De onderhandelingen over CETA -het verdrag tussen de EU en Canada- werden precies een jaar geleden afgerond en bevat precies de investeringsbescherming die TTIP zo omstreden maakt. Een opiniestuk van Hilde van der Pas (TNI), Geert Ritsema (Milieudefensie) en anderen, vandaag te lezen in De Volkskrant.
Dit verdrag tussen de Europese Unie en Canada bevat precies dezelfde omstreden clausules als het veel bekendere TTIP, waaronder het mechanisme waarmee buitenlandse investeerders landen voor miljarden kunnen aanklagen als nieuw beleid hun winsten aantast.
TTIP, het handelsverdrag waarover de EU en de Verenigde Staten in het geheim onderhandelen, is het afgelopen jaar steeds meer in de schijnwerpers komen staan. Vooral investeringsbescherming binnen TTIP doet de gemoederen hoog oplopen.
Investeringsbescherming is een geschillenbeslechtingsmechanisme (ISDS, Investor to State Dispute Settlement) dat buitenlandse investeerders vergaande rechten geeft om staten aan te klagen als de winsten van een bedrijf benadeeld worden door overheidsbeleid.
Bijna drie miljoen Europeanen hebben inmiddels het burgerinitiatief tegen TTIP en CETA getekend.
De investeerder kan het nationale recht omzeilen. Een ad hoc-tribunaal van commercieel juristen beslist of een claim gegrond is. Hierbij hebben ze maar beperkt oog voor het bredere algemeen belang van overheidsbeleid, omdat ze vooral oordelen over aantasting van eigendomsrechten. Het tribunaal kent schadevergoedingen toe die vele honderden miljoenen euro's kunnen bedragen. Vorige week presenteerde Eurocommissaris Cecilia Malmström een vernieuwde versie van ISDS om deze angel uit de discussie te halen.
Zo kunnen staten voortaan in beroep gaan tegen een ISDS-beslissing en kunnen arbiters niet meer ad-hoc worden aangesteld, of tegelijkertijd als rechter en advocaat werken. Het beestje krijgt zelfs een nieuwe naam: het ICS (Investment Court System).
De voorgestelde hervormingen zijn echter vooral cosmetisch van aard en veranderen niets aan de kern van het probleem: we hebben hier te maken met een privaat systeem dat boven de nationale jurisprudentie staat en waarvan alleen buitenlandse investeerders gebruik kunnen maken. Binnen de Britse stop-TTIP campagne wordt ICS 'lipstick on a pig' genoemd.
Meer dan 80 procent van de Amerikaanse investeerders kan met dank aan CETA miljardenclaims indienen tegen Europese landen.
Deze hervorming van ISDS in TTIP is bovendien zinloos zolang de CETA-onderhandelingen niet worden heropend. Meer dan 80 procent van de Amerikaanse bedrijven die actief zijn in de EU hebben ook een vestiging in Canada. Deze bedrijven kunnen dus met dank aan CETA miljardenclaims indienen tegen Europese landen. Het verdrag bevindt zich nu in de 'legal scrubbing'-fase en waarschijnlijk moeten Europese regeringen en het Europees Parlement binnen zes maanden besluiten of ze met het verdrag instemmen.
Bijna drie miljoen Europeanen hebben inmiddels het burgerinitiatief tegen TTIP (en CETA) getekend, wat bijzonder te noemen is, gezien het feit dat het bepaald geen sexy onderwerp is. Voor het eerst in decennia is er een breed gedragen publieke discussie op gang gekomen over een handelsverdrag. Op 10 oktober organiseren tientallen maatschappelijke organisaties een manifestatie tegen TTIP in Amsterdam, als onderdeel van een internationale actiedag tegen TTIP, waar duizenden mensen verwacht worden.
Alle commotie rondom TTIP ten spijt, als CETA wordt getekend, hebben we dus te maken met een soort TTIP via de achterdeur. Canadese bedrijven zullen niet schromen zich te bedienen van het ISDS -mechanisme. Onlangs diende het Canadese mijnbouwbedrijf Gabriel Resources een miljardenclaim in tegen Roemenië. Gabriel Resources probeert met deze claim de Roemeense overheid te dwingen tot het afgeven van een milieuvergunning voor een zeer omstreden goudwinningsproject, dat vanwege risico's voor natuur, milieu en de volksgezondheid in Roemenië voor veel maatschappelijke onrust zorgt.
Amerikaanse bedrijven kunnen via hun Canadese vestigingen ook dergelijke claims indienen tegen Europese landen. De overheid, werknemers, consumenten en het midden- en kleinbedrijf kunnen bij het huidige systeem, of het nu ISDS heet of ICS, alleen maar verliezen.
Hilde van der Pas, Transnational Institute
Geert Ritsema, Milieudefensie
Roos van Os, SOMO
Burghard Ilge, Both Ends
Jurjen de Waal, Foodwatch
Susan Cohen Jehoram, Greenpeace
Guus Geurts, Platform Aarde Boer Consument
Rosan Huizenga, Women's International League for Peace and Freedom
Ella Weggen, WEMOS
Wij klagen ING aan in een baanbrekende nieuwe Klimaatzaak. Nooit eerder werd een bank in Nederland aangeklaagd omdat zijn klimaatbeleid tekortschiet. En jij kan meedoen. Sluit je aan bij deze nieuwe rechtszaak en word mede-eiser.
