Veelgestelde vragen over ontbossing en palmolie

Tropische regenwouden zijn van onvoorstelbare waarde voor mensen, dieren en onze planeet. Toch worden er elke seconde 169 bomen gekapt. Milieudefensie werkt samen met partnerorganisaties en vrijwilligers om bossen te beschermen.

In dit overzicht van veelgestelde vragen lees je waarom de productie van palmolie een probleem is en hoe Milieudefensie de regenwouden beschermt.

Vragen over ontbossing

  1. Waarom zijn bossen zo belangrijk?
  2. Wat is biodiversiteit?
  3. Welke dieren worden bedreigd door ontbossing voor palmolie?
  4. Jullie beweren dat er 169 bomen per seconde worden verwoest, hoe komen jullie daarbij?
  5. Kunnen we het regenwoud ooit weer terugkrijgen?

Vragen over palmolie

  1. Wat is palmolie?
  2. Wat is er mis met palmolie?
  3. Waar zit palmolie in?
  4. Is palmolie gezond of ongezond?
  5. Waar wordt palmolie gemaakt?
  6. Is palmolie belangrijk voor de lokale bevolking?
  7. Bestaat er duurzame palmolie?
  8. Welke Nederlandse bedrijven zijn betrokken bij de handel in palmolie?

Vragen over biobrandstoffen

  1. Wat is er mis met biobrandstoffen?
  2. Hoe tank ik zonder palmolie?

Varen in regenwoud met tegenlicht - copyright Eric Wakker

Ontbossing

1. Waarom zijn bossen zo belangrijk?

Je hebt vast weleens gehoord dat de tropische regenwouden de longen van de aarde zijn. En dat is ook echt zo. Bossen nemen CO2 op (helpt tegen klimaatverandering) en geven zuurstof af (die wij weer inademen).

Veel medicijnen die wij gebruiken zijn ontdekt in het regenwoud. En er is nog steeds veel te ontdekken en te leren van het regenwoud.

Voor veel dieren en mensen is het regenwoud van levensbelang. Er wonen veel bijzondere dieren en daarnaast zijn 1,7 miljard mensen afhankelijk van het regenwoud. Het kan gaan om mensen die in of dichtbij het bos wonen. Bijvoorbeeld mensen die letterlijk afhankelijk zijn van het bos voor hun dagelijkse eten, drinken en onderdak. Of boeren die stukken bos beheren, of kleine bedrijfjes hebben in en om het bos. 

^ Terug omhoog

2. Wat is biodiversiteit?

Het woord diversiteit betekent afwisseling, variatie, verscheidenheid. Biodiversiteit of biologische diversiteit geeft aan hoeveel planten, dieren, schimmels en bacteriën er in een bepaald gebied leven. Hoe meer verschillende soorten er in een bepaald gebied leven, hoe beter. Variatie is belangrijk voor het evenwicht in de natuur.

^ Terug omhoog

3. Welke dieren worden bedreigd door ontbossing voor palmolie?

Heel veel dieren worden bedreigd door ontbossing, van groot tot klein. Een paar bekende dieren die daadwerkelijk met uitsterven bedreigd worden:

  • Sumatraanse tijger
  • Sumatraanse orang-oetan
  • Borneose orang-oetan
  • Sumatraanse olifant
  • Neusaap
  • Maleise tijger
  • Borneodwergolifant
  • Withandgibbon
  • Borneogoudkat
  • Indische Tapir
  • Platkopkat

Bedreigde dieren door boskap
^ Terug omhoog

4. Jullie beweren dat er 169 bomen per seconde worden verwoest, hoe komen jullie daarbij?

Er worden elke seconde 169 bomen verwoest in tropische bossen. Dit cijfer is gebaseerd op twee rapporten: "High-Resolution Global Maps of 21st-Century Forest Cover Change" uit 2013 en "Mapping tree density at a global scale" uit 2015.

Volgens deze informatie verdween tussen 2000 en 2012 in totaal 230 miljoen hectare bos wereldwijd, waarvan 98,7 miljoen hectare tropische, vochtige bossen betreft. Dat is per jaar 7,5 miljoen hectare bos dat verdwijnt. Als we dat vermenigvuldigen met 700 bomen per hectare (dat is een schatting) komen we uit op ruim 5 miljard bomen per jaar. Omgerekend naar secondes komen we dan uit op 169 bomen.

