118 Schandalen, 14 Palmoliebedrijven, 3 Banken. Dat is in het kort de inhoud van het Zwartboek dat Milieudefensie op 2 juli naar buiten brengt. Media besteden in de dagen daarna veel aandacht aan de betrokkenheid van Rabobank, ABN AMRO en ING bij misstanden in de palmoliesector. Campagneleider Rolf Schipper hield een week lang een dagboek bij.
Ik sta ‘s ochtends bij het hoofdkantoor van de Rabobank met James Otto uit Liberia. Het contrast kan bijna niet groter. De familie van James komt uit een dorpje in een groot regenwoud. Palmolieplantages rukken op en bedreigen zijn dorp. En hier zitten de mannen en vrouwen die dat mogelijk maken achter grote glazen wanden. We zijn op pad met een cameraploeg van EenVandaag, die maandag over ons rapport willen berichten in hun uitzending. Dit rapport gaat over investeringen van 3 grote banken in de palmoliesector. Een sector die sinds jaar en dag verantwoordelijk is voor de vernietiging van het regenwoud, het bijna uitsterven van soorten als orang-oetans en chimpansees en het verjagen van mensen van hun land.
Als ik zondagavond aankom in Amsterdam, tref ik daar oude bekenden aan: het zijn mijn collega’s van Friends of the Earth-zusterorganisaties. Ze komen uit Indonesië, Oeganda, Nigeria, Democratische Republiek Congo en andere landen waar palmolie het leven van de bevolking verwoest. Het is een inspirerende groep om mee te werken. Dit zijn de mensen die dagelijks werken met de gemeenschappen die getroffen worden door ontbossing en landroof. Terwijl ik veilig bij Milieudefensie zit, hebben zij te maken met de echte boosdoeners. Vaak worden ze dwarsgezeten door overheden en bedrijven. Ik heb groot respect voor hen.
Om half 6 sta ik op. Eerst snel even de kranten checken: ons rapport is groot opgepakt door Trouw en FD . Om half 7 mag ik aanschuiven in de studio van BNR. Op de radio vertel ik over ons nieuwe rapport ‘Draw the line’ dat inzicht geeft in de structurele betrokkenheid van banken bij foute palmolie. De Rabobank zit het rapport nu waarschijnlijk te lezen en reageert over een uur.
De dag is gevuld met mediaverzoeken, Radio 1 (Spraakmakers), Volkskrant en meer. Iedereen belt. We halen ook belangrijke online media als nu.nl, Telegraaf.nl en een Politico-nieuwsbrief. Tegen het einde van de middag kijken we met het internationale team de WK-wedstrijd Brazilië-Mexico. Daarna schakelen we over naar Een Vandaag, met het item over ons 'Zwartboek Palmolie' dat afgelopen vrijdag is opgenomen. In de uitzending vertelt James over de situatie in Liberia: "Ik zie alleen maar gebroken beloftes, gebroken gemeenschappen, gebroken families." Indrukwekkend verhaal. Het internationale team applaudisseert.
De Rabobank wijst er in de uitzending van EenVandaag op dat voor palmolie minder land nodig is, dan voor andere oliën. Dat is wel waar, maar dat betekent nog niet dat we de landbouwgrond van mensen in Azië en Afrika moeten afpakken voor lekker goedkope olie in Europa. Het is veel eerlijker om Europese landbouwgrond slim in te zetten voor het verbouwen van Europees voedsel.
Rolfs dagboek gaat verder onder de slideshow
De hele dag trilt mijn telefoon van de goede berichten. Dat begint al direct terwijl ik nog wat slaperig met mijn collega uit Liberia aan het ontbijt in ons Amsterdamse hotel zit: In het AD is ons opiniestuk verschenen. Wie wil er nou zijn geld uitlenen aan een buurman die er de Veluwe mee gaat vernielen? Niemand! Maar waarom dan wel je geld op een bank die er het regenwoud mee verwoest?
Ander goed nieuws: De gemeenteraad van Amsterdam wil dat de gemeente haar huisbankier ING op de vingers tikt over hun investeringen in foute palmolie. De SP wil zelfs dat Amsterdam overweegt over te stappen op een duurzame bank. Een mooie stap! [Later in de week zullen gemeenteraadsleden van Rotterdam en Utrecht volgen. Red.]
De Partij voor de Dieren in de Tweede Kamer vraagt een debat aan met de minister van Financiën om het probleem van investeringen in foute palmolie te bespreken. Het debat zal later in het jaar plaatsvinden. Ook GroenLinks wil dat het Kabinet in actie komt.
De ING reageert per e-mail op onze campagne. Ze laten ons weten dat ze doorgaan met investeren in de palmolie-industrie. Ze zijn dus nog niet overtuigd. Gelukkig hebben we de komende tijd nog meer in petto om ze over de streep te krijgen.
