Stikstof

Nederland stoot al jaren veel te veel stikstof uit. Dat is slecht voor onze natuur en onze gezondheid. Nederland worstelt met het vinden van een oplossing. Maar als we het slim aanpakken, maken we van dit probleem een kans.

Wat is stikstof?

Stikstof (N₂) kun je niet zien, voelen of ruiken. Toch is het overal om ons heen. Het is van zichzelf niet schadelijk voor ons of de natuur. Er zijn ook verbindingen van stikstof en andere stoffen in de lucht die wel schadelijk kunnen zijn. Dat zijn stikstofoxiden (NO_x) en ammoniak (NH₃). Stikstofoxiden komen vooral in de lucht door uitlaatgassen van verkeer en industrie. Ammoniak komt voornamelijk in de lucht door het mengen van de mest en urine van koeien, varkens en kippen.

Stikstofneerslag is de hoeveelheid stikstofoxiden (NO_x) en ammoniak (NH₃) die neerdaalt op onze bodem. Als er teveel neerdaalt (depositie) op onze bodem heeft dat schadelijke gevolgen voor de natuur in Nederland.

Waarom is er nu opeens een probleem met stikstof?

Als we al jaren te veel stikstof uitstoten waarom is er dan nu opeens een probleem? Dat komt door een uitspraak van de Raad van State in mei 2019. Toen heeft de rechter vastgesteld dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) uit 2015 niet werkt. De Raad van State stelde vast dat het stikstofbeleid van de overheid de natuur onvoldoende beschermt. Daarom mag er nu bijna geen extra stikstof meer worden uitgestoten. En omdat extra wegen, grotere stallen en uitbreiding van luchthavens voor meer stikstof in de lucht zorgen, mogen dit soort projecten nu niet doorgaan. 

Nederland en stikstof: de feiten

Dit is wat TNO en het RIVM over stikstof zeggen:

• De uitstoot van stikstof in Nederland behoort tot de hoogste van de wereld. Dat komt doordat we een dichtbevolkt land zijn, met veel verkeer en veel intensieve landbouw.
  
  
• In Europa is Nederland de grootste uitstoter van stikstof (per hectare). Wij stoten gemiddeld 4 keer zoveel uit als andere Europese landen.
  
  
• Onze landbouw zorgt voor 46% van de stikstofneerslag in Nederland. Voor Natura-2000 gebieden is dit 41%. 35% van de stikstofneerslag komt uit het buitenland. En de overige 20% wordt uitgestoten door wegverkeer, industrie, kantoren en huishoudens.

--> Tekst gaat onder de afbeelding door

• Ook al krijgen wij 35% van onze stikstof vanuit het buitenland, wij exporteren 2 keer zoveel stikstof naar het buitenland. Dat maakt ons 1 van de grootste exporteurs van stikstof in Europa.
  
  
• Te veel stikstof heeft een negatief effect op onze natuur en biodiversiteit (de rijkdom aan soorten in de natuur). In 72% van onze natuurgebieden daalt te veel stikstof neer. Van de 160 zogeheten Natura 2000-gebieden hebben er 118 last van te veel stikstof.
  
  
• Door zoveel stikstof verzuurt onze bodem. Daardoor verdwijnen mineralen zoals kalk en magnesium uit de bodem. Daar zijn bomen afhankelijk van. Zonder kalk en magnesium gaan ze dood. Planten die een voorkeur hebben voor voedselarme grond verdwijnen, zoals bloeiende kruiden, die belangrijk zijn voor weidevogels en insecten.
  
  
• Stikstof is ook slecht voor onze eigen gezondheid. Door luchtvervuiling worden we ziek en gaan we eerder dood. Stikstof kost ons gemiddeld 4 maanden van ons leven.
  
  

Hoe maken we van dit probleem een kans?

Milieudefensie staat voor een eerlijk en duurzaam Nederland. Waar de lucht gezond is. Waar boeren gezond voedsel produceren voor een eerlijke prijs. Waar we de natuur beschermen. Waar groene alternatieven bereikbaar zijn voor iedereen, en de vervuiler betaalt. De halvering van onze stikstofuitstoot maakt Nederland een stuk gezonder. In 2030 kan het zover zijn. Dan krijgt de natuur de kans om zich te herstellen. 

Uitstoot halveren? Hoe dan?

