Als het over zorg gaat, vindt iedereen het normaal dat de kosten eerlijk verdeeld worden. Bij het klimaat doen we dat niet en dat ondermijnt het draagvlak, stelt Donald Pols, directeur van Milieudefensie. Het onrechtvaardigheidsgevoel is groot.
Opinie (Algemeen Dagblad, 10 mei 2020)
Onlangs kwam het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) met het bericht dat de energietransitie ons tot 2050 in totaal 52 miljard euro gaat kosten.
De reacties waren voorspelbaar. Critici haastten zich te zeggen dat het wel om heel veel geld gaat. Voorstanders nuanceerden door erop te wijzen dat dit neerkomt op slechts een fractie van de jaarlijkse rijksbegroting, dat het veelal om investeringen gaat en niet om structurele uitgaven, en natuurlijk dat de baten van het voorkomen van verdere klimaatontwrichting veel groter zijn dan de kosten. Allebei is waar. Ja, het kostenplaatje is flink en nee, dat is geen reden om het niet te doen.
Waarom is dit dan elke keer zo'n heet hangijzer? En leidt tot nog meer ontkenning van de klimaatcrisis, terwijl de wetenschap duidelijk is en we de gevolgen zien? Omdat het niet om de totale som gaat, maar om de verdeling daarvan. Door alleen te kijken naar de totale kosten creëren we onnodig een loopgravenoorlog tussen voor- en tegenstanders.
Vergelijk het met de zorg. Iedereen begrijpt de noodzakelijkheid van goede gezondheidszorg. Iedereen snapt dat dat zeer kostbaar is. Mensen worden pas kritisch als deze kosten niet eerlijk worden gedragen. Als mensen met lage inkomens geen toegang zouden hebben tot specialistische zorg, of de bijdrage aan ons zorgstelsel degressief zou zijn: hoe meer je verdient, hoe minder je bijdraagt. De pleuris zou uitbreken. Toch is dit in grote lijnen hoe klimaatbeleid nu is georganiseerd.
De belastingdruk ligt onevenredig bij lage- en middeninkomens. De meest vervuilende bedrijven van Nederland: Tata Steel, de vijf raffinaderijen en de chemie betalen vrijwel niets, maar gaan wel miljarden subsidies ontvangen. Betaald door huishoudens en het MKB. Vooral hogere inkomens profiteren nu van een elektrische auto, een aardgasvrij huis met zonnepanelen en lokaal biologisch voedsel.
Door het accent te leggen op de verdeling van lusten en lasten zal de klimaatscepsis afnemen, want die is veelal het gevolg van een onrechtvaardig gevoel. Als dat verdwijnt, ontstaat er voldoende draagvlak voor de ambitieuze klimaatagenda die nodig is om de opwarming niet verder te laten oplopen. Laten we die loopgravenoorlog aanpakken. Maak klimaatoplossingen voor iedereen bereikbaar.
Het kabinet kan nu al aan de slag: schaf de energie- en klimaatbelastingvrijstellingen voor de industrie af en steek die opbrengst in vergroening van de industrie en huishoudens. Introduceer een progressieve vliegtickettaks waarbij vooral rijke veelvliegers betalen. Maak woningisolatie voor lagere inkomens zo aantrekkelijk, dat er aan het eind van de maand geld overblijft. Zorg voor betaalbaar openbaar vervoer voor iedereen, zodat mensen kosten besparen. Het btw-tarief op groente en fruit kan omlaag. En vooral: maak een groen banenplan en geef mensen die nu hun baan verliezen een duurzaam toekomstperspectief.
Volg Donald Pols op Twitter
Foto: Michiel Wijnbergh
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
