Nu ons drinkwater steeds meer onder druk staat, vraagt magazine Down to Earth zich af: hoe duurzaam is het eigenlijk? De hoogste tijd voor een duikje in ons drinkwater.
De aarde is voor 70 procent bedekt met water. Daarvan is 3 procent zoet. Een derde van dat zoete water kunnen we gebruiken om te drinken.
Het water uit onze Nederlandse kraan bestaat voor ongeveer 60 procent uit grondwater en 40 procent uit oppervlaktewater. Ook van duinwater wordt drinkwater gemaakt. 1 procent van dit alles gebruiken we om op te drinken. Niets heerlijkers dan een koel glaasje gemeentepils!
Voordelen
Water uit de grond is, als de bron diep genoeg en goed beschermd is, behoorlijk schoon en behoeft weinig zuivering. Met een hervulbaar flesje in je tas en bijna 2000 watertappunten in het land is kraanwater de duurzaamste manier om je dorst te lessen. En het is goedkoop: volgens het Voedingscentrum kost kraanwater je, als je dagelijks 1,5 liter drinkt, per jaar 1 euro.
Nadelen
Omdat kraanwater zo vanzelfsprekend lijkt, zijn we er niet zuinig op: 135 liter drinkwater per dag gebruiken we gemiddeld, het meeste gaat op aan wassen en plassen. Door grondwaterwinning zakt het grondwaterpeil waardoor natuurgebieden nog meer verdrogen. Van oppervlaktewater schoon drinkwater maken vergt nogal wat energie.
Impact
De kwaliteit van drinkwater wordt aan alle kanten bedreigd. Een greep uit het aanbod:
Bij boringen naar aardwarmte worden chemicaliën gebruikt die het grondwater kunnen verontreinigen. Bovendien is volgens de ‘Beleidsnota Drinkwater 2021-2026’ van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat meer dan de helft van de onderzochte grondwaterbronnen besmet met nitraat, pesticiden en opkomende stoffen, zoals PFAS. In de rivieren – ons oppervlaktewater – is het nog erger, daar zwemmen inmiddels meer medicijnen en microplastics rond dan vissen. Dit allemaal drinkbaar maken kost waterbedrijven steeds meer hoofdbrekens. En energie natuurlijk.
Volgens metingen van Nielsen Retail Data is de verkoop van water in 10 jaar tijd gestegen met 50 procent. Een groot deel bestaat uit mineraalwater dat uit natuurlijke, dan wel aangeboorde onderaardse bronnen wordt getapt. Mineraalwater mag volgens de Europese Mineraalwaterrichtlijn niet bewerkt worden, behalve om sulfiet en ijzer te verwijderen. Het wordt gebotteld aan de bron en moet minimaal 150 milligram mineralen per liter bevatten.
Voordelen
Mineraalwater wordt nauwelijks bewerkt of gezuiverd, dat scheelt energie. Niet overal ter wereld komt drinkbaar water uit de kraan: lang leve verpakt (mineraal)water!
Nadelen
Mineraalwater hoeft niet te voldoen aan dezelfde kwaliteitseisen als ons kraanwater. Bevat soms relatief veel zout. Klimaatimpact: Milieu Centraal heeft becijferd dat één glas mineraalwater vergelijkbaar is met minimaal honderd glazen kraanwater.
Impact
Veel grondwaterbronnen zijn in het bezit van multinationals. We kunnen rustig stellen dat financiële belangen voor hen zo goed als altijd voorgaan op ecologische. Niet alleen de natuur lijdt onder het te veel en te snel winnen van grondwater, maar ook de mensen ter plekke. Zoals in Vittel waar Nestlé al 30 jaar zo veel water oppompt dat het grondwaterpeil er elk jaar 30 centimeter lager wordt en de bron, die ook zorgt voor het kraanwater van de dorpelingen, dreigt op te drogen.
Het is geen verrassing: ook bronwater komt uit de grond. Verrassend is wel dat het níet hetzelfde is als mineraalwater. Bronwater wordt namelijk eerst vervoerd voordat het wordt verpakt in flessen, bevat minder mineralen dan mineraalwater en mag vermengd worden met water uit andere bronnen.
