Wat zeg je tegen een klimaatontkenner?

Je herkent het misschien wel: je staat op een feestje en raakt in gesprek met iemand die ijskoud beweert dat klimaatverandering klinkklare onzin is. Ik kom het regelmatig tegen op de sociale media van Milieudefensie. Ik geef je 5 tips om te praten met een klimaatscepticus.

Als je goed oplet, hoor je het best vaak mensen beweren: Dat de temperatuur altijd al heeft geschommeld. Dat de opwarming van de aarde absoluut niet door mensen wordt veroorzaakt. En dat wetenschappers het er nog lang niet over eens zijn.

Sommige mensen klappen dan dicht en beginnen aan hun eigen kennis en visie te twijfelen. Daar sta je dan met je idealen om de wereld te verbeteren - en een mond vol tanden…. Niet met deze tips:

1. Ontdek wat de intentie is

Sommige klimaatontkenners zijn niet uit op een gesprek, maar eerder op provocatie. Probeer er dus eerst achter te komen wat de intentie is. Als het niet goed voelt, kan je beter niet in discussie gaan en over een ander onderwerp beginnen. Denk je dat de persoon wel oprecht geïnteresseerd is in jouw gedachten? Ga dan naar tip 2

2. Blijf kalm en vriendelijk

De manier waarop je met iemand praat is bepalend. Van een vriendelijk en empathisch persoon neem je meer aan dan van iemand die onsympathiek of bozig overkomt en jou niet aardig lijkt te vinden. Daarnaast heeft non-verbale communicatie en de toon die je aanslaat vaak meer impact op klimaatsceptici dan de feitelijke argumenten die je aanvoert. 

3. Sluit aan bij de waarden en normen van de ander

Het heeft geen zin om helemaal vanuit je eigen wereldvisie een gesprek in te gaan. Iedereen staat anders in het leven en heeft eigen overtuigingen, ideeën en gewoontes. Dus sluit aan bij de waarden en normen van de ander. Luister vooral goed naar wat je gesprekspartner te zeggen heeft. Waar wordt hij of zij blij van? Wat doet degene voor werk? Hoe ziet zijn of haar weekend eruit? Wellicht hebben jullie gemeenschappelijke interesses. Dat kan een mooi aanknopingspunt zijn om iets te vertellen over jouw visie op klimaatverandering.

4. Herken drogredenen en weet hoe je daarop moet reageren

Klimaatontkenners maken in discussies vaak gebruik van drogredenen. Drogredenen zijn argumenten die op het eerste gezicht lijken te kloppen, maar als je er beter over nadenkt zit het toch net even anders. Drogredenen leiden af van de inhoud van de discussie. Ik heb wat drogredenen op een rijtje gezet zodat je ze kan herkennen en erop kan reageren.  

1. Anekdotisch bewijs: bewijs dat gebaseerd is op één voorbeeld
Voorbeeld: Het is erg koud buiten, dus er is geen klimaatverandering

Hoe reageer je: Vraag of de persoon weet wat het verschil is tussen weer en klimaat. Vertel dat klimaatverandering over een lange termijn gaat, en het weer over vandaag en morgen. Op lange termijn zie je wel duidelijk een opwarming. Laat de persoon zien wat er vanaf zijn geboortejaar is verandert.

2. Jij-bakken: tegenpartij in kwaad daglicht zetten door te wijzen dat diegene niet altijd naar zijn eigen standpunt handelt
Voorbeeld: Jij rijdt toch ook in een auto?

Hoe reageer je: Deze drogreden geeft je het gevoel dat je je moet verdedigen. Dat hoeft niet. Je kan beter zeggen: ‘Beter inconsequent goed, dan consequent fout.’

3. Vals dilemma: iemand doet alsof er maar 2 opties zijn waartussen je kan kiezen, terwijl er meer opties mogelijk zijn
Voorbeeld: Klimaatverandering kost veel geld, dus eerst moet de economie groeien.

Hoe reageer je: Er zijn meer oplossingen voor het kostenprobleem. Wat dacht je van minder energie verspillen om van het geld dat je bespaart klimaatmaatregelen te betalen.

4. Het bepleiten van redelijkheid
Voorbeeld: Laten we vooral redelijk blijven. We moeten niet teveel tegelijk willen.

Hoe reageer je: Je wordt aangesproken op je onredelijkheid, terwijl wat je noemt misschien wel hartstikke nodig is. Je kan antwoorden door te stellen dat er al decennia duizenden wetenschappers over de hele wereld mee bezig zijn. Of noem een van de andere argumenten.

