Op 22 november heb jij de kans om te stemmen voor een leefbare, klimaatrechtvaardige toekomst. Maar hoe doe je dat? Wij hebben voor de Tweede Kamerverkiezingen 6 belangrijke onderwerpen voor je op een rij gezet.
De klimaatcrisis raakt iedereen, maar niet iedereen wordt even hard geraakt. Rijke mensen veroorzaken de meeste schade en profiteren het meest van klimaatsubsidies, bijvoorbeeld voor elektrische auto's. Tegelijk krijgen de mensen die het minst bijdragen aan de klimaatcrisis te maken met de zwaarste gevolgen. Denk bijvoorbeeld aan mensen van wie het leefgebied wordt verwoest door ontbossing, toenemende droogte of de stijging van de zeespiegel.
Maar je ziet deze ongelijkheid ook binnen Nederland: de rijkste mensen vliegen rond in privéjets, terwijl veel mensen in de kou zitten omdat ze hun energierekening niet meer kunnen betalen. Grote vervuilende bedrijven doen nog onvoldoende om te verduurzamen, maar stoten wel veel broeikasgassen en giftige stoffen uit én krijgen overheidssubsidies om te verduurzamen.
Klimaatrechtvaardigheid betekent dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Om de klimaatcrisis aan te pakken, moet klimaatbeleid daarom eerlijker worden, zodat de vervuiler betaalt en mensen met een kleinere beurs er ook voordeel van hebben.
>Meer weten over klimaatrechtvaardigheid? Lees dit artikel!
>En lees dit artikel uit ons magazine: Hoe maken we klimaatbeleid rechtvaardig.
Het is dus niet alleen belangrijk dat politieke partijen plannen hebben om iets aan de klimaatcrisis te doen, maar ook dat deze plannen rechtvaardig zijn. Maar waar moet je dan op letten bij het bepalen van jouw stem? Wij hebben 6 onderwerpen voor je op een rij gezet.
Terwijl de klimaatcrisis met de dag erger wordt, pompt de Nederlanders overheid nog steeds elk jaar miljarden euro's in de fossiele industrie. Volgens de laatste cijfers zouden alle fossiele subsidies bij elkaar tussen de 39,7 en 46,4 miljard euro uitkomen. Met dat geld vervuilen grote bedrijven massaal de planeet. Hierdoor worden hele leefgebieden verwoest en talloze mensen ziek gemaakt of erger. Daar moet zo snel mogelijk een einde aan komen. Milieudefensie vindt dat vervuilende bedrijven zonder goed klimaatplan (in lijn met het klimaatakkoord van Parijs), geen geld mogen krijgen van de overheid. Daarom zeggen wij: 'Geen klimaatplan? Geen cent!'
ASN Bank heeft de standpunten van partijen op het gebied van duurzaamheid in kaart gebracht in de Duurzame Kieswijzer. Van de partijen die zij hebben meegenomen zijn GroenLinks-PvdA, D66, Partij voor de Dieren, Volt, ChristenUnie en CDA voor het afbouwen van fossiele subsidies. De VVD en BBB zijn tegen. Nieuw Sociaal Contract (NSC) en de PVV hebben (toen dit werd geschreven) geen antwoord gegeven.
💡Tip: alle partijen hebben bij hun antwoord ook een toelichting gegeven. Dat geeft een beeld van de doelen die een partij precies stelt en hoe ze de afbouw willen aanpakken.
De productie van ons eten is nauw verbonden met de staat van het klimaat en de natuur, zowel in Nederland als wereldwijd. De stikstofcrisis zorgt voor enorme schade aan de natuur, voornamelijk veroorzaakt door de intensieve landbouw. De productie van vlees en andere dierlijke producten (zoals melk en melkproducten) veroorzaakt niet alleen enorm veel uitstoot, maar leidt ook tot massale ontbossing om land vrij te maken voor de teelt van veevoer. Terwijl in Nederland de intensieve veehouderij doorgaat, krijgen mensen elders in de wereld door de klimaatcrisis juist te maken met hongersnood. Kijk bijvoorbeeld naar Somalië, waar door extreme droogte en extreem weer de oogsten massaal mislukken.
Voor een klimaatrechtvaardige toekomst moet ons hele voedselsysteem op de schop. Er zijn op dit gebied dus veel onderwerpen om in de gaten te houden. In de StemWijzer zijn een paar van deze onderwerpen opgenomen. Daarin staat bijvoorbeeld dat van de partijen die op dit moment in de Kamer zitten, alleen GroenLinks-PvdA, D66, de Partij voor de Dieren en BIJ1 voor halvering van de veestapel zijn. Deze 4 partijen en Volt willen ook als enige voor 2030 de stikstofuitstoot halveren.
Op dit moment komt de energie die we in Nederland gebruiken nog steeds grotendeels van fossiele bronnen. Om de aarde leefbaar te houden, moeten we zo snel mogelijk over naar een 100% klimaatneutrale energievoorziening. Maar daar komt natuurlijk veel bij kijken, dus er is veel om op te letten. In hoeveel jaar willen partijen bijvoorbeeld naar een volledig klimaatneutrale energievoorziening? Zetten partijen vooral in op groene energiebronnen zoals wind en zon, zetten ze vooral in op kernenergie, of willen ze misschien zelfs door met aardgas? En belangrijk: kijken partijen ook naar het terugdringen van de hoeveelheid energie die we gebruiken?