Om een daling van de stikstofuitstoot voor elkaar te krijgen is het belangrijk dat de overheid de komende jaren investeert in duurzaam verkeer, zoals openbaar vervoer en de fiets. En zich inzet voor een transitie in de landbouw. De meeste boeren willen wel verduurzamen. Maar ze hebben het geld niet. Het kabinet kan boeren helpen met geld, zodat zij kunnen omschakelen naar biologische kringlooplandbouw. 

Hoe maakt de regering van de crisis een kans?

Door als land te investeren in duurzaam verkeer-, en natuur, en van onze intensieve landbouw een kringlooplandbouw te maken. Niet alleen voor de natuur, maar voor ons allemaal, voor boeren, bouwers en burgers. 

1. Investeer in OV en fiets

Door meer asfalt komen er meer auto’s. En dat betekent meer files, meer onveiligheid, meer gevaarlijke luchtvervuiling, meer CO2, en meer stikstof. Door investeringen in fiets en openbaar vervoer verbetert de bereikbaarheid van mensen 3 tot 4 keer beter. Bovendien daalt de uitstoot van broeikasgassen met 5 tot 10%, en de uitstoot van stikstofdioxide en fijnstof met 4 tot 8%. Daar worden we dus allemaal beter van.

2. Schakel om naar biologische kringlooplandbouw 

Investeringen in OV en fiets helpen enorm. Maar als we niets doen aan onze landbouw kunnen we de stikstofcrisis niet oplossen. Gelukkig is er een goed alternatief voor de intensieve landbouw: biologische kringlooplandbouw. Bij biologische kringlooplandbouw gaat de mest van het vee terug naar de eigen grond, waarop ook het veevoer groeit. Dat betekent dat we af kunnen van geïmporteerd krachtvoer en kunstmest. Echt kiezen betekent wat ons betreft: kiezen voor minder vee en meer boeren die een betere boterham verdienen omdat de kosten voor krachtvoer en kunstmest dalen.

3. Laat grote vervuilers meebetalen

Grote vervuilende bedrijven, zoals de Rabobank, KLM en Schiphol, hebben jarenlang geprofiteerd van de onbetaalde uitstoot van stikstof en broeikasgassen. Het is tijd dat deze vervuilers gaan meebetalen aan de oplossing. Daarom eist Milieudefensie van grote vervuilende bedrijven een klimaatplan.

En ook voor stikstof moeten deze vervuilers hun bijdrage gaan leveren. De Rabobank bijvoorbeeld, heeft de sleutel in handen om het voor boeren mogelijk te maken om te schakelen naar biologische kringlooplandbouw. Hoe?  Door schulden kwijt te schelden als boeren omschakelen. De Tweede Kamer is het met ons eens en onderzoekt hoe grote vervuilende bedrijven kunnen worden verplicht mee te betalen aan het oplossen van de stikstofcrisis.

4. Regering, maak van deze crisis een kans

Milieudefensie en 9 andere natuur- en milieuorganisaties hebben onze aanpak van de stikstofcrisis aangeboden aan de regering. Daarin staat hoe de crisis een kans is om de natuur, het klimaat én de economie echt te helpen. Recent deden we dat opnieuw en riepen de regering op boeren perspectief te bieden en het klimaat niet te vergeten. Ook formuleerde Milieudefensie samen met Greenpeace eisen voor een goede besteding van het Transitiefonds stikstof. Zo wordt de stikstofcrisis een kans voor een duurzaam en gezond Nederland. 

Noodoproep: geen geld naar grote klimaatvervuilers

De wereld warmt gevaarlijk op. Alleen als íedereen meedoet, kunnen we de grootste klimaatrampen nog voorkomen. Wij lieten onderzoeken of 29 grote bedrijven ook meedoen. En wat blijkt: zij gaan gewoon door met vervuilen alsof er geen klimaatcrisis is. Het is tijd om deze bedrijven nú aan te pakken. Doe je mee?

Teken de oproep

Klimaatminister Jetten: houd je aan je coalitieakkoord. Want daarin staat dat:
De vervuiler betaalt | Iedereen mee kan doen | Niemand achterblijft

Daarom vragen wij dit:

1. Geen klimaatgeld voor bedrijven zonder goed klimaatplan
2. Vanuit Nederland vervuilen we minder wereldwijd
3. Klimaatgeld naar huishoudens die het nodig hebben