Veel mensen in het mondiale Zuiden hebben geen toegang tot energie. Vooral vrouwen merken de gevolgen. Voor een eerlijke overgang naar schone energie is feminisme onmisbaar, zegt Mai Taqueban. Ik sprak haar over waarom dit zo belangrijk is en wat er moet gebeuren.
In veel landen in het mondiale Zuiden doen vrouwen het huishouden en koken ze elke dag. “Veel vrouwen in bijvoorbeeld de Filipijnen zijn daarbij afhankelijk van hout om een vuurtje te maken”, vertelt Mai Taqueban, directeur van onze Filipijnse zusterorganisatie Legal Rights and Natural Resource Center (LRC).
“Je kan je voorstellen: als je hout nodig hebt om een maaltijd te bereiden, is dat veel meer werk dan wanneer je met een draai aan de knop het fornuis aanzet. En dat terwijl vrouwen naast het huishouden ook ander werk doen, zoals voedsel verbouwen. Bovendien moet het eten - en al het andere werk - klaar zijn voordat het donker wordt, omdat je anders niks kan zien. Op die manier heeft toegang tot energie een grote invloed op hoe mensen leven.”
Over onderwijs wordt wel gezegd dat het ‘de grote gelijkmaker’ is. Dat is helaas niet zo, legt Taqueban uit. “Om te beginnen hebben meisjes minder vaak toegang tot onderwijs dan jongens. En ook de vraag hoe goed kinderen onderwijs kunnen volgen, hangt af van hun toegang tot stroom. Als het ‘s avonds donker is en je geen licht kan aanzetten, kan je simpelweg geen huiswerk maken.” Ook hier voelen vrouwen de gevolgen van hun energiearmoede volgens Taqueban extra sterk, omdat zij verantwoordelijk zijn voor het huishouden.
Feminisme is het streven naar gelijke rechten voor iedereen. Het is dus een strijd vóór gelijkheid, maar ook tegen scheve machtsverhoudingen en onderdrukking. Discriminatie op basis van gender overlapt wereldwijd met andere vormen van uitsluiting en onderdrukking, bijvoorbeeld op grond van economische klasse, afkomst en religie. Daarom is het belangrijk om niet alléén naar genderverschillen te kijken, maar ook naar hoe die zich verhouden tot deze andere factoren.
Dit geldt ook voor de energietransitie, zegt Taqueban. Want als we aandacht hebben voor de ongelijke positie van vrouwen, kunnen we de energietransitie vormgeven op een manier die vrouwen niet benadeelt.
In de Filipijnen is de markt voor energie geprivatiseerd, vertelt Taqueban. “Dat betekent dat je alleen energie kan gebruiken als je er genoeg geld voor hebt. LRC vindt dat energie weer een publieke voorziening moet worden, een recht. Zodat iedereen het kan gebruiken én er de voordelen van ondervindt.”
Om ook de overheid daarvan te overtuigen, heeft LRC in de Filipijnen verschillende proefprojecten opgezet. Eén zo’n pilot is een project voor zonne-energie in Zuid-Cotabato. Een gemeenschap van oorspronkelijke bewoners die eerst helemaal geen toegang had tot energie, wekt nu zelf energie op met zonnepanelen.
Omdat de hoeveelheid energie die ze kunnen opwekken beperkt is, moet de gemeenschap scherpe keuzes maken. “Bijvoorbeeld wel stroom gebruiken voor onderwijs en straatverlichting, en niet voor uren op social media.”
Bij dit beheer van het energiegebruik hebben vrouwen een belangrijke rol, legt ze uit. “Zij weten wat de energiebehoefte is en wanneer de kinderen moeten leren. De kennis van vrouwen wordt weleens gezien als klein of onbelangrijk, maar het tegendeel is waar. Want zij hebben precies de informatie die nodig is om het gebruik van energie goed te plannen. En om ervoor te zorgen dat iedereen toegang krijgt tot energie.”
“De energietransitie is niet alleen een zaak van genoeg energie produceren”, zegt Taqueban. "We moeten ook kijken naar ons gebruik van energie, en hoe dat anders en beter kan. Zodat energie een middel is dat onze levens kan ondersteunen. Alle levens.”
Hoe kan de energietransitie rechtvaardig en dus ook feministisch zijn? Dat leggen we uit in deze video die we samen met Friends of the Earth International, onze Argentijnse zusterorganisatie Tierra Nativa en Real World Radio hebben gemaakt.
Het hof heeft in het hoger beroep van de Klimaatzaak tegen Shell gezegd dat het bedrijf zijn uitstoot moet verminderen. Maar met hoeveel procent? Dat is nog niet duidelijk. Daarom stappen we naar de hoogste rechter. En daarvoor hebben we jouw steun nodig! Doe je mee?