Klimaatrechtvaardigheid is hier ook erg belangrijk. Wie worden door maatregelen het meest geholpen en wie worden het hardst geraakt? Met het isoleren van sociale huurwoningen besparen we bijvoorbeeld niet alleen energie, maar het helpt ook de mensen die dat het hardst nodig hebben.
💡Tip: Kijk hier welke partijen jou helpen met bijvoorbeeld het isoleren van je huis, een betaalbare energierekening, en goed openbaar vervoer. En welke partijen dat niet doen.
De meest duurzame vorm van reizen, naast de fiets, is natuurlijk het openbaar vervoer. Maar helaas is dat lang niet altijd en lang niet voor iedereen een optie. Zeker als je niet in het centrum van een stad of dichtbevolkt gebied woont, laat het openbaar vervoer vaak te wensen over. Steeds meer provinciale buslijnen verdwijnen, en de bussen die wel rijden doen dat steeds minder. Tegelijk gaan de prijzen van treinkaartjes steeds verder omhoog.
Elke partij zal zeggen dat het openbaar vervoer belangrijk is, maar de vraag is of ze er ook (meer) geld aan willen uitgeven. Het Kieskompas stelt de vraag of er meer geld naar openbaar vervoer moet gaan, in plaats van naar de aanleg van nog meer wegen. Volgens het kompas zijn GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren, ChristenUnie, Volt, BIJ1 en 50PLUS het daar helemaal mee eens. D66, SP, NSC en DENK iets minder. En VVD, PVV, FvD, CDA, SGP en JA21 zijn het daar juist niet mee eens. BBB staat onder 'neutraal'.
💡Tip: kijk ook kritisch naar welke alternatieven partijen noemen. Sommige partijen zetten bijvoorbeeld in op elektrische auto's. Dat is beter dan nieuwe benzineauto's, maar alleen een oplossing voor mensen die dat kunnen betalen. En allemaal een eigen elektrische auto is vervuilender dan samen in de trein. Daarom is het ook goed om te kijken welke partijen kiezen voor betaalbaar deelvervoer, want ook dat kan voor jou een oplossing zijn.
De luchtvaart is extreem vervuilend, en veroorzaakt daarnaast ook nog enorm veel overlast voor omwonenden van vliegvelden. Toch wordt vliegen nog steeds indirect gesubsidieerd, bijvoorbeeld doordat er geen btw op kerosine zit en ’overstappers’ geen vliegbelasting betalen. Hier moet dus nog veel gebeuren. Het aantal vluchten moet flink omlaag en de luchtvaartsector moet eerlijk gaan meebetalen. Maar ook daarin zijn belangrijke keuzes te maken over hoe we dit aanpakken.
Een van de mogelijkheden is een zogenoemde progressieve vliegtaks of veelvliegers-heffing. Dat betekent: hoe vaker je vliegt, hoe meer je voor je tickets betaalt. Daarmee zouden veelvliegers veel meer gaan bijdragen. Veel partijen zeggen dat ze willen kijken naar nieuwe vliegbelastingen, maar van de partijen die op dit moment in de Kamer zitten hebben alleen GroenLinks-PvdA, de SP, de Partij voor de Dieren en BIJ1 een progressieve vliegtaks of een vorm daarvan in hun verkiezingsprogramma staan. Volt schrijft dat ze dit willen onderzoeken.
Overigens ook noemenswaardig: in het Kieskompas staat dat als het aan de VVD, PVV, FvD en JA21 ligt, Schiphol mag blijven groeien.
We benoemen dit nog een keer als los onderwerp, omdat het ook op zichzelf erg belangrijk is. Het is duidelijk dat bij keuzes die worden gemaakt in Nederland, we ook moeten kijken naar het effect daarvan voor mensen buiten Nederland. Daarnaast behandelen politieke partijen ook onderwerpen die mensen buiten Europa direct raken.
Hoe denken de partijen bijvoorbeeld over de hulp die Nederland en Europa moeten bieden aan landen waar al veel klimaatschade is? Hoe denken ze over regels voor bedrijven, om schending van mensenrechten en klimaatschade in de productieketen (bij het maken en vervoeren) te voorkomen? En zetten partijen zich ook in voor gelijkwaardigheid voor mensen in Caribisch Nederland, waar nog steeds massale armoede heerst en de gevolgen van de klimaatcrisis veel zwaarder worden gevoeld? Als je er zeker van wil zijn dat jouw partij echt staat voor klimaatrechtvaardigheid voor alle mensen wereldwijd, hou dan ook deze onderwerpen in de gaten.
Op 22 november kan jij met jouw stem het verschil maken. Om de gevolgen van de klimaatcrisis te beperken is nu actie nodig. Daarvoor zijn partijen nodig die niet alleen de klimaatcrisis zelf, maar ook het belang van klimaatrechtvaardigheid erkennen, en de radicale stappen durven te zetten die nodig zijn om het tij te keren. Kies ook voor klimaatrechtvaardigheid, en laat je stem horen!
>Twijfel jij nog over welke partij bij jou past? Check dan ook dit artikel!
Foto bovenin, Shutterstock: Tweede Kamerleden in de grote zaal van de Tweede Kamer.
Wij klagen ING aan in een baanbrekende nieuwe Klimaatzaak. Nooit eerder werd een bank in Nederland aangeklaagd omdat zijn klimaatbeleid tekortschiet. En jij kan meedoen. Sluit je aan bij deze nieuwe rechtszaak en word mede-eiser.