^ Terug omhoog

5. Kunnen we het regenwoud ooit weer terugkrijgen?

Nee, het regenwoud dat is gekapt, komt nooit meer terug zoals het was. Delen van het tropisch regenwoud kunnen snel herstellen, maar het duurt duizenden jaren om dezelfde biodiversiteit weer terug te krijgen. Planten- en diersoorten die eenmaal zijn uitgestorven, zijn we voor altijd kwijt.

^ Terug omhoog

Palmolie

1. Wat is palmolie?

Palmolie is een plantaardige olie uit de vruchten van de oliepalm. De oliepalm komt oorspronkelijk uit West- en Zuidwest-Afrika en groeit het best in tropische landen. Palmolie kan voor ontzettend veel dingen gebruikt worden. Voor ons eten, verzorgingsproducten en biodiesel.

^ Terug omhoog

2. Wat is er mis met palmolie?

In het kort:

  • Tropisch regenwoud wordt gekapt voor de aanleg van mega plantages met oliepalmen.
  • Mensen worden van hun land beroofd en komen zonder inkomsten te zitten.
  • Unieke planten- en diersoorten worden met uitsterven bedreigd.
  • Het kappen van zo veel bossen is slecht voor het klimaat.

De 4 grootste problemen:

Probleem 1: de grote schaal
Met palmolie op zich is niet zoveel mis. Maar er is wel veel mis met de manier en schaal waarop palmolie gemaakt wordt. De vraag naar palmolie is enorm, omdat het goedkoop en makkelijk te maken is. Internationale bedrijven hebben gigantische plantages in tropische landen om palmolie voor de wereldmarkt te produceren. Voor die plantages kappen ze onvoorstelbaar veel tropisch regenwoud. 25% van het regenwoud van Indonesië is al verdwenen, vooral voor de aanleg van palmolieplantages.

Probleem 2: landroof
Miljoenen mensen in de wereld zijn afhankelijk van het regenwoud omdat ze er hun eigen voedsel verbouwen of voedsel kopen dat uit het regenwoud komt. Palmoliebedrijven verjagen de lokale bevolking van hun land met juridische trucs, intimidatie of geweld. Wij noemen dat: landroof.

Probleem 3: bedreiging voor dieren en het klimaat
Tropische regenwouden worden ook wel de kraamkamer en longen van onze aarde genoemd. Het regenwoud is het thuis voor miljoenen bijzondere planten- en diersoorten. Door het kappen van het bos worden veel soorten met uitsterven bedreigd. Zoals de orang-oetan en de Sumatraanse tijger.

Daarnaast nemen de bossen het broeikasgas CO2 op en zuiveren zo de lucht. Als er bomen gekapt worden laat de grond waarop ze stonden extra CO2 los. Ook bij het afbranden van bos komt extra CO2 vrij. Dus hoe meer bos we kappen en afbranden, hoe meer CO2 in de lucht, wat zorgt voor de opwarming van de aarde.

Probleem 4: Nederlandse banken investeren jouw geld in foute palmoliebedrijven
Wist je dat de drie grootste Nederlandse banken - de Rabobank, ABN AMRO en ING - veel geld stoppen in palmoliebedrijven? Het rendement in deze sector is hoog, maar de gevolgen voor mens en milieu zijn des te groter (zie de problemen hierboven).

^ Terug omhoog

3. Waar zit palmolie in?

Palmolie zit in ongeveer de helft van de producten die je in de supermarkt kan kopen. Je vindt palmolie terug in veel voedingsmiddelen zoals pindakaas, chocoladepasta, melkpoeder, boter, koekjes, pizza, sauzen en chips. Maar ook in verzorgingsproducten als shampoo, lippenstift, zeep en wasmiddel. Daarnaast wordt palmolie gebruikt om biodiesel van te maken.
> Ontdek producten waarvan je niet wist dat er palmolie in zit

Boodschappen doen zonder palmolie is lastig
Het is best moeilijk om palmolievrij boodschappen te doen. Het zit in vreselijk veel producten. Alternatieven voor jouw favoriete product zijn niet altijd te krijgen. De oplossing moet dan ook in de eerste plaats komen van de overheid en het bedrijfsleven. Wil je toch zelf proberen een steentje bij te dragen? Bekijk dan eens de ingrediëntenlijst van je favoriete producten.

