successen in 2018
inhoud
jaarverslag 2018
jaarverslag 2018
jaarverslag 2018
jaarverslag 2018
Maatschappelijke organisaties uit Nigeria, Oeganda en de Democratische Republiek Congo vroegen zich af hoe het eruit zou zien als ze hun energievoorziening duurzaam, eerlijk en voor iedereen toegankelijk zouden maken. Dus ook voor de allerarmsten. Ze gingen er in 2018 mee aan de slag. Het is maar één voorbeeld . Maar het staat symbool voor veel van het werk waar Milieudefensie in Afrika, Azië, Latijns- en Zuid-Amerika aan bijdraagt.
In 2018 pakten we talloze prachtige projecten op. Te veel om hier allemaal te bespreken. Daarom een kleine bloemlezing van projecten waar Milieudefensie aan gewerkt heeft.
In dit programma werkt Milieudefensie aan het eerlijker en groener maken van het beleid van overheden en bedrijven. Samen met onze zusterorganisaties uit Azië, Afrika, Latijns- en Zuid-Amerika proberen we te voorkomen dat olie- en gasbedrijven het milieu vervuilen en bijdragen aan klimaatverandering. We leggen bloot hoe overheden deze bedrijven helpen. En we ondersteunen het verzet van gemeenschappen tegen nieuwe projecten.
De Fair, Green and Global Alliance is een samenwerkingsverband van Both ENDS, SOMO, Transnational Institute, ActionAid, Schone Kleren Campagne en Milieudefensie. Milieudefensie werkt binnen dit programma samen met Friends of the Earth International en Friends of the Earth Europe. In 2018 werkte Milieudefensie samen met milieuorganisaties in Mozambique, Tanzania, Ghana, Togo, Oeganda, Nigeria, Swaziland, Kenia, Zimbabwe, Zuid-Afrika, Argentinië, Bolivia, Brazilië, Colombia en Honduras.
Lees meer over het werk van de Fair, Green and Global Alliance
In dit programma werkt Milieudefensie aan het beschermen van beboste landschappen en de mensen die daarin wonen. Samen met onze zusterorganisaties in o.m. Indonesië, Liberia, Kameroen en Oeganda ondersteunen we gemeenschappen waarvan bos en landbouwgrond bedreigd worden door palmoliebedrijven. We steunen de lokale en nationale strijd van deze gemeenschappen. En we klagen in Nederland en Brussel de aanjagers van de ontbossing aan. Zoals Nederlandse banken die palmoliebedrijven financieren. Maar ook het Europese klimaatbeleid dat de vraag naar palmolie aanjaagt, wat slecht is voor het klimaat.
De Green Livelihoods Alliance is een samenwerkingsverband van Milieudefensie met de Nederlands organisaties IUCN NL en Tropenbos International. In totaal werkt de GLA samen met zo’n 70 milieuorganisaties op het zuidelijke halfrond. Milieudefensie werkt binnen GLA samen met Friends of the Earth International en Friends of the Earth Europe, en met Friends of the Earth organisaties in Liberia, Ghana, Nigeria, Kameroen, Oeganda, Paraguay, de Filipijnen en Indonesië.
Lees meer over het werk van de Green Livelihoods Alliance
Hoe ziet het eruit als we zelf het heft in handen nemen en onze energievoorziening duurzaam, eerlijk en voor iedereen toegankelijk maken? Dus ook voor de allerarmsten. Maatschappelijke organisaties uit Nigeria, Oeganda en de Democratische republiek Congo (DRC) gingen ermee aan de slag.
April 2018 werd in Amsterdam de laatste hand gelegd aan een gezamenlijke visie: het ‘Amsterdam Manifest for a Just Energy Transition’. Uitgangspunt: klimaatverandering beïnvloedt ons allemaal, inclusief onze kinderen en kleinkinderen. Het heeft een impact op ons werk, onze huizen, onze natuurlijke omgeving, onze mobiliteit en ons voedsel. Daarom is het belangrijk iedereen te betrekken bij het aanpakken ervan: arme en rijke mensen, burgers en bedrijven, rijke landen zoals Nederland en minder rijke landen m.n. op het zuidelijk halfrond.
Onze collega’s uit Nigeria, Oeganda en de Democratische Republiek Congo brachten een solidariteitsbezoek aan slachtoffers van ons eigen Nederlandse energiebeleid: de Groningers.