Voordelen
Mits bronwater niet gebotteld wordt in een of ander lagelonenland, hoeft het niet ver te reizen. Nederland kent twaalf bronwaters: merken die tappen uit hun eigen, door de overheid erkende bronnen.
Nadelen
Nederlands bronwater is vaak hetzelfde als kraanwater, zo onderzocht de Keuringsdienst van Waarde, alleen dan stukken duurder. Hoe dat kan? De bronnen van drinkwaterbedrijven en sommige bronwaterproducenten liggen zó dichtbij elkaar, dat het eigenlijk hetzelfde water is. Ook fleswater is vervuild: uit een Amerikaans onderzoek uit 2018 bleek dat 93 procent van het bron- en mineraalwater microplastics bevat.
Impact
De grootste impact van bron- en mineraalwater zit 'm in de verpakking en het vervoer. De CO2 die uitgestoten wordt bij de productie van bron- en mineraalwater is 400 keer hoger dan die van kraanwater, stelt waterbedrijf Vitens. In Nederland wordt meer bronwater geïmporteerd dan geëxporteerd. Zo kun je in elke supermarkt Duits, Belgisch en Frans water kopen en liggen er zelfs flessen water uit Hongkong in de schappen van de kruidenier, ontdekte de Volkskrant.
Sommigen zweren erbij: water met prik. Er zijn twee soorten, namelijk natuurlijk en kunstmatig bruisend water. Bij het eerste komt het koolzuur met het water mee uit de grond. Kunstmatige bubbels zijn gemaakt van een, mjammie, restproduct uit de olieraffinaderij.
Voordelen
Bruiswater is het gezondste en duurzaamste drankje onder de frisdranken.
Nadelen
Meer klimaatimpact voor wat precies: een prikkende tong en vaker boeren?
Impact
Het maken van water met prik kost 55 gram CO2 per liter. Voor dezelfde hoeveelheid kraanwater is 0,5 gram nodig. Bovendien komt ook bruiswater in een jasje, ofwel zeeën van plastic. Gelukkig is er altijd hoop. Ook voor de bubbelfanaten onder ons, want er zijn winkels met bruiswater op de tap én apparaten waarmee je je eigen glaasje kraanwater tot een sprankelend geheel maakt. De gascilinders die je daarbij gebruikt, zijn dan weer minder goed nieuws. Hoeveel glaasjes prik moet je drinken wil het duurzamer zijn om thuis te bruisen?
Wat, raw water? Wat hebben de hipsters nu weer bedacht? In de Verenigde Staten dreigde het een aantal jaar geleden een hype te worden. Een stel slimme ondernemers haalde water uit de grond, stopte het in een fles, roemde de kwaliteiten ervan en noemde het raw water.
Voordelen
Als de bron diep genoeg is, giet je in elk geval geen bestrijdingsmiddelen of microplastics door je keel.
Nadelen
Kei-duur! Is raw water niet gewoon mineraalwater in vermomming? Wordt alleen in Amerika verkocht.
Impact
Raw water is onbewerkt water. Zo bezien valt niet alleen ongefilterd bronwater daaronder, maar al het water dat je vindt in de natuur. Regenwater bijvoorbeeld. Omdat onze drinkwaterbronnen niet oneindig zijn, is regenwater - zo ongeveer net zo vervuild als oppervlaktewater - een van de alternatieve drinkwaterbronnen die onderzocht worden door de overheid en het bedrijfsleven. Het is al mogelijk drinkwater te maken dat voldoet aan de eisen van het Drinkwaterbesluit. Of dat ook op grote schaal kan – het opvangen van regenwater is niet geregeld – en hoeveel energie dat kost, is nog niet bekend. Toch nieuwsgierig naar de smaak van raw water? Sla een waterput in je eigen tuin en geniet van je huisgemaakte hipsterdrank!
Dit artikel staat in ons magazine Down to Earth. Wil jij een abonnement op Down to Earth? Dat kan. Voor € 35,- per jaar word je abonnee en ontvang je Down to Earth magazine 6 maal per jaar op je deurmat. Als abonnee word je automatisch lid van Milieudefensie. Klik hier om abonnee te worden.
Foto bovenaan: opspattend water.