Fabrikanten van voedsel zijn verplicht om op de ingrediëntenlijst te zetten of er palmolie in zit. Palmolie wordt op de volgende manieren vermeld: plantaardige olie (palm), palmolie of palmvet. Bij verzorgingsproducten is het iets moeilijker te herkennen. Bekijk de lijst met bijna 200 verschillende benamingen voor palmolie.

^ Terug omhoog

4. Is palmolie gezond of ongezond?

Er wordt veel gesproken over de gezondheidseffecten van palmolie. Als milieuorganisatie hebben wij niet genoeg kennis om deze vraag te beantwoorden. Dit is wat het Voedingscentrum zegt over palmolie:

"Palmolie bevat meer verzadigd vet dan andere oliesoorten. Verzadigd vet staat bekend om de ongunstige gezondheidseffecten. Zo verhoogt verzadigd vet het LDL-cholesterol. Op die manier vergroot verzadigd vet het risico op hart- en vaatziekten."

^ Terug omhoog

5. Waar wordt palmolie gemaakt?

De oliepalm is een tropische plant en groeit in landen rondom de evenaar. Oorspronkelijk komt de oliepalm uit West- en Zuidwest-Afrika. Op dit moment zijn de grootste palmolieproducenten: Maleisië, Indonesië, Thailand, Colombia, en Nigeria.

Alle landen met palmolieplantages:

  • Afrika: Angola, Benin, Centraal-Afrikaanse Republiek, Gabon, Gambia, Ghana, Guinee, Guinee-Bissau, Kameroen, Liberia, Madagaskar, Nigeria, Oeganda, Senegal, Sierra Leone, Togo.
  • Azië: Filipijnen, Indonesië, Maleisië, Papoea-Nieuw-Guinea, Thailand.
  • Zuid-Amerika: Brazilië, Colombia, Costa Rica, Ecuador, Guatemala, Honduras, México, Nicaragua, Panama, Paraguay, Peru, Suriname.

^ Terug omhoog

6. Is palmolie belangrijk voor de lokale bevolking?

Helaas heeft de lokale bevolking weinig aan de grote plantages. Waar eerst nog tientallen of honderden mensen konden leven van de opbrengst van een hectare bos, is er nu nog slechts inkomen voor 1 arbeidskracht.

Palmolieplantages zijn vaak in bezit van grote internationale bedrijven. Op de plantages zijn weinig banen te vinden voor de lokale bevolking. Uit onderzoek van Amnesty International blijkt dat er veel misstanden zijn op deze plantages: Als er al werk is, is het zwaar werk en slecht betaald. Ook zijn de omstandigheden slecht en de dagen lang. Arbeiders moeten werken met bestrijdingsmiddelen, vaak zonder bescherming. Ook is er regelmatig sprake van kinderarbeid.

De lokale bevolking ziet weinig tot niets terug van de winst van de palmoliebedrijven. Palmoliebedrijven pikken vaak land in dat de lokale bevolking gebruikte voor kleinschalige productie van hun voedsel. Door het verlies van dat land raakt de lokale bevolking haar bron van inkomsten kwijt.

^ Terug omhoog

7. Bestaat duurzame palmolie?

Op grote schaal niet, op lokaal niveau wel. Palmolie is nooit duurzaam als het op gigantische plantages in tropische landen geproduceerd wordt voor onze consumptie in Nederland en Europa.

Naast de problemen die de productie van palmolie veroorzaakt, biedt de palmolieproductie geen eerlijk en duurzaam bestaan voor de lokale bevolking. De enige eerlijke en duurzame oplossing is om over te stappen naar duurzame regionale landbouw. Palmolie als voedingsmiddel voor Europa kan in veel gevallen vervangen worden door alternatieven uit onze eigen regio zoals olijf-, zonnebloem- of raapzaadolie. 

> Bekijk hier de goede en slechte alternatieven voor palmolie

RSPO-certificaat zegt niet zoveel
Er wordt soms gezegd dat palmolie met het RSPO-certificaat wel duurzaam is. Milieudefensie heeft geen vertrouwen in het certificaat van de RSPO (Round Table for Sustainable Palm Oil) omdat:

  • de RSPO er niet in slaagt goede afspraken te maken met producenten;
  • de RSPO niet in staat is te controleren of de producenten zich aan de afspraken houden;
  • RSPO-gecertificeerde bedrijven vaak in opspraak komen.

