Onze inhoudelijk medewerkers lobbyen vol overtuiging bij de overheid om onze doelen te bereiken. Dat werkt zo: met onze publiekscampagnes maken we zichtbaar waar we voor staan en bouwen we draagvlak op. Daarnaast doen onze inhoudelijk medewerkers onderzoek en voeren zij achter de schermen stevige lobbygesprekken om onze inzet te verankeren op beleidsniveau.

In 2023 behaalden we verschillende lobby-successen. Ons doel daarbij was om de overheid te bewegen:

• om een eerlijk klimaatbeleid in te voeren, 
• om regels op te stellen voor bedrijven zodat zij hun verantwoordelijkheid nemen voor de klimaatcrisis. 

‍

Voorbeelden van lobby-successen:

Succes 1:
Het afbouwen van fossiele subsidies

Grote vervuilers krijgen geld van de overheid om te verduurzamen en bovendien maken zij gebruik van vrijstellingen en belastingvoordelen. Wij vinden dat deze bedrijven zelf verantwoordelijkheid moeten nemen om te verduurzamen en dat fossiele subsidies moeten worden afgeschaft. Zo zetten we in op een eerlijk en ambitieus klimaatbeleid.

In september lanceerden we, samen met SOMO en Oil Change International, het rapport Rechtvaardig afbouwen van fossiele subsidies. Dit rapport biedt, voor het eerst, een zo volledig mogelijk overzicht van fossiele subsidies in Nederland. Uit de berekeningen blijkt dat het jaarlijks om een bedrag van gemiddeld €37,5 miljard gaat. Gedurende het onderzoek spraken we diverse keren met de overheid: met ambtenaren van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het ministerie van Financiën. 

Na jaren van onduidelijkheid kwam de overheid hierna met een eigen berekening die uitkwam op een nóg hoger bedrag: tussen de 39,7 en 46,4 miljard euro fossiele subsidie per jaar. Met deze transparantie loopt Nederland internationaal voorop. In november, op de Klimaattop in Dubai, deed minister Jetten een voorstel om ook andere landen te bewegen tot meer openheid én stappen richting het afbouwen van fossiele subsidies. 

En verder:

• werden naar aanleiding van onze berekening diverse moties ingediend in de Tweede Kamer, 
• kwam het Planbureau voor de Leefomgeving in oktober met een rapport waarin ook gepleit wordt voor het afschaffen van diverse fossiele subsidies,
• publiceerden wij in december opnieuw een rapport over fossiele subsidies. Ditmaal onderzochten we hoeveel 10 grote vervuilende industrie- en energiebedrijven profiteren. Dit rapport zorgde voor media-aandacht en verontwaardiging binnen en buiten de Tweede Kamer.

Uiteindelijk nam de Tweede Kamer 2 moties  aan om fossiele subsidies af te bouwen. In februari 2024 komt Minister Jetten van Economische Zaken en Klimaat met een afbouwpad.

‍Lees hier meer over afbouwscenario's fossiele subsidies. 

Ook in 2024 blijven we ons inzetten voor het afschaffen van Nederlandse fossiele subsidies. 

‍Succes 2:
Een rechtvaardig klimaatbeleid‍

Milieudefensie zet zich in voor een rechtvaardig Nederlands klimaatbeleid waar mensen beter van worden in plaats van bedrijven, en dan met name mensen met een lager inkomen. Het rapport Rechtvaardigheid in klimaatbeleid van de WRR (Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid) laat zien dat een rechtvaardige verdeling van de lusten en lasten een belangrijke pijler moet zijn in het Nederlandse klimaatbeleid.

In 2023 zetten we ons op diverse manieren in om klimaatrechtvaardigheid hoger op de politieke agenda te zetten: 

• We voerden gesprekken, stuurden brieven rond belangrijke beleidsmomenten en publiceerden opiniestukken in de krant. 

