Klimaat en racisme: Wat hebben ze met elkaar te maken? Mensen in Afrika veroorzaken nauwelijks klimaatverandering, maar merken wel de directe gevolgen. Ik ontdekte dat Shell hier een cruciale rol in speelt.
Ik ga me op glad ijs begeven. Ik ga iets schrijven over klimaatracisme. Ik kom uit de polder van Oost-Groningen. Het enige zwarte kind dat ik in mijn jeugd kende was een geadopteerd jongetje en ik heb bijna alleen maar witte vrienden. En toch ga ik het doen. Omdat ik vind dat Shell verantwoordelijk gehouden moet worden voor de slachtoffers die het maakt in Afrika.
vandaag, 25 juni 2021, stond dit bericht op de website van de NOS:
"Laatste waarschuwing aan oliebedrijven: stop met export giftige benzine." Waarschijnlijk heb je het niet gelezen, want het was geen groot nieuws. Bovendien was het ook nog eens oud nieuws. Bedrijven als BP, Chevron, Vitol en ons eigen Shell verschepen brandstoffen naar landen als Nigeria die veel meer kankerverwekkende stoffen bevatten dan in Europa is toegestaan. Waarom? Omdat het lekker veel geld oplevert, omdat ze op die manier van hun giftige stoffen afkomen. En omdat het kan.
In brandstof bedoeld voor Afrika vonden onderzoekers 300 keer meer zwavel dan in de EU is toegestaan. De fijnstof die bij deze brandstoffen vrijkomt, is extreem. Het verklaart waarom West-Afrikaanse steden als Dakar en Lagos meer luchtvervuiling kennen dan het beruchte Beijing.
Ik vraag me bij het lezen van zo'n artikel altijd af wat er in de hoofden van de topmannen van Shell speelt als zij zo’n beslissing nemen. “Laten we ons binnen Europa keurig aan de richtlijnen houden, want we willen niet dat er nog meer witte mensen doodgaan aan onze benzine? Stuur al die troep maar naar Afrika, want wat daar gebeurt maakt toch niks uit?”
Ik weet ook wel dat het in de praktijk minder zwart-wit is dan dat. Maar het eindresultaat is er niet anders om. De hoeveelheid fijnstof in Afrikaanse steden is zo ontzettend hoog, dat bewoners een groter risico hebben op kanker. Dit zou een stuk lager zijn als bedrijven als BP, Vitol en Shell fatsoenlijke brandstoffen zouden leveren.
Ja en Nee.
In het verdrag van Basel staat dat je geen afval mag exporteren. Stoffen als zwavel en benzeen zijn afvalstoffen. Die moet je kwijt als bedrijf. Als je dit soort stoffen weg kan mengen dan scheelt dat enorm veel geld. Sterker nog. Je verdient geld met je afval. Maar is een product dat voor een groot deel uit afvalstoffen bestaat ook afval? Als het niet wordt gezien als afval dan wordt er ook geen wet overtreden. In het verdrag van Bamako, dat West Afrikaanse landen onderling opstelden, staat wel heel duidelijk dat het niet mag. Maar het is duidelijk naar welk verdrag Shell kijkt.
De oliemaatschappijen hebben West-Afrika in hun tang. We moeten namelijk niet vergeten dat deze vuile vorm van brandstof goedkoper is. Wat in straatarme landen als Nigeria van levensbelang is. In Europa merk je niet direct dat je boodschappen duurder worden als de brandstofprijs stijgt. Maar in West-Afrika gaat de prijs van eten direct omhoog als de benzine duurder wordt. Een lage benzineprijs kan een hongersnood voorkomen.
De NOS deed een aantal jaren geleden keurig navraag bij Shell. Dit was de reactie:
‘We vinden het goed dat er aandacht wordt besteed aan dit probleem, maar het verbeteren van brandstoffen in Afrika is een complexe uitdaging die vraagt om een systeembrede aanpak door lokale regeringen en de industrie.’
Dus Shell is prima in staat om brandstoffen te leveren aan Europeanen die een stuk minder gif bevatten. Maar zodra het aan West-Afrikanen geleverd moet worden dan is dat opeens moeilijk? En wat bedoelt de pr-persoon van Shell met: “een systeembrede aanpak door lokale regeringen en de industrie?”
Wil dat zeggen dat Shell pas minder ziekmakende benzine gaat leveren als de lokale overheid zegt: je mag niet zulke kankerverwekkende benzine meer importeren?‘ En dat ze tot die tijd giftige benzine leveren waar mensen dood aan gaan, omdat ze gewoon niet anders kunnen?
Shell kan natuurlijk prima in zijn eentje beslissen om benzine te leveren met minder giftige stoffen. Daar heeft het geen overheid of een systeembrede aanpak voor nodig. Shell vertikt het gewoon om maatschappelijk verantwoord te ondernemen als het daartoe niet gedwongen wordt.
De moraal van dit verhaal is niet: tank niet bij Shell. Of: je mag geen auto meer rijden. Wat ik hiermee wil aantonen, is dat het leven van een Afrikaan voor oliemaatschappijen nauwelijks iets waard is. Mensen in Oeganda en Mozambique worden van hun land verdreven om plaats te maken voor de olie- en gasindustrie. Ze worden daar nauwelijks voor gecompenseerd. Vrouwen in Nigeria krijgen meer miskramen door de olievervuiling. Een groot deel van de kinderen dat in de Nigerdelta opgroeit, gaat dood voordat het een eerste verjaardag kan vieren. Allemaal problemen veroorzaakt door miljardenbedrijven als Shell, Total of Anadarko.
Tijdens een van de aandeelhoudersvergadering van Shell zei topbaas Charles O’Holliday dat de de drie kernwaarden van Shell “Integriteit, Eerlijkheid en Respect voor mensen” zijn. Als Shell maar 1 van die kernwaarden in de praktijk zou brengen, zou de wereld er al een stuk beter uit zien.
Decennialang stroomt de olie van Shell de Nigerdelta in. Met als gevolg dat er niets meer groeit. Mensen sterven niet alleen als gevolg van de giftige olie, maar ook omdat er geen schoon water meer is of schone grond om eten op te verbouwen. Al ruim 11 jaar strijden wij tegen Shell in Nigeria. Wij willen dat Shell zijn troep op ruimt en de bewoners compenseert. Wil je ons bij deze zaak helpen? Steun ons dan met een gift!
Wij klagen ING aan in een baanbrekende nieuwe Klimaatzaak. Nooit eerder werd een bank in Nederland aangeklaagd omdat zijn klimaatbeleid tekortschiet. En jij kan meedoen. Sluit je aan bij deze nieuwe rechtszaak en word mede-eiser.
