Ons klimaatbeleid moet en kan veel eerlijker. Als de regering ervoor zorgt dat de rijkste Nederlanders meer gaan bijdragen om gevaarlijke klimaatverandering te stoppen. Dat blijkt uit een innovatief rekenmodel van Milieudefensie.
Het rekenmodel toetst het Nederlandse klimaatbeleid op rechtvaardigheid. Dat doet het met data over het gebruik van spullen, voedsel, verkeer en energie van mensen in verschillende inkomensgroepen. Maar ook hun vermogen. Op deze manier rekent het model uit wat de effecten van klimaatbeleid zijn op de uitstoot en uitgaven van een huishouden. Maar het laat ook zien hoe de lusten en lasten van klimaatbeleid eerlijker verdeeld kunnen worden.
Uit een doorrekening van het huidige klimaatbeleid blijkt dat we in Nederland te veel CO₂ blijven uitstoten om gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan. En dat de mensen met de hoogste inkomens in 2030 de meeste CO₂ blijven uitstoten, terwijl zij de middelen hebben om hun uitstoot enorm te verminderen. Toch vraagt het klimaatbeleid heel weinig van de rijkste mensen.
Ondertussen dragen de Nederlanders met de laagste inkomens al veel bij aan het oplossen van gevaarlijke klimaatverandering. Zij stoten veel minder CO₂ uit dan de rijkste mensen en verminderen hun uitstoot al voldoende.
De kosten van klimaatbeleid zijn dus niet eerlijk verdeeld. Dat is ook te zien in de tekening hieronder. Mensen met de laagste inkomens doen al genoeg in de strijd tegen gevaarlijke klimaatverandering. En bij mensen met de hoogste inkomens zit nog veel ruimte voor verbetering. En daar ligt een belangrijke taak voor de politiek.
Dit zegt onze directeur, Donald Pols:
"Rechtvaardig klimaatbeleid is keihard nodig. Mensen met lage inkomens profiteren daarvan, terwijl we samen gevaarlijke klimaatverandering stoppen. En deze nieuwe rekentool laat zien dat de politiek voor rechtvaardig klimaatbeleid andere keuzes moet maken. Het is tijd voor betere keuzes en rechtvaardig beleid."
Gelukkig laat het rekenmodel ook zien dat de politiek soms al de goede keuzes maakt. Er is bijvoorbeeld een regeling die zorgt voor de verduurzaming van sociale huurwoningen. Dat zorgt voor minder kosten én minder uitstoot bij mensen met een laag inkomen.
Het kan nog rechtvaardiger met bijvoorbeeld een veelvliegerstax. Die laat mensen die vaak met het vliegtuig reizen betalen voor hun uitstoot. En dat zijn vooral de mensen met de hoogste inkomens. Zulke oplossingen kunnen het Nederlandse klimaatbeleid veel rechtvaardiger maken. Ons rekenmodel brengt deze oplossingen in kaart.
Ons rekenmodel laat dus niet alleen zien dat het klimaatbeleid op dit moment niet rechtvaardig is, maar ook hoe het wél rechtvaardig kan. Maar waarom is rechtvaardig klimaatbeleid eigenlijk zo belangrijk?
Om klimaatbeleid te laten slagen, heb je draagvlak onder de bevolking nodig. En dat krijg je alleen als het beleid rechtvaardig is. Dat zegt ook de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), dat onze regering adviseert bij belangrijke maatschappelijke vraagstukken. Volgens de WRR neemt de steun voor klimaatbeleid af als dat mensen die al met hun bestaanszekerheid worstelen er financieel door worden geraakt. Draagvlak krijg je dus alleen als je de kosten van klimaatbeleid rechtvaardig verdeelt.
Rechtvaardig klimaatbeleid is vooral gewoon eerlijker. Rijke mensen stoten meer CO₂ uit dan arme mensen. Ze wonen vaker in grote huizen, verbruiken meer energie, rijden vaker in hun auto en maken meer verre vliegreizen. Maar ze betalen in verhouding veel minder voor hun uitstoot. Wij vinden dat oneerlijk. En willen naar een wereld waarin de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Dat zijn de grote vervuilende bedrijven en de rijkste Nederlanders.
Steun van de Klimaatcrisis Coalitie en het Nibud
Het rekenmodel is gemaakt door strategisch adviesbureau Kalavasta, in opdracht van Milieudefensie. Het is te gebruiken op klimaatrechtvaardigheids-check.nl. Bijvoorbeeld door politici, ambtenaren, onderzoekers en journalisten.
Het Beleid Transitie Model, zoals het rekenmodel heet, wordt gesteund door de Klimaatcrisis Coalitie. Dat is een samenwerkingsverband van Milieudefensie, FNV, Oxfam Novib, Fridays For Future, Greenpeace, Extinction Rebellion, Fossielvrij NL, DeGoedeZaak en Transnational Institute. Samen organiseren we op zondag 12 november de Mars voor Klimaat & Rechtvaardigheid in Amsterdam.
Ook het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) is enthousiast over het rekenmodel. Dit zegt de directeur van het Nibud: “Dit is een heel mooi model om te zien hoe klimaatbeleid eerlijker kan. Wil de klimaattransitie slagen, dan moet deze voor iedereen betaalbaar zijn. De mensen met de laagste inkomens mogen niet onevenredig belast worden in de strijd tegen klimaatverandering. Het is niet logisch dat juist deze mensen geconfronteerd worden met torenhoge energierekeningen, terwijl ze niet de mogelijkheden of middelen hebben om zelf zonnepanelen op hun huurwoning te leggen."
Lees hier meer over de conclusies uit de doorrekening van ons klimaatbeleid.
Foto bovenaan: Twee mensen die moeite hebben met het betalen van hun energierekening. © Shutterstock
Wij klagen ING aan in een baanbrekende nieuwe Klimaatzaak. Nooit eerder werd een bank in Nederland aangeklaagd omdat zijn klimaatbeleid tekortschiet. En jij kan meedoen. Sluit je aan bij deze nieuwe rechtszaak en word mede-eiser.
