Geschokt. Zo kijken we elke dag naar de berichten uit Oekraïne. Het onrechtvaardige geweld van de Russische troepen heeft verschrikkelijke consequenties. Voor mensen, gerechtigheid en de hele wereld. Onze solidariteit gaat uit naar iedereen die lijdt onder de gevolgen en de mensen die zich dapper verzetten. Wat betekent deze oorlog eigenlijk voor het Nederlandse energiebeleid?
Rusland maakt gigantische winsten met het verkopen van fossiele brandstoffen, zoals olie, kolen en gas. Met die winsten kon Poetin zijn legermacht opbouwen. En daarmee zijn al eerder conflicten in Georgië en Syrië gefinancierd. En nu betaalt Poetin daarmee de invasie van Oekraïne en de zeer gewelddadige aanvallen op burgers, waaronder kinderen.
Doordat wij op grote schaal Russische fossiele brandstoffen inkopen, maken wij als Nederland deze invasie mede mogelijk. Dat is onacceptabel. We moeten én kunnen minder afhankelijk worden van fossiele brandstoffen. Rustig afbouwen, zoals onze overheid voor ogen heeft, gaat niet snel genoeg.
Een snelle en structurele overgang naar duurzame energie is dus heel belangrijk in deze crisis. En het is van levensbelang als we de gevaarlijkste effecten van klimaatverandering nog willen voorkomen.
Wist je dat Nederland na China de grootste importeur is van Russische fossiele brandstoffen? Misschien denk je dat dit vooral over het Russische gas gaat, maar verreweg de meeste Russische fossiele brandstoffen die wij importeren bestaan uit olie. En die olie wordt niet zozeer gebruikt om onze huizen warm te houden, maar dient als grondstof om bijvoorbeeld benzine, diesel en kerosine van te maken.
Vorig jaar importeerden grote vervuilers in Nederland voor maar liefst 16 miljard euro aan olie. Een enorme hoeveelheid dus. Als deze grote vervuilende bedrijven verduurzamen, helpen ze niet alleen mee aan een beter klimaat. Ze zorgen er ook voor dat Rusland minder militair budget heeft.
Er ontstaan vaak spanningen op plekken waar olie, kolen en gas worden gewonnen. Dat komt vaak doordat er (ineens) enorm veel winst gemaakt kan worden met deze fossiele brandstoffen. Omdat de financiële belangen zo groot zijn, is de kans op corruptie, machtsmisbruik, gewapende conflicten en autoritaire overheden groot. Daarbij worden vaak mensenrechten geschonden of wordt land met geweld afgenomen. Dit soort conflicten komen wereldwijd vaak voor, zoals in Afrika en het Midden-Oosten. Daarnaast zijn er ook conflicten tussen landen om de toegang tot natuurlijke hulpbronnen, zoals olie en gas.
De oorlog die Rusland is begonnen tegen Oekraïne staat dus niet op zichzelf. En de rijke Westerse landen spelen hierin een belangrijke rol, bijvoorbeeld als afnemer of als (mede-)financier. Als wij het gebruik van fossiele brandstoffen eindelijk afbouwen en overstappen op duurzame energie, verminderen wij ook onze kwalijke rol in dit soort conflicten.
De Russische aanval is een verschrikking voor de Oekraïense bevolking. Het land wordt verwoest en miljoenen mensen zijn op de vlucht geslagen. Het is het grootste militaire conflict in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog.
De invasie en bijkomende sancties hebben ook grote gevolgen voor Nederland en andere landen. De benzineprijzen stijgen en de energierekening loopt fors op. Daarnaast wordt voedsel duurder. Zo stijgt de graanprijs nu snel. Rusland en Oekraïne worden niet voor niets de ‘graanschuur’ van Europa en de wereld genoemd.
Juist mensen die minder te besteden hebben worden het hardst geraakt. Dit is zo in Nederland, maar dat geldt misschien wel het sterkst voor landen in Afrika en Azië die afhankelijk zijn van Russisch graan en energie.
Onze overheid wil de Russische fossiele brandstoffen vervangen voor fossiele brandstoffen uit andere landen. Dit is een kortzichtige en heel onverstandige keuze. Er wordt zelfs overwogen om de gaskraan in Groningen weer verder open te zetten. Dat is paniekvoetbal en geen stap in de goede richting. Veel beter is om het probleem bij de bron aan te pakken. Dit betekent: zo snel mogelijk stoppen met (Russische) olie, kolen en gas. Dit is een grote opgave. Maar het moet gebeuren. Snel en structureel overstappen op duurzame energie is de enige optie.
De oorlog geeft ons in Nederland een machteloos gevoel. Maar er zijn dingen die we wél kunnen doen. We kunnen als land stoppen met het overmaken van geld aan Poetin voor zijn fossiele brandstoffen. We kunnen onze landbouw inrichten voor een regionale voedselvoorziening. Hierdoor kunnen we makkelijker zonder de graan en energie uit Rusland.
Maar het is makkelijk praten als je zelf een warm huis bezit en voldoende spaargeld op de bank hebt. Mensen in slecht geïsoleerde woningen, die afhankelijk zijn van een auto, die met moeite genoeg en gezond eten op hun bord scheppen, kunnen deze crisis er niet bij hebben.
Daarom vragen wij van de politiek om niemand achter te laten. Wat het ook moge kosten, zorg dat niemand in de kou blijft staan. Mensen met lage en lage-middeninkomens moeten rechtstreeks worden gecompenseerd.
Jazeker. Bovenstaande maatregelen zijn onder andere te betalen door:
