‘Zware tegenvaller’, zei minister Cora van Nieuwenhuizen. Dan weet je dat er stront aan de knikker is. In 2009 bedacht het kabinet de Crisis- en Herstelwet. Kamerleden Samsom en Koopmans schreven daar de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) in − waarover Diederik Samsom in deze krant op 10 juli een column schreef − waarmee ze de natuurbescherming aan hun laars lapten. Om de economie een boost te geven. Die noodwet werd alras beleid.
OPINIE (Volkskrant, 23 juli 2019)
Nu blijkt hoe groot de schade is van deze politieke truc. Het ministerie heeft fluks een crisisteam juridische geitenpaadjes opgericht. Bouwend Nederland wil een noodwet. Milieudefensie ook, maar een die het daglicht kan verdragen en de natuur, het klimaat én de economie echt helpt.
Wat is er aan de hand? Op 29 mei verwees de rechter het luchtkasteel van de PAS naar de prullenbak. De stikstof schaduwboekhouding van de overheid kwam tot een abrupt einde.
De paniek in bestuurlijk Nederland is bijna tastbaar. Nu de eerste projecten sneuvelen, dringt de omvang van het PAS-debacle echt door. De Raad van State zette een streep door het iconische ‘Vroem-vroem’-project van de verbreding van de A27 bij Amelisweerd. Het wankele Lelystad Airport staat op nog lossere schroeven. Overal in het land is er onzekerheid over vergunningen voor bouwprojecten, geplande uitbreidingen van veehouderijen gaan niet door.
Met elk vallend dominosteentje wordt duidelijker hoezeer de overheid het land in de problemen heeft gebracht. Door de PAS zijn ondernemers, boeren, gemeenten en projectontwikkelaars jaren voor de gek gehouden. Zij staken geld en moeite in kansloze projecten.
Schipholbaas Dick Benschop is vast in Den Haag voor wat crisismanagement. De inkt op de uitspraak van de Raad van State was nog niet droog of Bouwend Nederland trok aan de bel, bouwbaas Maxime Verhagen wil een nieuwe noodwet. Ook de boeren laten van zich horen. Er moet iets gebeuren. Ondertussen zijn veel projecten die de natuur schade toebrengen al oneigenlijk via de PAS gerealiseerd.
Milieudefensie vindt ook dat een noodwet nodig is: een Crisis- en Herstelwet Stikstof. Schouders eronder en het stikstofoverschot wegwerken. In de praktijk, niet op de stoffige burelen van een ministerie.
Wat gaat er fout? De minister, Bouwend Nederland, de boeren, iedereen schiet terug in het oude denken: dat de economie alleen kan floreren als er groei is waarin vervuilers klimaat- en milieukosten kunnen negeren. De PAS verdeelde ruimte die er niet is en nooit wás. Om de stikstofcrisis het hoofd te bieden, is een andere weg inslaan nodig. Het verbreden van wegen, zoals de A27, kost miljarden en levert extra auto’s én extra gezondheidskosten op. Terecht reageert de gemeente Utrecht laconiek op het afblazen van dat project. Die miljarden zijn nuttiger in te zetten. Voor de verbetering en uitbreiding van het openbaar vervoer en fietsnetwerken.
Het kabinet kan op zoek naar sluipwegen en doorgaan op de oude weg in de veehouderij. Of het steekt energie en geld in het identificeren van de veehouders in de buurt van natuurgebieden. Er is nu 60 miljoen extra per jaar om varkensboeren uit te kopen. Dat levert volgens het kabinet maximaal 10 procent minder varkens op: veel te weinig. Als de overheid meer veehouderijen opkoopt, scheelt dat bakken stikstofuitstoot en kunnen de percelen die vrijkomen worden gebruikt voor bijvoorbeeld het opwekken van wind- of zonne-energie.
Blijven over de luchtvaart en energieprojecten. Het zou het kabinet sieren een dikke streep te trekken door de groei van vliegvelden en het toestaan van nieuwe biomassacentrales. Er zijn tal van mogelijkheden om de stikstofcrisis aan te pakken. De noodwet is nodig om dat goed te doen.
Jorien de Lege
Jorien de Lege is campaigner bij Milieudefensie.
Volg Jorien de Lege op Twitter: @JoriendeLege.
Wij klagen ING aan in een baanbrekende nieuwe Klimaatzaak. Nooit eerder werd een bank in Nederland aangeklaagd omdat zijn klimaatbeleid tekortschiet. En jij kan meedoen. Sluit je aan bij deze nieuwe rechtszaak en word mede-eiser.