• We schreven een gezamenlijk opiniestuk met vakbond FNV over klimaat als verdelingsvraagstuk, als reactie op het WRR-rapport. 
• Voorafgaand aan de presentatie van minister Jetten, over een aanvullend klimaatpakket in de voorjaarsnota, legden we de nadruk op rechtvaardige klimaatoplossingen. We schreven een brief en een opiniestuk over het onrechtvaardige Nederlandse klimaatbeleid. 
• In opdracht van Milieudefensie ontwikkelde strategisch adviesbureau Kalavasta het Beleid Transitie Model (BTM). Dit rekenmodel laat zien wat de effecten zijn van het klimaatbeleid op uitstoot en uitgaven, per inkomensgroep. Het model helpt de overheid om te bepalen of beleidsmaatregelen klimaatrechtvaardig zijn. Lees hier meer.
• Onze Klimaat & Energie Netwerkborrel met Kamerleden en netwerkorganisaties stond in het teken van klimaatrechtvaardigheid. We presenteerden daar ons model. 
• We bezochten verschillende ministeries om te praten over de mogelijkheden van het model. Ook diverse kennisinstituten waren zeer geïnteresseerd.

Ook in 2024 maken we ons hard om een rechtvaardig klimaatbeleid hoog op de politieke agenda te krijgen. ‍

Succes 3:
Krimp van de luchtvaart en betaalbare bereikbaarheid voor iedereen 

Onderstaande successen behaalden we op het thema luchtvaart en mobiliteit:

• De regering deed een voorstel om de geluidsoverlast op Schiphol te beperken. In juni reageerden Milieudefensie, Greenpeace en Natuur&Milieu hier samen op met een zienswijze. We betoogden dat er méér krimp nodig is. De regering ging met deze inzet aan de slag in Brussel. 

• Een groter succes is dat Schiphol steeds meer oog krijgt voor de grenzen van mens, milieu en klimaat. Schiphol stelde zelf voor om een nachtvluchtverbod in te stellen en Schiphol te sluiten voor privéjets. Bovendien publiceerde Schiphol 2 wetenschappelijke rapporten over hoe het bedrijf kan opereren in lijn met het Klimaatakkoord van Parijs. Uit dit onderzoek blijkt dat er in 2030 minimaal 30 procent CO₂-reductie nodig is.  Schiphol concludeerde zelf terecht dat versnelde CO₂-reductie nodig is.
• In maart besprak de Tweede Kamer de hoofdlijnennotitie van de Mobiliteitsvisie 2050. Wij schreven een lobbybrief waarin we maatregelen voorstelden die een basisbereikbaarheid voor iedereen garandeert, en gevaarlijke klimaatverandering stopt. Lees hier meer. 

• Al eerder vroegen we de regering om in de Mobiliteitsvisie verder te kijken dan steeds snellere (auto)ritjes. Er zijn ook burgers die bijvoorbeeld geen auto kunnen of mogen besturen, maar wel mobiel willen zijn. Goed openbaar vervoer en deelmobiliteit kan voor hen de oplossing zijn. Gelukkig ziet de Tweede Kamer het belang in van betaalbare en klimaatrechtvaardige bereikbaarheid. Een ruime meerderheid stemde in juni voor een motie tegen verschraling van het openbaar vervoer en voor concrete maatregelen om de bereikbaarheid van de regio te behouden en te verbeteren. 
  

Succes 4:
Verduurzaming van de financiële sector

In maart 2023 behaalden we een succes wat betreft het verduurzamen van de financiële sector. Minister Kaag van Financiën deed een toezegging voor een verkenning: voor wetgeving voor het verduurzamen van de financiële sector. Al in 2022 kondigde zij deze verkenning aan, als de sector zelf te weinig vooruitgang zou boeken. We lieten in 2023 zien dat de vrijwillige actie van de financiële sector tekortschiet. Dat deden we met meerdere onderzoeken en gesprekken. 

Een voorbeeld hiervan is de jaarlijks terugkerende Eerlijke Geldwijzer, inclusief een beoordeling van de klimaatplannen van financiële instellingen. De uitkomsten hiervan overhandigde onze directeur-bestuurder Donald Pols aan de Tweede Kamer. Met resultaat. Er werden Kamervragen gesteld en meerdere Tweede Kamerleden verwezen in het debat hierover naar het Eerlijke Geldwijzeronderzoek. Minister Kaag gebruikte ons onderzoek als gezaghebbende tegen-expertise waarmee rekening gehouden moet worden. 

De beloofde verkenning loopt en we blijven aan dit onderwerp werken totdat er wetgeving is die de financiële sector verplicht te verduurzamen. 

