Reactie Milieudefensie op het regeerakkoord van Rutte III

Dit kabinet presenteert zich met een groen gezicht, maar zorgt niet voor de noodzakelijke trendbreuk.

Donald Pols, Milieudefensie:

Een klimaatwet is een prachtig instrument, en een doelstelling van 49 procent minder CO2 uitstoot in 2030 is een mooie stip op de horizon van Parijs. Helaas wordt meer dan een derde van die CO2-vermindering niet gerealiseerd door echt minder uit te stoten, maar door afvang en opslag van CO2. Daarmee dwingt het kabinet bedrijven niet om minder uit te stoten. Bovendien wordt deze maatregel niet door vervuilende bedrijven, maar door de burger betaald. Die wordt verder onder andere geconfronteerd met een verhoging van de energiebelasting met 70 euro per huishouden.

Burger draait op voor aanpak klimaatverandering
De totale verzwaring van milieubelastingen bedraagt 1,4 miljard, waarvan 0,9 miljard per jaar bij burgers wordt gelegd en 0,5 miljard per jaar bij bedrijven. Daarmee wordt de verhouding nog schever dan die al was: de burger draait op voor de aanpak van klimaatverandering, terwijl bedrijven juist de belangrijkste veroorzakers van het probleem zijn. Armere gezinnen worden door de maatregelen bovendien relatief zwaar getroffen. Zonnepanelen en isolatie blijven voor de meeste mensen onbereikbaar.

Door de kaders van de klimaatwet pas in een later stadium vast te leggen, blijven bovendien bindende doelstellingen voor verschillende sectoren om de genoemde 49 procent te bereiken uit. Het akkoord bestaat daardoor nu
vooral uit halve maatregelen, waarvan het zeer de vraag is of die, bij elkaar opgeteld, voldoende zijn om Parijs te halen, en die soms zelfs negatief uitpakken:

Mobiliteit
Zo is er op het gebied van mobiliteit sprake van enorm wensdenken rondom technische oplossingen om vervuiling vanuit de mobiliteitssector te verminderen. Doordat dit kabinet pas in 2030 de verkoop van fossiele
auto's wil verbieden en vooral blijft investeren in nieuw asfalt, blijven veel mensen in Nederland last houden van ongezonde lucht. Dit kabinet wil bovendien geen grote fiscale vergroeningsmaatregelen doorvoeren, zoals bijvoorbeeld een kilometerheffing voor personenauto's, of de scheep- of luchtvaart aanpakken, waarmee ook de reductie van CO2 verre van afdoende lijkt. De ambitie van dit akkoord om CO2 te reduceren
binnen de sector mobiliteit is zelfs lager dan die uit het huidige energieakkoord, terwijl dat al niet voldoende is om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen. Een klein lichtpuntje is voor gemeenten die de luchtkwaliteit willen verbeteren is dat er meer eenheid komt in de handhaving van milieuzones. Daarnaast zijn de belangrijkste maatregelen rond mobiliteit vooral een voortzetting van het huidige verkeersbeleid.

Landbouw
Op landbouw, een sector die een enorme bijdrage levert aan de Nederlandse CO2-uitstoot, wordt de verantwoordelijkheid voor noodzakelijke maatregelen nog steeds vooral bij de sector gelegd, terwijl de wijze les uit het verleden juist is dat dat niet leidt tot de oplossing van problemen. Denk aan fosfaatcrisis van afgelopen jaar. Ook ontbreekt in dit regeerakkoord een duidelijke visie op een toekomstbestendige duurzame landbouw. Dit kabinet gaat voor een warme sanering van een gedeelte van de intensieve veehouderij, wat goed nieuws is voor boeren die na jarenlang noodgedwongen uitbreiden niet meer verder kunnen. Maar het is jammer dat daarnaast geen wenkend perspectief wordt geboden voor de sector en dat boeren die het goede voorbeeld geven op het gebied van duurzame landbouw niet worden beloond. De klimaatdoelstellingen voor de landbouw zijn verre van ambitieus: 3,5
megaton minder in 2030; slechts een kleine 20 procent minder dan nu.