Terug in Nigeria is Friends of the Earth Nigeria gelijk aan de slag gegaan met een coalitie van maatschappelijke organisaties van vakbonden tot bewonersgroepen. Eerst hebben ze de uitgangspunten van het manifest vertaald naar de Nigeriaanse situatie. En daarmee hadden ze gelijk succes. Voor het eerst (!) spraken Nigeriaanse regeringsofficials zich uit vóór een eerlijke energietransitie. Een mooi resultaat voor een project dat nog maar net is gestart.
TIMBY (This Is My BackYard) is een goed voorbeeld van hoe gedegen informatie verzameld op lokaal niveau, uiteindelijk internationale impact kan hebben.
Wie krijgen als eerste met landroof te maken? Over het algemeen: de lokale bevolking. Die woont op een plek waarop een vaak internationaal opererend bedrijf zijn oog heeft laten vallen. De lokale bevolking woont vaak al generaties lang op die plek en leeft van het land en het bos. Het bedrijf overvalt ze met gouden beloften. En als dat niet helpt, met dreiging en dwang. Vaak door de bewoners van hun land af te zetten. De bevolking is vaak slecht op de hoogte van hun rechten.
Je zou meteen in actie willen komen. Maar hoe krijg je dat voor elkaar in grote landen waar de wegen slecht zijn en misstanden aan de orde van de dag. In antwoord op die problemen ontwikkelde Friends of the Earth Liberia (SDI) in samenwerking met een internationale groep activisten, journalisten, technologen en ontwerpers de TIMBY-app. Met de TIMBY-app kunnen misstanden waar ook ter wereld op een betrouwbare, snelle en veilige manier geregistreerd en gerapporteerd worden.
Tientallen mensen uit plaatsen in de county Sinoe in Liberia werden getraind in het gebruik van de TIMBY-app. Hun rapportages werden gebruikt in een rapport dat in juni 2018 uitkwam: High Risk in the Rainforest. Het rapport laat zien dat de plantages van het palmoliebedrijf Golden Veroleum Liberia (GVL) één van de meest bedreigde bossen ter wereld aantasten. Het gaat om het Upper Guinean Forest (waarvan het bos in Sinoe deel uitmaakt). Dit regenwoud strekt zich uit van Guinea tot Togo en huisvest in Liberia de grootste populatie olifanten van West-Afrika. Om aan land voor plantages te komen, maakt GVL gebruik van landroof, intimidatie en dwang.
James Otto van Friends of the Earth Liberia bezocht in juli 2018 Nederland. Hij was onder andere te gast bij EénVandaag om uit de eerste hand te vertellen over de manier waarop palmoliebedrijven in zijn land te werk gaan. Hij ziet alleen maar negatieve gevolgen van palmolieplantages in zijn land: “De palmoliebedrijven vernietigen leefgemeenschappen, levens worden verwoest.”
Tijdens dat bezoek ging hij ook in gesprek met Nederlandse financiers van GVL. Daarmee droeg hij bij aan de resultaten van onze gezamenlijke campagne:
Milieudefensie zet zich ook in voor een verbod op het bijmengen van biobrandstof in benzine en diesel. Het gebruik van biobrandstof wordt door sommigen als duurzaam gezien, maar de werkelijkheid is niet groen en niet eerlijk.
Voor de verbouw van palmolie voor onze brandstoftanks gaat in het (mondiale) Zuiden op grote schaal regenwoud tegen de vlakte. Gevolg: de voedselprijzen stijgen, er wordt vaak illegaal bos gekapt, en mensen worden verjaagd van hun geboortegrond. Dit treft vooral de armste mensen op aarde.
En wat gebeurt er met al die palmolie die naar Europa wordt verscheept? Ruim de helft van de geïmporteerde palmolie wordt bijgemengd met diesel. Dat is zo’n 6% van de totale wereldproductie van palmolie. Onder de naam ‘biobrandstof’ verdwijnt zo voedsel in onze brandstoftanks. Voor het oerwoud én het klimaat is dat een ramp. De EU is nu aan het bedenken hoe het vervolg van deze wet eruit komt te zien. Een enorme kans om ervoor te zorgen dat voedsel niet meer tot brandstof voor onze wordt gebruikt!
Daarom waren in januari 2018, voorafgaand aan de stemming in het Europarlement, collega-activisten van Walhi (Friends of the Earth Indonesië) en SDI (Friends of the Earth Liberia) te gast bij Milieudefensie. Mensen die zich vaak al vele jaren inzetten voor het behoud van bossen in hun land. En die al jaren getuige zijn van de verwoestingen die worden aangericht om aan de Europese vraag te voldoen. Zij waren hier om rechtstreeks hun stem te laten horen aan ambtenaren en parlementsleden in Nederland en Brussel.