Succes 5:
Verduurzaming van de ketenpartijen in de landbouw- en voedselsector

Big Agro, de grote agrarische bedrijven, spelen een grote rol in de schaalvergroting van de landbouw. Zij zorgen voor een toename van de hoeveelheid stikstof en andere schadelijke uitstoot in Nederland. In 2023 vroegen we bij de politiek om aandacht voor de verantwoordelijkheid van ketenpartijen in het verduurzamen van de sector (zoals banken, veevoerbedrijven en supermarkten). We stuurden brieven, voerden gesprekken en organiseerden in samenwerking met Natuurmonumenten een bijeenkomst voor Kamerleden en netwerkorganisaties. 

Samen met Sustainable Finance Lab ontwikkelden we een voorstel om ketenpartijen te verplichten om bij te dragen aan de oplossing via een transitiebelasting. Hiervoor was aandacht bij verschillende politieke partijen. Ook partnerorganisaties namen dit idee over. Door de val van het kabinet bleven maatregelen uit, maar het voorstel is wel geland in meerdere verkiezingsprogramma’s van politieke partijen. Komend jaar blijven we hieraan werken via het ministerie en de nieuwe Tweede Kamer.

Succes 6:
Eerlijk klimaatbeleid over de grens

Wij vinden dat Nederland haar verantwoordelijkheid moet nemen voor de klimaatschade die ze veroorzaakt buiten haar grenzen. Daarom leverden we input op de grondstoffenstrategie van Nederland en Europa en de Afrikastrategie. Onze inzet: een eerlijke energietransitie. We willen dat rijke landen en bedrijven geen grondstoffen onttrekken aan minder rijke landen ten koste van de natuur, het klimaat en de mensenrechten. 

• We brachten het perspectief in van Zuidelijke partners en coördineerden de input op de Nederlandse grondstoffenstrategie vanuit een brede coalitie van Nederlandse NGO’s. Dit droeg bij aan meerdere Kamervragen en moties in lijn met onze aandachtspunten. 
• We zorgden ervoor dat de Nederlandse beleidsinput vanuit maatschappelijke organisaties werd afgestemd met de Europese Critical Raw Materials Act (CRMA). Daarnaast leverden we input op de CRMA. Zo benoemden we de risico’s rond de inzet van exportkredietverzekeringen als financieringsinstrument binnen de CRMA.
• De risico’s van exportkredietverzekeringen zien we ook in Mozambique. Daar staat Nederland garant  voor een LNG-project van TotalEnergies, ondanks de veiligheidsrisico’s voor de bevolking en de natuur- en klimaatschade. Onderzoeksrapporten, een bezoek van activisten uit Mozambique, een bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger en brieven van onder andere Milieudefensie leidden tot vele Kamervragen van bezorgde Kamerleden en een breed gedragen motie in de Tweede Kamer. Lees hier meer.
• We boekten successen door onze input te geven op de Nederlandse Afrikastrategie. Deze strategie belooft dat de relatie tussen Nederland en Afrikaanse landen gelijkwaardiger wordt. Wij zagen dat het beleid vooral gericht is op het veiligstellen van grondstoffen voor de Nederlandse energietransitie, en dus veel minder op de belangen van de Afrikaanse landen waar die grondstoffen vandaan komen. We pleitten ervoor dat Nederland inzet op duurzame, gelijkwaardige handelsrelaties waarbij mensenrechten, milieu en autonomie centraal staan. We publiceerden een breed ondertekend opinie-artikel en coördineerden de input vanuit een brede groep NGO’s. Kamerleden stelden vervolgens veel kritische vragen. Lees hier meer. 
• Samen met andere Nederlandse NGO’s waren we heel actief op meerdere beleidsterreinen. Kamerleden namen ons perspectief regelmatig over. Dit leidde, via minister Schreinemacher, tot het verzoek van de Adviesraad voor Internationale Vraagstukken (AIV) om te adviseren over de manier waarop Nederland kan werken aan een eerlijke en rechtvaardige energietransitie. 

De AIV kwam eind 2023 met een rapport waarin veel van onze perspectieven en aanbevelingen zijn overgenomen. Lees hier meer. 

