Ruim 12 jaar na de eerste zitting tussen 4 Nigeriaanse boeren en Shell is het hoger beroep bij het gerechtshof in Den Haag afgesloten. De Nigerianen begonnen de zaak samen met Milieudefensie in 2008. De rechter doet uitspraak op 18 december 2020. Omdat deze zaak al zo lang duurt, zetten we de belangrijkste punten nog even op een rijtje.
Kort gezegd vragen wij via deze rechtszaak 3 dingen van Shell:
Update 9 oktober 2020:
Op 8 en 9 oktober vond in Den Haag het hoger beroep plaats in de zaak van 4 Nigeriaanse boeren en Milieudefensie tegen Shell. In deze laatste fase stonden de volgende vragen centraal: heeft Shell voldoende gedaan om lekkages te voorkomen en is er na de lekkages op een adequate manier gesaneerd? Ook de vraag naar de betrokkenheid van het Shell hoofdkantoor bij de operatie in Nigeria kwam opnieuw aan de orde. Donald Pols, directeur Milieudefensie zei na afloop: “Opnieuw is duidelijk geworden dat Shell winst boven mensenlevens stelt. De advocaten van Shell hebben vandaag en gisteren, net als de afgelopen 12 jaar, alles uit de kast gehaald om de oliegigant weg te laten komen met het verwoesten van de levens van mensen in de Nigerdelta. Door waar ze konden de zaak tegen te werken." Lees zijn hele toespraak hier.
Jaarlijks lekt er 240 miljoen liter olie de Nigerdelta in. Hierdoor raken rivieren en landbouwgrond ernstig vervuild. Met ernstige gevolgen: mensen worden ziek omdat ze olie binnenkrijgen via eten, drinken en de lucht die ze inademen. Mensen lijden honger omdat in de rivieren geen vissen meer leven en hun akkers nauwelijks meer iets opleveren. Ook is de werkloosheid in de regio groot en is er sprake van extreem geweld. Allemaal het gevolg van de olievervuiling van bedrijven als Shell.
De lekke pijpleidingen zijn Shell's verantwoordelijkheid. Hoe het lek ook is ontstaan, Shell is verplicht de schade op te ruimen. In sommige gevallen hebben bewoners recht op een schadevergoeding van Shell, vanwege nalatigheid. Helaas komt zijn Shell zijn verplichting vaak niet na.
Shell houdt zich dus niet aan de afspraken. Maar de ramp wordt alleen maar groter omdat Shell veel te laat in actie komt als er lekkages zijn. Hierdoor verspreidt de gelekte olie zich steeds verder. Ook als Shell wel opruimt, is de bodem daarna nog steeds te vervuild om eten op te verbouwen. Oogsten mislukken jaar na jaar.
Shell in Nigeria heeft het bijna onmogelijk gemaakt voor bewoners om contact met hen op te nemen. Zo maakt Shell het bewoners extra lastig om een schadevergoedingen aan te vragen. Als bewoners het toch proberen, kost dit ze veel tijd en geld. Want pas als je als bewoner een advocaat inhuurt, heb je kans op een schadevergoeding.
Shell Nederland weigert verantwoordelijkheid te nemen voor wat zijn dochterbedrijf in Nigeria doet. Shell beweert ook dat het geen schadevergoeding hoeft te betalen als lekken het gevolg zijn van sabotage.
En zo komen we aan bij de rechtszaak die wij in 2008 samen met 4 Nigeriaanse boeren zijn gestart. Wij zijn deze rechtszaak gestart om 2 redenen:
Hoe zit het nu precies met Shell's verantwoordelijkheid? Dat lees je hieronder:
Uit al het onderzoek dat we in de loop van de jaren hebben verzameld, blijkt: Shell onderhoudt zijn pijpleiding niet of nauwelijks. Verouderde pijpleidingen bleven jaren liggen, waardoor ze gingen roesten. Met lekkages tot gevolg.
De hoofdvraag in de zaak is: Is Shell verantwoordelijk voor de schade die is aangericht door de olie die uit zijn pijpleidingen lekte?
Nee, zegt Shell. Die lekkages zijn ontstaan door sabotage. En daar kan Shell weinig aan doen.
Ja, zeggen wij. Ten eerste moet Shell bewijzen dat het om sabotage gaat en ten tweede moet Shell er alles aan hebben gedaan om die sabotage te voorkomen.
En of het lek nu ontstaan is door sabotage of niet: Shell is verantwoordelijk voor het grondig schoonmaken van olievervuiling.
Volgens Shell's eigen cijfers is sabotage aan de orde van de dag in Nigeria. Je mag dus van Shell verwachten dat het maatregelen neemt om sabotage te voorkomen. Shell maakte echter gebruik van achterhaalde technieken. Er was nauwelijks controle. En ongebruikte olieputten werden niet afgesloten. Hierdoor kon iedereen met simpel gereedschap olie uit de put laten lopen.
Shell wijst in de zaak steeds naar saboteurs, maar uit alles blijkt dat Shell de boel plaatselijk niet onder controle had. Shell hield geen overzicht bij van lekkages. Dit is buitengewoon onzorgvuldig, met name omdat Shell sabotage als excuus aanvoert.
Elk bedrijf dat te kampen heeft met lekkages of vergelijkbare problemen, zal dit zo snel mogelijk proberen op te lossen. Daarom is het ook zo raar dat Shell in Nigeria niet ingrijpt bij lekkages. Shell reageert vaak langzaam en inadequaat. De techniek die Shell gebruikte was sterk verouderd, waardoor Shell niet op afstand leidingen kon afsluiten. Shell had ook niet voldoende geschoold personeel in dienst om direct in actie te kunnen komen bij een lekkage.
Shell is verplicht de olievervuiling op te ruimen. Maar het duurt vaak jaren voor aan een schoonmaak wordt begonnen. En de schoonmaak is in de meeste gevallen niet grondig genoeg. Hierdoor kunnen de bewoners geen voedsel meer verbouwen op hun eigen grond. Uit een recent rapport blijkt ook dat Shell bedrijven inhuurt die nauwelijks ervaring hebben met het opruimen van olielekken.
Shell Nederland heeft al meerdere malen voor de rechter gezegd dat het niet verantwoordelijk is voor datgene wat zijn dochterbedrijf in Nigeria doet. Deze bewering klopt niet. Een moederbedrijf is aansprakelijk voor wat het dochterbedrijf doet. Shell in Nederland bepaalt het beleid en stuurt dochterondernemingen aan. Uit documenten blijkt dat Shell betrokken was bij het reilen in zeilen in Nigeria. Het moederbedrijf stuurde waar nodig bij. Maar de de olievervuiling en het lot van de gemeenschappen had duidelijk geen prioriteit voor Shell Nederland.
Ondanks de klimaatcrisis blijft Shell doorgaan met vervuilen. Dat moet stoppen. Daarom klagen we Shell aan. In december begint onze rechtszaak. Wij nemen het op tegen een van de machtigste bedrijven ter wereld, daarom hebben we jouw hulp nodig. Help ons met wat je kan missen. Doe je mee?
