leidt het jaarlijks tot zo’n 12.000 vroegtijdige sterfgevallen.
Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. In Natura 2000-gebieden worden bepaalde diersoorten en hun natuurlijke leefomgeving beschermd om de biodiversiteit te behouden. Hier zie je een overzicht van alle Natura 2000-gebieden. In Nederland hebben we ruim 160 van deze Natura 2000-gebieden. De provincies zijn verantwoordelijk voor het natuurbeleid en de uitvoering daarvan.
De uitstoot van de lucht,- en scheepvaart staat steeds meer ter discussie. Zo heeft Mobilisation for the Environment een handhavingsverzoek ingediend bij het Ministerie van I&W en het Ministerie van LNV. Daarin verzoeken zij alle activiteiten zoals die momenteel in strijd met het recht worden verricht door Schiphol per direct te beëindigen en beëindigd te houden. Daarnaast voert Greenpeace actie tegen Schiphol. Zij roept Schiphol met een klimaatplan te komen.