Succes 7:
Herziene OESO-richtlijnen‍

Zoals ook in de inleiding van hoogtepunt 5 staat, publiceerde de OESO in juni de herziene OESO-richtlijnen voor multinationale bedrijven 2023. Voor het eerst staan hier duidelijke regels in over het klimaat en een rechtvaardige transitie naar een duurzame economie. Tussen medio 2021 en juni 2023 gaven we tijdens stakeholderconsultaties van de OESO uitgebreide schriftelijke en mondelinge input. Ook deden we dit via OESO Watch en het MVO Platform. Met succes dus! Lees hier meer.
‍

‍
Voorbeelden van onderzoeken:

In 2023 lieten we diverse onderzoeken doen om onze standpunten te onderbouwen.

Een opiniepeiling over grote vervuilers

Steeds meer Nederlanders vinden dat de overheid grote bedrijven moet dwingen om zich aan het Klimaatakkoord van Parijs te houden. In 2020 vond 66% van de Nederlanders dat en begin 2023 82%. Dat bleek uit een opiniepeiling van I&O Research in opdracht van Milieudefensie. Uit de peiling bleek ook dat het imago van grote bedrijven nog steeds positief is, maar wel verslechtert. Verder vinden veel Nederlanders dat bedrijven zich moeten houden aan het Klimaatakkoord van Parijs en dat Shell zijn miljardenwinst moet gebruiken om te verduurzamen.

Fossiele subsidies

Al in 2020 publiceerden Milieudefensie en Oil Change International een grootscheeps onderzoek naar verschillende soorten subsidies voor olie, kolen en gas. De uitkomst was toen dat 8,3 miljard euro per jaar naar grote vervuilers gaat. Uit nog grondiger onderzoek van Milieudefensie, SOMO en Oil Change International bleek in 2023 dat de Nederlandse overheid ten minste 37,5 miljard euro fossiele subsidies aan grote vervuilers verstrekt. 

Ook de grote vervuilers uit onze Klimaatcrisis Index ontvangen miljarden aan fossiele subsidies van de Nederlandse overheid. En dat terwijl ze gevaarlijke  klimaatverandering veroorzaken. Onderzoeksbureau Profundo berekende dat 10 grote vervuilende bedrijven samen elk jaar 8,8 miljard euro aan fossiele subsidies ontvangen.

De Klimaatcrisis-Index: de Financiële Editie

Ook de financiële sector draagt bij aan de klimaatcrisis. Zelf stoten banken, pensioenfondsen en verzekeraars niet zoveel broeikasgassen uit maar door geld te stoppen in vervuilende bedrijven zorgen ze indirect wel voor veel uitstoot. Dat noemen we in vaktermen de ‘Scope 3‘-uitstoot. Om deze indirecte uitstoot beter in kaart te brengen, onderzochten we de klimaatplannen van 7 Nederlandse banken, pensioenfondsen en verzekeraars. Uit dit onderzoek van het onafhankelijke SEO blijkt dat geen van de banken, pensioenfondsen of verzekeraars genoeg doet om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen. 

De Eerlijke Geldwijzer

Eerder in 2023 bleek al uit het onderzoek van de Eerlijke Geldwijzer dat de klimaatplannen van grote banken, verzekeraars en pensioenfondsen ernstig tekort schieten. Hun plannen zijn te zwak om bij te dragen aan het stoppen van gevaarlijke klimaatverandering. 

Superlijst Groen

Ook grote supermarkten doen nog steeds veel te weinig om gevaarlijke  klimaatverandering te stoppen. Hun klimaatplannen zijn slap en de omslag  van vlees naar plantaardig gaat langzaam. Dat blijkt uit de Superlijst Groen 2023.

De klimaatplannen van Ahold

Ahold boekte in 2022 een recordwinst van 2,5 miljard euro terwijl het bedrijf 110 miljard euro klimaatschade veroorzaakt tussen 2015 en 2050. Dat blijkt uit een nieuwe doorberekening van de klimaatplannen van Ahold. Het bedrijf ligt dus nog steeds op ramkoers met het Klimaatakkoord van Parijs.

Het Beleid Transitie Model

Ons Nederlandse klimaatbeleid moet en kan veel eerlijker. Zo kan de regering ervoor zorgen dat de rijkste Nederlanders meer gaan bijdragen om gevaarlijke klimaatverandering te stoppen. Dat blijkt uit ons nieuwe rekenmodel: het Beleid Transitie Model. Dit rekenmodel toetst het Nederlandse klimaatbeleid op rechtvaardigheid. Lees meer bij het lobbysucces 2.