De rechtbank in Den Haag heeft vandaag besloten om Milieudefensie en Nigeriaanse boeren geen inzage te verlenen in interne Shell documenten, die meer licht kunnen werpen op de toedracht rond lekkages uit Shell-oliepijpleidingen in Nigeria en op de betrokkenheid van het Nederlandse moederbedrijf van Shell daarbij. Het verzoek om inzage was onderdeel van een rechtszaak van in totaal vier Nigeriaanse boeren en Milieudefensie tegen het oliebedrijf, wegens het veroorzaken van ernstige olievervuiling in de Nigerdelta en wegens het aanrichten van ernstige schade aan de akkers en visvijvers van de boeren.
Alleen een aantal rapporten die door onderaannemers zijn opgesteld mogen door de advocaat van Milieudefensie en de boeren worden ingezien. Het gaat om rapporten van een onderaannemer van Shell in het dorp Goi, een van de dorpen waarover de rechtszaak handelt. Documenten over de mate waarin het in Nederland gevestigde moederbedrijf van Shell verantwoordelijk is voor olielekkages in Nigeria, mogen niet worden ingezien. De rechtbank geeft daarvoor als reden dat pas inzage kan worden gegeven als voldoende is onderbouwd dat Shell aansprakelijk kan zijn voor de schade als gevolg van olielekkages. Milieudefensie wijst er op dat een deel van die bewijzen nu juist uit de opgevraagde documenten bestaat, maar dat andere belangrijke bewijzen voor deze aansprakelijkheid later in de zaak nog geleverd gaan worden. De rechtbank oordeelde eveneens dat Milieudefensie samen met de boeren kan blijven optrekken. Shell verzette zich vergeefs tegen het feit dat ook Milieudefensie als procespartij optreedt.
Milieudefensie betreurt de uitspraak van de rechtbank, maar is er tegelijkertijd van overtuigd dat zowel het moederbedrijf als de Nigeriaanse dochter van Shell uiteindelijk ook zonder de opgevraagde documenten aansprakelijk zullen worden gesteld voor de olievervuiling die het bedrijf op het land en in de visvijvers van de Nigerianen heeft veroorzaakt. Geert Ritsema van Milieudefensie: “Het vonnis van vandaag maakt het voor ons lastiger om aan te tonen dat het hoofdkantoor van Shell in Nederland medeverantwoordelijk is voor de lekkages in Nigeria. Maar het doet niets af aan de groeiende stapel bewijsstukken die aantonen dat Shell in Nigeria op grote schaal het milieu vervuilt en de mensenrechten schendt.”
Milieudefensie wijst onder meer op een recent rapport van het UNEP -het milieubureau van de Verenigde Naties- over Ogoniland, een belangrijk deel van de olierijke Nigerdelta. Daarin wordt vastgesteld dat op tweederde van de plekken waar Shell zegt te hebben schoongemaakt nog steeds ernstige olievervuiling ligt. Bovendien constateert UNEP dat Shell zich niet houdt aan de wettelijke normen en interne procedures voor het opruimen van olielekkages.
Uit het vonnis van vandaag blijkt volgens Milieudefensie dat transparantie bij grote ondernemingen ver te zoeken is. Multinationals zoals Shell trekken een rookgordijn van dochterbedrijven en onduidelijke BV's op. De bedrijven gebruiken dit rookgordijn om te voorkomen dat ze aansprakelijk gesteld kunnen worden voor schade die ze aanrichten aan het milieu en voor schendingen van mensen- en arbeidsrechten. Ritsema: “Blijkbaar zit de wetgeving in Nederland zo in elkaar dat grote bedrijven belangrijk bewijs kunnen achterhouden.” Milieudefensie pleit al jarenlang voor meer transparantie. Zo zou het bijvoorbeeld voor iedereen inzichtelijk moeten zijn van welke dochterbedrijven een multinationale onderneming eigenaar is en wie de bestuurders zijn.
De rechtszaak van Milieudefensie en de vier Nigeriaanse boeren tegen Shell bestaat uit drie zaken rond olielekkages in de Nigeriaanse dorpen Oruma, Goi en Ikot Ada Udo. De zaken zijn in november 2008 begonnen bij de rechtbank in Den Haag, waar ook het internationale hoofdkantoor van Shell gevestigd is. De Nigeriaanse eisers, die brodeloos zijn geworden nadat olie uit lekkende Shell-pijpleidingen over hun akkers en in hun visvijvers stroomde, eisen dat Shell de achtergebleven olie goed opruimt en willen compensatie voor de geleden schade. Milieudefensie hoopt dat in de tweede helft van 2012 een zitting in de hoofdzaak plaats zal vinden.
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