Het Ronde Tafel overleg over palmolie, met bedrijven, overheid en NGO's , dat voor vrijdag gepland stond, is afgelast. Zou de tafelvoorzitter Jan Peter Balkenende, die tevens commissaris is bij de ING, cold feet hebben gekregen? Of zou Unilever zijn verhaal over 'duurzame' palmolie niet meer vol durven houden? In elk geval hebben wij voor vrijdag al andere plannen.
Maandag lanceerden wij ons campagnefilmpje over de foute investeringen van de drie banken. Vandaag komt de Rabobank met zijn eigen filmpje. De Rabobank denkt dat de enorme stijging in palmolieproductie nou eenmaal zo is. Maar waarom? De helft van de palmolie die we in Europa importeren verdwijnt rechtstreeks in onze dieseltank. Dat hebben we echt niet nodig. En voor onze diepvriespizza's en pindakaas kunnen we ook prima andere oliën gebruiken.
Voor de woensdagmiddag staan er maar liefst drie(!) dingen in mijn agenda: een toeristisch uitje met de internationale collega's, deelnemen aan een bezoek aan het ministerie met ons bezoek uit Oeganda, en aansluiten bij een gesprek bij een verzekeraar over hun investeringsbeleid. Ik moet kiezen... Uiteindelijk kies ik geen van drieën. Na een paar intensieve dagen in een hotel is het nu tijd om vroeg naar huis te gaan en te koken voor mijn gezin.
Op de fiets vanaf station Amstel naar het kantoor van Milieudefensie heb ik meewind, dat fietst lekker. Maar ook figuurlijk hebben we de wind mee: De SER, een belangrijke adviesraad van de regering, concludeert net als Milieudefensie dat de vrijwillige duurzaamheidsplannen van het bedrijfsleven te weinig zoden aan de dijk zetten. Mooie beloftes worden niet waargemaakt, omdat er geen stok achter de deur is. Milieudefensie vindt dat de overheid moet ingrijpen, om banken te verplichten te zorgen dat hun geld niet langer wordt gebruikt voor landroof, ontbossing en mensenrechtenschendingen.
Ik spreek op een bijeenkomst met een grote groep mensen uit tropische landen, én vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken en van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselveiligheid. We praten de ambtenaren bij over de misstanden in tropische landen, en hoe de ministeries kunnen helpen dit de wereld uit te helpen. Bindende regelgeving voor banken zou een belangrijke stap zijn.
De bus staat ‘s ochtends vroeg voor de deur van het hotel waar onze internationale team deze week verblijft. Samen met vrijwilligers en collega's uit Indonesië, Ghana, Liberia en Oeganda gaan we op bezoek bij verschillende bankfilialen van ABN AMRO, Rabobank en ING. Als eerste doen we de Rabobank aan op de Dam in Amsterdam. Voorbijgangers schrijven op onze reusachtige ansichtkaart een boodschap aan de bank. Maar helaas. De bankmedewerkers willen onze oproep niet in ontvangst nemen. Wat jammer! Gelukkig wil de medewerker van de ABN AMRO aan de overkant wel naar ons luisteren. Ook in Rotterdam, Den Haag en Utrecht lukt het om onze ansichtkaart te overhandigen. Om 8 uur ‘s avonds keren we terug in Amsterdam: onze actietour zit erop.
Bij het ontbijt lees ik in Trouw een prachtige column van cabaretier Marjolijn van Heemstra. Zij wilde al langer weg bij ABN AMRO, maar ons Zwartboek was de druppel.
Na het ontbijt vertrek ik naar Amsterdam voor een presentatie aan onze vrijwilligers die zich de komende tijd gaan inzetten voor onze campagne. Mooie mensen! Helaas kan ik maar kort blijven, want ik moet door naar Utrecht. Op het congres ‘Ons Geld’ in de Stadsschouwburg Utrecht hebben ze ruimte voor mij ingelast naar aanleiding van ons zwartboek. Ik mag vertellen waarom investeren in palmolie geen goed idee is. Ons campagnefilmpje wordt vertoond op het grootste scherm ooit, en krijgt van de bijna duizend bezoekers een daverend applaus.
Mooie afsluiting van een succesvolle week! We hebben de foute investeringen van de Nederlandse banken duidelijk op de kaart gezet. ING, ABN AMRO en Rabobank worden er op aangesproken. Niet alleen door ons, maar ook door gemeenten, schrijvers, en hun eigen klanten. Volgende week gaan we de eerste lading ansichtkaarten aanbieden, dat zijn er nu al meer dan 18.000! Ik weet zeker dat als maar genoeg mensen en organisaties de banken laten weten dat bijdragen aan ontbossing en landroof echt niet langer kan, de banken uiteindelijk hun geld zullen terugtrekken. Op naar de volgende week!
Wij klagen ING aan in een baanbrekende nieuwe Klimaatzaak. Nooit eerder werd een bank in Nederland aangeklaagd omdat zijn klimaatbeleid tekortschiet. En jij kan meedoen. Sluit je aan bij deze nieuwe rechtszaak en word mede-eiser.
