Veel Nederlanders hebben geen geld voor zonnepanelen of isolatie. Dat moet veranderen. Milieudefensie wil groene alternatieven bereikbaar maken voor iedereen. Dat kan als vervuilende bedrijven meebetalen. In dit overzicht van vragen en antwoorden lees je wat eerlijk omschakelen is.
Klimaat is iets van ons allemaal. Milieudefensie wil dat Nederland een duurzame koploper wordt. Dat de stijgende kosten van de omschakeling naar een duurzame samenleving eerlijk worden verdeeld. Een eerlijke verdeling van kosten en baten tussen bedrijven en burgers, rijk en arm, hoog- én laagopgeleid, woningbezitters en huurders. Groene alternatieven moeten bereikbaar zijn voor iedereen.
Grote vervuilende bedrijven betalen nu nog bijna niets om klimaatverandering te stoppen. Gewone Nederlanders betalen de rekening. En mensen met lagere inkomens betalen naar verhouding het meest. Dat vinden wij niet eerlijk. We hebben iedereen nodig om de opwarming van de aarde te stoppen. Omdat het eerlijker is als iedereen straks een energiezuinig huis heeft. Wij noemen dat eerlijk omschakelen, of kortweg: eerlijk om.
Het klimaatbeleid moet eerlijker. Als dat niet gebeurt, is het risico levensgroot dat we juist vertraging oplopen en we onze doelen niet halen. Grote vervuilende bedrijven betalen op dit moment bijna niets en krijgen veel geld om duurzamer te worden. Gewone mensen betalen de rekening en lagere inkomens naar verhouding het meest. En die rekening loopt op, want burgers gaan steeds meer betalen voor hun energierekening. Als dat niet verandert, kunnen we zomaar de steun in de samenleving voor het klimaatbeleid verspelen. Dan lopen we vertraging op. Bovendien gaat het sneller als groene alternatieven bereikbaar zijn voor iedereen. Als iedereen meedoet, kunnen we bijvoorbeeld sneller van het gas af en CO₂-uitstoot door het verkeer verminderen.
Subsidies en gunstige regelingen helpen bedrijven en burgers om te verduurzamen. Dat is belangrijk, omdat we zo snel mogelijk moeten stoppen met olie, kolen en gas. Maar die maatregelen dekken maar een stukje van de totale kosten (een kwart) van bijvoorbeeld isolatie of zonnepanelen. Het grootste deel moet je zelf betalen. En dat kan lang niet iedereen. Wij hebben bijvoorbeeld laten onderzoeken wat er gebeurt als het klimaatbeleid niet eerlijker wordt. Als dat gebeurt, zie je dat vooral een veel mensen met lagere en middeninkomens die een koophuis hebben in de problemen komen. Natuurlijk levert het ook iets op als je huis energiezuinig en duurzaam wordt, maar daar pluk je pas veel later de vruchten van.
De voorspellingen in het rapport dat CE Delft voor ons schreef, zijn gebaseerd op wat in het regeerakkoord van Rutte III staat. We laten zien wat de effecten zijn van de voorstellen die worden genoemd in het regeerakkoord. Onze conclusie is dat die effecten de lastenverdeling oneerlijker maken. Natuurlijk zijn die plannen nog niet definitief en is het nieuwe energieakkoord waar begin 2018 aan gewerkt wordt een mooi moment om de koers te veranderen.
Tot op zekere hoogte zal er natuurlijk altijd verschil zijn. Maar wij laten zien dat het regeerakkoord de verschillen alleen maar groter maakt. Kwetsbare mensen moeten nog meer betalen en de vervuilende industrie betaalt het minst. We hebben iedereen nodig om klimaatverandering te stoppen. Het moet iets van ons allemaal worden. Maar dan moeten we wel allemaal mee kunnen doen: overheid, bedrijven en burgers.
Wij vinden: je kunt best een eerlijke vergelijking maken tussen de vervuiling die burgers en bedrijven veroorzaken, en de energiebelastingen die burgers en bedrijven betalen. In Nederland is het principe dat de vervuiler betaalt, een van de uitgangspunten van het milieubeleid van de overheid. Economen zien het als een manier om het klimaatbeleid effectief en efficiënt te maken. Maar de praktijk pakt anders uit. Op dit moment betaalt een gemiddeld huishouden 10 keer meer voor het verlagen van zijn CO₂-uitstoot dan bedrijven.
Als vervuilende producten meer belast worden, worden groene, duurzame producten juist relatief goedkoper. Meer mensen gaan dan voor die groene alternatieven kiezen. Bedrijven worden door het belasten van vervuiling gestimuleerd om energiezuiniger of duurzamer te produceren om zo kosten te besparen.
Dit kabinet heeft ambitie, maar een belangrijk deel van het nieuwe beleid bestaat uit het in de grond stoppen van CO₂ en niet in omschakelen naar groene energie. Daarom vinden wij het kabinet niet zo groen. Eerlijk is het klimaatbeleid ook niet. Grote, vervuilende bedrijven hoeven van dit kabinet bijna niets te betalen. Gewone Nederlanders draaien vooral op voor de kosten. Wij proberen minister Wiebes ervan te overtuigen dat we iedereen nodig hebben om klimaatverandering te stoppen en dat dat ook kan.
Dat is onzin. Alle landen die het klimaatakkoord van Parijs hebben ondertekend – en dat zijn bijna alle landen ter wereld – moeten straks dezelfde doelen halen. Zij gaan dus soortgelijke maatregelen nemen; zonder die maatregelen is het namelijk onmogelijk om die doelen te halen. Hoe eerder bedrijven beginnen, hoe groter de voorsprong. Bovendien valt er ook veel geld te verdienen met klimaatvriendelijke maatregelen en groene alternatieven.
Zeker. Maar als we Nederland duurzaam willen maken, moeten we het met zijn allen doen. En mensen die het niet kunnen betalen moeten we helpen. Als we dat niet doen, komen zij in grote financiële problemen. Dat is nergens voor nodig. Ook grote, vervuilende bedrijven hebben een verantwoordelijkheid, maar zij betalen nu nog bijna niets. Als zij hun deel betalen, kunnen we huishoudens helpen. Dan dragen de sterkste schouders de zwaarste lasten en betaalt de vervuiler. Dat is wel zo eerlijk.
We kunnen ervoor zorgen dat subsidies vooral bij mensen terechtkomen die ondersteuning nodig hebben. En we kunnen voor extra geld zorgen door grote, vervuilende bedrijven mee te laten betalen. Zij betalen nu nog bijna niets.
Wij geloven dat de overheid in het klimaatbeleid een heel belangrijke, sturende rol heeft. In haar rol als regisseur kan de overheid bijvoorbeeld obstakels wegnemen en zorgen dat alternatieven snel groot en dus goedkoper worden. De overheid kan individuele huishoudens ondersteunen met subsidie, maar ook met oplossingen komen waar een hele gemeenschap, stad of wijk voordeel van heeft. Dat zijn zogenaamde collectieve oplossingen. Denk bijvoorbeeld aan stadsverwarming of warmtenetten. Dan heb je zelf geen cv-ketel meer nodig, maar verwarm je je huis via een netwerk van leidingen onder de grond. Op veel plekken in het land is bijvoorbeeld restwarmte van bedrijven beschikbaar om ons water te verwarmen.