De RSPO kan kortom niet kan garanderen dat gecertificeerde palmolie ook echt volgens de afspraken is geproduceerd. Als klant kan je er dus helaas niet van uit gaan dat een product met het RSPO-logo duurzame palmolie bevat.

^ Terug omhoog

8. Welke Nederlandse bedrijven zijn betrokken bij de handel in palmolie?

Er zijn veel bedrijven betrokken bij de handel in palmolie. Denk aan banken, supermarkten, handelaren en fabrikanten.

Banken, verzekeraars en pensioenfondsen
Nederlandse banken zoals ABN AMRO, ING en de Rabobank, maar ook verzekeraars en pensioenfondsen investeren ons geld in de aanleg van nog meer palmolieplantages. 

Palmoliebedrijven en handelaren
Bedrijven zoals Wilmar, IOI, Sime Darby en Bumitama verdienen aan het produceren en doorverkopen van de palmolie.

Fabrikanten en winkels
Fabrikanten zoals Unilever en Nestlé verwerken de palmolie in duizenden producten, bijvoorbeeld in melkpoeder en pindakaas. Winkels als Albert Heijn en Jumbo verkopen volop producten waar palmolie in verwerkt is.

^ Terug omhoog

Biobrandstoffen

1. Wat is er mis met biobrandstoffen?

Biobrandstoffen zijn bedoeld om diesel en benzine die gemaakt zijn van olie te vervangen. Omdat ze beter voor het klimaat zouden zijn. Voor biobrandstoffen wordt voedsel gebruikt zoals palmolie, soja, koolzaad, maïs en suikerbiet.

Maar biobrandstoffen blijken helemaal niet zo duurzaam te zijn. Biodiesels zijn zelfs slechter voor het klimaat dan de diesel die ze moeten vervangen. Biodiesel uit palmolie is zelfs drie keer zo vervuilend als gewone diesel.

^ Terug omhoog

2. Hoe tank ik zonder palmolie?

De Europese Unie (EU) heeft besloten dat er geen palmolie meer in de Europese autotank komt. Dat is erg goed nieuws. Want nu verdwijnt het regenwoud nog razendsnel om plaats te maken voor palmolieplantages. Door dit besluit zal Europa in de komende jaren steeds minder palmolie gaan gebruiken. Vanaf 2022 mag er steeds minder palmolie worden bijgemengd, tot in 2030 het percentage palmolie tot vrijwel nul is teruggebracht.

^ Terug omhoog

Vrouw met producten - copyright Kemal Jufri

Zij steunen deze campagne

''Mijn generatie kijkt vanuit de schoolbanken toe hoe grote banken ons geld in de palmoliesector pompen. Ik ben het zat. Ook wij kunnen in actie komen. Daarom steun ik Milieudefensie in hun strijd tegen ontbossing.''
"Het is tijd dat we in actie komen! Laten we met z’n allen deze Nederlandse banken onder druk zetten. De palmolie-industrie is niet alleen schadelijk voor de natuur, ook mens en dier worden verjaagd van hun land. Dit moet stoppen!"
"Niets doen en zwijgen betekent goedkeuren. Banken gebruiken jouw en mijn geld om de natuur en leefgebieden van mensen aan de andere kant van de wereld te slopen. Als het in jouw achtertuin gebeurt, zou je toch ook in actie komen?''
''Banken moeten hun verantwoordelijkheid nemen en stoppen met geld steken in het vernietigen van de regenwoud, voordat het te laat is. Met deze campagne van Milieudefensie kunnen wij hier in Nederland het verschil maken.''
''Ik doe mee met deze campagne, omdat ik niet wil dat mijn geld bijdraagt aan ontbossing, het uitsterven van de orang-oetan en de schending van mensenrechten. Zo simpel is het.''
''Banken gebruiken ons geld om het regenwoud zoveel geweld aan te doen. Dat moet stoppen! Zij moeten ons geld gebruiken voor duurzame oplossingen in plaats van de palmoliesector, die alles juist kapot maakt.'
"Zonder regenwoud is er geen plek voor orang-oetans en andere beschermde dieren. De lokale bevolking wordt van hun land verdreven en heeft geen bron van inkomsten meer. De kaalslag heb ik in Borneo en Kameroen met eigen ogen gezien. Een van de grootste veroorzakers: de palmolie-industrie. Hulde aan Milieudefensie; zij zetten met acties en gesprekken druk op de Nederlandse en Europese politiek en openen de ogen van de Nederlandse bevolking."
Loading...