Je hoort het vaak langskomen in discussies over het klimaat: 'we zijn gewoon met te veel mensen, daar komt het door.' En dat klinkt ook best aannemelijk. Hoe meer mensen, hoe meer spullen we kopen en vervuilen. Maar is het ook echt zo?
Wie over overbevolking en geboortebeperking begint, roept heftige reacties op. Het gaat dan ook over de meest intieme gebeurtenis van een mensenleven: kinderen krijgen. 1 verkeerde opmerking en twitter ontploft. Ronduit racistische opmerkingen ontsieren het gesprek nogal eens.
Moet je er daarom maar niet over nadenken? Nee, dat vinden wij niet. Maar een nuchter gesprek met aandacht voor argumenten en onderbouwing helpt wel. Daarom hebben we de belangrijkste overwegingen en feiten voor je op een rij gezet.
Ja, het aantal mensen op aarde kan niet oneindig doorgroeien. Maar waar de grens precies ligt, weten we eigenlijk niet. Wel is zeker dat er een punt is waarop het aantal mensen de draagkracht van de aarde overstijgt. Dat punt is echter nog niet bereikt. Waarschijnlijk nog lang niet.
Het aantal mensen is niet de oorzaak van de klimaatcrisis. Maar het maakt wel uit waar kinderen geboren worden en hoe ze leven.
Het aantal mensen is niet het echte probleem. Wel de ongelijkheid in de wereld en de overconsumptie van een relatief kleine groep mensen. De helft van de CO2-uitstoot op aarde wordt veroorzaakt door maar 10% van de mensen. En die mensen wonen niet toevallig in de rijkste, meest welvarende landen in de wereld, vooral op het noordelijk halfrond. Landen waar de bevolking meestal het minst snel groeit of zelfs afneemt. In landen waar de bevolking het snelst groeit, is de uitstoot van broeikasgassen juist het laagst.
Een korte uitleg voor wie het precies wil weten
Sla je de cijfers liever over? Onder de figuur staat een korte samenvatting.
Je kunt de draagkracht van de aarde uitrekenen per wereldburger. Die draagkracht wordt uitgedrukt in hectaren. Gemiddeld is er 1,7 hectare per wereldburger beschikbaar. Als iedereen daar binnen blijft, is er niets aan de hand. Je kunt ook per land uitrekenen wat de draagkracht is. En je kunt uitrekenen hoeveel de bevolking gebruikt (of met andere woorden: hoe groot hun voetafdruk is). Dan zie je wie er binnen de grenzen van wat de aarde aan kan, leeft en wie daar (soms ver) boven zit.
Een paar voorbeelden om dit te verduidelijken:
Binnen Nigeria heeft de bevolking gemiddeld 0,7 hectare tot zijn beschikking. Maar de bevolking verbruikt gemiddeld iets meer, namelijk 1,1 hectare. De voetafdruk van een Nigeriaan is met andere woorden iets te groot voor zijn land, maar kleiner dan de 1,7 hectare die er gemiddeld per wereldburger beschikbaar is.
Een Braziliaan heeft 8,9 hectare tot zijn beschikking. Maar de bevolking verbruikt gemiddeld maar 3,4 hectare. De voetafdruk van een Braziliaan is met andere woorden binnen de ruimte die zijn land heeft, maar een stuk groter dan er gemiddeld per wereldburger beschikbaar is.
Een Noord-Amerikaan heeft 3,6 hectare per persoon beschikbaar. Maar de bevolking verbruikt gemiddeld 8,4 hectare. Veel meer dan zijn land beschikbaar heeft en ook veel meer dan de aarde aan kan.
Een Nederlander heeft 0,9 hectare per persoon beschikbaar. Maar wij verbruiken gemiddeld 5,9 hectare per persoon. Ook veel meer dan ons land en de aarde aan kan.
In onderstaande figuur zie je hetzelfde op een andere manier weergegeven:
Duizelt het je al? De korte samenvatting is: het maakt voor de wereld nogal wat uit waar een kind geboren wordt. Als er al ergens op de wereld mensen moeten gaan denken aan minder kinderen, is dat niet in Nigeria maar in Noord-Amerika. In Amerika groeit de bevolking deze eeuw met meer dan een derde. En Amerikanen stoten veel meer broeikasgassen uit dan Nigerianen.
Maar ook wij Nederlanders consumeren veel meer dan de aarde aan kan. En we stoten veel meer uit. Maar dat komt niet omdat we met te veel mensen zijn. We leven in een dichtbevolkt land, maar onze bevolking groeit nauwelijks meer. Het is onze verspillende levensstijl die voor grote problemen zorgt. Daar kunnen we beter wat aan doen.
Tot op zekere hoogte zijn we natuurlijk zelf verantwoordelijk. Wij kunnen allemaal besluiten om zuiniger te leven, minder vlees te eten, en minder vaak te vliegen of in de auto te stappen. Maar wat we zelf kunnen doen is beperkt. Niet in de laatste plaats, omdat onze maatschappij en economie nog niet is ingericht op hergebruik en een duurzame levensstijl. Het is duurder en veel minder makkelijk.
Zelf in ons eigen leven verbeteringen doorvoeren helpt natuurlijk, maar het is niet de manier om de klimaatcrisis op te lossen. Dat gaat domweg te langzaam. Zoveel tijd hebben we helaas niet meer.
De toekomst van onze kinderen staat op het spel. Volgens het KNMI hebben we nog een jaar of 10 om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen. Geen reden om te wanhopen, want we weten precies wat er moet gebeuren. Maar vanzelf gaat het niet.
Toch kunnen we de overheid en de grote bedrijven samen wel in beweging krijgen. Zo dwongen we Shell, samen met 1.700 mede-eisers, via de rechter om te vergroenen. Andere grote vervuilers zullen nu snel volgen, omdat overal op de wereld net zulke klimaatzaken worden aangespannen.
Dat levert ons heel veel op. Een groene economie, een gezonder en eerlijker land met volop nieuwe banen bijvoorbeeld.
Dat is misschien wel de belangrijkste vraag van dit moment. Wij stellen die vraag aan politici en de topmensen van grote bedrijven. Want wij zijn de laatste generatie die nog kan voorkomen dat de klimaatcrisis uit de hand loopt.
En we stellen die vraag ook aan jou. Want een mooie toekomst maken we samen. Schrijf je in voor onze nieuwsbrief. Dan ontvang je tips en nuttige informatie. En vertellen we hoe jij kunt helpen.
Wij klagen ING aan in een baanbrekende nieuwe Klimaatzaak. Nooit eerder werd een bank in Nederland aangeklaagd omdat zijn klimaatbeleid tekortschiet. En jij kan meedoen. Sluit je aan bij deze nieuwe rechtszaak en word mede-eiser.
