Landbouwminister Adema moet supermarkten snel wettelijk verplichten iets te doen aan stikstofuitstoot, schrijft Milieudefensie-directeur Donald Pols.
De voedselindustrie is verantwoordelijk voor maar liefst een derde van de wereldwijde broeikasemissies en draagt zo bij aan verwoesting van essentiële ecosystemen zoals het Amazone-regenwoud. In Nederland is supermarktgigant Ahold Delhaize een belangrijke spil in ons voedselsysteem. Het bedrijf kan een grote bijdrage leveren aan de oplossing van de grootste uitdagingen van onze generatie: de stikstofcrisis en de klimaatcrisis. Maar terwijl de gigagrutter miljardenwinst maakt, kiest de ‘Koninklijke’ ervoor deze crises juist verder te voeden.
De machtigste speler in onze voedselketen verschuilt zich voortdurend achter de consument en duikt opzichtig weg als zijn eigen rol in de transitie naar duurzaam voedsel aan bod komt. Winst maken ten behoeve van de aandeelhouders blijft de heersende religie. Oxfam Novib berekende dat in 2021 98 procent van de winst naar de aandeelhouders en topmannen ging.
Illustratief voor de supermarkten is dat zij weigerden aan te schuiven bij bemiddelaar Johan Remkes, die gisteren zijn stikstofrapport presenteerde. Landbouwminister Carola Schouten draaide er vorig jaar in het tv-programma Zembla niet omheen. Ze was teleurgesteld in de rol die supermarkten spelen in het verduurzamen van de voedselketen. Ook haar opvolger – de onlangs opgestapte Henk Staghouwer – nam geen blad voor de mond: “Zij moeten aan de gesprekstafel. Supermarkten kunnen zich niet blijven verschuilen achter de uitspraak dat de consument niet wil betalen voor verduurzaming.”
Het is ontluisterend. Aholds dochter Albert Heijn pompt wel marketinggeld in paginagrote advertenties waarin het zichzelf op de borst klopt voor zijn duurzaamheidsprestaties, maar geeft niet thuis wanneer Remkes over de stikstofcrisis wil praten.
Wellicht voelen ze nattigheid op het hoofdkantoor van Ahold in Zaandam, want uit een recent rapport blijkt dat het bedrijf op ramkoers ligt met het klimaatakkoord van Parijs. Het NewClimate Institute becijferde dat de klimaatplannen van de multinational volstrekt onvoldoende zijn om gevaarlijke klimaatverandering te stoppen.
Vorig jaar bepaalde de rechter dat Shell de CO2-uitstoot in zijn hele keten moet verlagen in lijn met het Parijs-akkoord. Wat voor Shell geldt, geldt ook voor Ahold en andere multinationals. In 2030 moet de uitstoot 45 procent lager zijn dan in 2019. Maar over het allergrootste gedeelte (95 procent) van de aan zijn producten gelinkte emissies wil Ahold in 2030 maar 15 procent minder uitstoten.
Afgelopen zomer stond de jongerenorganisatie van Milieudefensie nog met vier heldere klimaatvoorwaarden op de stoep van het Ahold-hoofdkantoor. Daarmee kan Ahold alsnog voldoen aan de eisen uit het klimaatakkoord. De belangrijkste omslag is die van dierlijke naar plantaardige eiwitten. In 2030 moet Ahold 70 procent van zijn eiwitten-omzet verdienen met plantaardige producten. Ook voor de andere producten in de schappen geldt dat Ahold de omslag moet maken naar producten met lage uitstoot. Tot slot moet Ahold met zijn leveranciers aan de bak. Die moeten in 2025 een Parijs-proof klimaatplan hebben. Al in 2023 kan Ahold leveranciers die bijdragen aan ontbossing in de ban doen.
De grote vraag is nu hoe de nieuwe landbouwminister Piet Adema Ahold Delhaize alsnog in de klimaatpas laat lopen. Hij kan een belangrijk signaal afgeven door een solidariteitsbijdrage te vragen van Ahold en andere voedsel- en agribedrijven en banken die van de stikstof- en klimaatcrisis hebben geprofiteerd. Vervolgens kan de minister echt doorpakken met het afdwingen van de zeer urgente eiwittransitie. Alleen zo voorkom je dat bedrijven als Ahold blijven wegduiken voor crises waarvoor zij zelf medeverantwoordelijk zijn.
Dit artikel verscheen 6 oktober 2022 in Trouw
Foto bovenin: Donald Pols en Neele Boelens (Milieudefensie Jong) overhandigen in januari een grote enveloppe met daarin de brief die zij overhandigen aan Ahold. © Roos Trommelen
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