We organiseerden een speakerstour naar Brussel, zodat juist zij hun stem konden laten horen aan Brusselse ambtenaren en parlementsleden. Walhi uit Indonesië en SDI uit Liberia gingen het gesprek aan. Dat gebeurde op 10 januari 2018 tijdens een bijeenkomst waarvoor meer dan 300 leden van het Europese parlement werden uitgenodigd. Jo Leinen en Bas Eickhout traden op als gastheer.
De tour was een succes. Europa gaat het gebruik van palmolie terugdringen en in 2030 nagenoeg beëindigen. Het besluit van de EU is een overwinning voor het tropisch regenwoud en haar bewoners.
Behalve een lobbysucces, was dit een voorbeeld van ‘learning by doing’: we vergroten de slagkracht van onze Zuidelijke collega’s door ze hierheen te halen, mediatraining te geven, en inzicht én hands-on ervaring te laten opdoen in hoe zo’n lobbyproces gaat. Op die manier worden alle partijen sterker, en behalen we resultaten die we in ons eentje nooit zouden behalen!
Terwijl Nederland voorzichtig begint om te schakelen, zijn de Nederlandse regering en het Nederlandse bedrijfsleven nog volop betrokken bij olie- en gaswinning in het zuiden van de wereld. Dat is slecht voor het klimaat. En het is niet eerlijk. Hiermee draagt Nederland bij aan het verder achterop raken van ontwikkelingslanden. Daarom heeft Milieudefensie milieuorganisaties in Afrika en Latijns-Amerika gesteund in hun strijd tegen bestaande en nieuwe olie- en gasprojecten.
We organiseerden in mei 2018 bijvoorbeeld een bijeenkomst voor Afrikaanse campaigners. Daarbij stonden de problemen die de groei van de olie- en gasindustrie in Afrika veroorzaken centraal. Er werden gezamenlijk strategieën ontwikkeld om hier iets tegen te doen.
Verder hebben we bijgedragen aan onderzoek naar de steun van Nederland aan olie- en gasprojecten van Shell in ontwikkelingslanden. Bijvoorbeeld in Mozambique. Dit resulteerde in een serie artikelen in Down to Earth, het onafhankelijke magazine van Milieudefensie. En het leidde tot vragen in de Tweede Kamer.
We financierden uitwisselingsprogramma's in Afrika en Latijns-Amerika waarin gemeenschappen van boeren en vissers met elkaar in contact werden gebracht. Vissers in Togo, waar plannen voor oliewinning zijn, zagen bijvoorbeeld in augustus 2018 in Nigeria waar oliewinning toe kan leiden. En vissers in Colombia, Brazilië en Honduras leerden in november 2018 van elkaar hoe ze zich tegen offshore-oliewinning kunnen verzetten.
Verder vertelden we organisaties in Afrika en Latijns-Amerika over juridische mogelijkheden om de de olie- en gasindustrie aan te pakken.
In 2018 werd de modeltekst voor Nederlandse bilaterale investeringsverdragen (BIT’s) herzien. Door zulke BIT's kunnen multinationale bedrijven nog veel meer macht krijgen. Zoveel zelfs, dat de regering van een land erdoor gehinderd wordt. Bijvoorbeeld bij het vaststellen van effectief klimaatbeleid. Het Investor-state dispute settlement mechanisme (ISDS) speelt een belangrijke rol in zulke verdragen. Door ISDS kunnen bedrijven een land aanklagen buiten het eigen rechtssysteem en de eigen nationale wetten om. En ze kunnen dan torenhoge schadevergoedingen eisen.
Wij vinden dit soort verdragen en regelingen oneerlijk. In 2017 en 2018 lieten we daarom zien hoe de olie- en gasindustrie van zulke BIT's kunnen profiteren. Dat deden we met onderzoeksrapporten, via de media, en tijdens publieke debatten (zoals in februari 2018 in Pakhuis De Zwijger in Amsterdam).
Verder kregen we, samen met andere organisaties, voor elkaar dat Nederlandse burgers in mei en juni 2018 konden deelnemen aan een consultatie van de overheid over BIT’s. 1.600 burgers deden mee. Daardoor is de modeltekst voor BIT’s op belangrijke punten verbeterd. Zo behouden overheden de mogelijkheid om milieumaatregelen te nemen. En het wordt lastiger voor brievenbusfirma's om gebruik te maken van ISDS.