Energie en gaswinning
Het kabinet toont een schokkend gebrek aan inlevingsvermogen in de situatie van de Groningers en de gevolgen van de gaswinning voor het klimaat. Een afbouwplan voor de gaswinning ontbreekt. De komende drie jaar gaat de gaskraan slechts 1,7 miljard kuub verder dicht. Daarmee blijft de winning boven de 20 mld kuub per jaar, precies zoals bedrijven als Shell en Exxon willen. Er is geen noemenswaardige ambitie om het gebruik van Gronings gas in onze huizen terug te dringen; er worden vooral symbolische maatregelen afgekondigd, zoals 100 miljoen voor de isolatie van huizen. Isolatie biedt de kans om een groot verschil maken, maar met een paar tientjes per gezin komen we er echt niet. Zelfs een simpele maatregel als het bouwen van nieuwbouwwoningen zonder gas wordt pas aan het einde van de kabinetsperiode halfslachtig ingevoerd, terwijl dit volgend jaar al prima kan. Het is positief dat er geen nieuwe opsporingsvergunningen voor nieuwe gasvelden op land worden afgegeven. Maar: alle blijvende vergunningen blijven bestaan, en daarmee ook verzet door omwonenden. Het is duidelijk dat dit kabinet geen eindsprint voor het gasgebruik in Nederland gaat inzetten. Terwijl het verbranden van aardgas een derde van onze CO2-uitstoot veroorzaakt, zet het kabinet vooral in op CO2-opslag. Slechts zeven procent van de verwachte
besparing komt uit het gasloos maken van woningen, terwijl op dat gebied grote stappen kunnen worden gemaakt en het wooncomfort van mensen enorm toeneemt.

Biobrandstoffen
Het is extra treurig dat er wel wordt ingezet op maatregelen waarvan al zeker is dat ze geen winst voor het klimaat opleveren, zoals meer gebruik van biokerosine in de luchtvaart. Het is bekend dat biokerosine vaak zelfs sléchter voor het klimaat is dan gewone kerosine.Vermindering van het vliegverkeer is de enige maatregel die zoden aan de dijk zet om de klimaatimpact van het vliegverkeer te verminderen, maar dit kabinet laat de sector ongemoeid. De aangekondigde heffing op vliegtickets is een eerste goed stap om te zorgen dat we minder gaan vliegen.

Het kabinet hoopt ook dat biobrandstoffen in het autoverkeer een grote CO2-reductie opleveren, terwijl de huidige biobrandstoffen uit voedselgewassen alleen maar tot meer uitstoot leiden. Zo ligt de totale CO2-uitstoot van palmoliediesel uiteindelijk drie keer zo hoog als de uitstoot van gewone diesel, omdat er in Zuidelijke landen massaal regenwoud voor wordt gekapt. Met deze maatregel veegt het kabinet misschien binnen onze landsgrenzen zijn CO2-straatje schoon, maar verschuift het probleem gewoon naar elders. Met maatregelen in de steden, die leiden tot minder autoverkeer, zou dit kabinet echte CO2-winst kunnen halen.

Handelsbeleid
Deze coalitie heeft sowieso nauwelijks aandacht voor de klimaat- en milieu-impact over de eigen grenzen. De afspraken geven juist ruim baan aan meer klimaatvervuilende vrijhandel, zonder plannen voor verduurzaming. Subsidies en steunmaatregelen voor Nederlandse bedrijven die bijvoorbeeld oliepijpleidingen of kolenhavens bouwen in het buitenland, lijken niet ter discussie te staan. Benadrukt wordt vooral hoe belangrijk vrijhandel is voor Nederland, de schaduwzijde daarvan blijft onvermeld. De vrees is dat de Nederlandse inzet voor Europees handelsbeleid geen verbetering voor mens en milieu zal opleveren. "