5. Argumentum ad horrendum: een onderwerp wordt weggeschoven door de aandacht te vestigen op een ander onderwerp, dit onderwerp staat los van het eerste probleem
Voorbeeld: Je kaart aan dat Nederland te weinig klimaatmaatregelen neemt. De persoon reageert: Hoe zit het dan met China, in China is het veel erger. Dus waar maken wij Nederlanders ons druk over?

Hoe reageer je: In China moeten ze zeker ook in actie komen. Maar wij hebben het nu over Nederland. En hoe erg China het ook maakt, het probleem in Nederland blijft bestaan. Daar moeten wij een oplossing voor vinden. Gelukkig hebben we daar meer invloed op dan op het Chinese beleid. 

5. Weerleg foutieve theorieën met een overtuigend verhaal (eventueel met wat feiten)

Mocht je toch  inhoudelijk in willen gaan op waarom klimaatverandering géén klinkklare onzin is, dan kan je deze feiten noemen:

• 97% van de wetenschappers zijn overtuigd van klimaatverandering, de negatieve gevolgen ervan en de menselijke oorzaak. Als 97% van de wetenschappers het ergens over eens is, bestaat er eigenlijk consensus. In de wetenschap is het de normaalste zaak van de wereld dat een bepaald percentage een tegengeluid laat horen. Dat maakt wetenschap juist ook zo sterk. Klimaatsceptici blijken overigens fouten te maken, belangrijke informatie te missen of informatie weg te laten die niet past bij hun conclusie.
• Alle landen ter wereld erkennen het probleem: ze hebben allemaal het klimaatakkoord van Parijs getekend.
• Sinds de Industriële Revolutie (negentiende eeuw) hebben we twee keer zoveel hoge temperatuurpieken als lage temperatuurpieken. En sindsdien is elk decennium opnieuw warmer dan het vorige.
• Die temperatuurstijging wordt veroorzaakt door broeikasgassen zoals CO₂ en methaan. Er is namelijk een direct verband tussen de hoeveelheid deeltjes broeikasgassen in de atmosfeer en temperatuurstijging. Hoe meer broeikasgassen, hoe warmer het wordt.
• Sinds de Industriële Revolutie zit er veel meer CO₂ (40% meer!) en methaan in de atmosfeer. Dat blijkt uit onderzoek naar ijskernen en boomringen. Vandaag de dag zitten er 400 deeltjes per miljoen in de lucht, terwijl 350 deeltjes veel beter zou zijn.
• Mensen zijn dus wél de oorzaak van klimaatverandering. Want CO₂ en methaan komen vooral in de lucht door fossiele brandstoffen en bio-industrie. Daartegenover staan gassen afkomstig uit natuurlijke processen, zoals vulkaanuitbarstingen. Die hebben, met ongeveer 1% van de gassen, veel minder impact.

Een positieve noot: omdat wij de oorzaak zijn van gevaarlijke klimaatverandering kunnen wij het ook oplossen! Hoe? Nou, door minder broeikasgassen uit te stoten. Dat betekent bijvoorbeeld minder benzine tanken en minder vlees eten. Daar kun jij zelf gewoon NU al mee beginnen!

Als we tóch gewoon doorgaan met het massaal uitstoten van broeikasgassen:

• is het eind deze eeuw waarschijnlijk 1,8 tot 4,0 graden warmer ten opzichte van 1990;
• zal de zeespiegel aan het einde van deze eeuw waarschijnlijk zijn gestegen met een meter.

Zowel de opwarming als zeespiegelstijging hebben grote gevolgen voor Nederland.

Bonus

Laat even deze fantastische cartoon zien (of stuur ‘m door). Dan kun je snel weer verder kletsen over andere dingen op het feestje.

Wil je meer doen?

Het is geweldig als je zelf dingen doet voor een beter klimaat, maar het is helaas niet genoeg. Daarom pakt Milieudefensie de grote vervuilers aan. Zoals Shell, die dankzij onze rechtszaak sneller moet vergroenen. Dat geeft hoop, omdat andere grote vervuilers nu ook zullen volgen. En we richten onze pijlen op de politiek, zodat ook daar het klimaat op 1 komt te staan. Dat doen we niet alleen, maar samen met honderdduizenden mensen in het land. Ook jouw hulp kunnen we goed gebruiken. Doe je mee?