Van alle diersoorten behoort ongeveer driekwart tot de insecten. Nederland telt zo'n 20.000 soorten. Maar het gaat niet zo goed met de kleine beestjes, en erg populair zijn ze ook al niet. 3 insectenvrienden proberen daar verandering in te brengen.
Uit de serie: de activist. Insectendeskundige Aglaia Bouma probeert het imago van insecten te verbeteren met een heuse verkiezing, wespenvriend Sjoerd Fleurke verplaatst wespennesten op diervriendelijke wijze en conservator Paul Beuk stelt een overzicht van muggen en vliegen samen, om de achteruitgang te monitoren.
Aglaia Bouma (52)
Is: entomoloog bij Naturalis Biodiversity Center en schrijver
Missie: insecten populairder maken
Je bent medebedenker van de Insect van het Jaarverkiezing, waarmee jullie insecten bij het brede publiek bekend willen maken. Waarom?
“Ze zijn onbekend en onbemind, terwijl ze aan de basis van het ecosysteem staan. Ik wil dat iedereen van insecten gaat houden. Niet alleen omdat ze belangrijk zijn voor ons, maar ook omdat het onvoorstelbaar boeiende wezentjes zijn die het verdienen om met respect behandeld te worden. En zelf kunnen ze niet vertellen hoe geweldig ze zijn.”
Wat maakt ze zo geweldig?
“Ze vertonen heel erg verschillend gedrag. Ze zijn altijd interessant, of op zijn minst verbazingwekkend. Duitse kakkerlakken zijn bijvoorbeeld heel sociale wezentjes. Als ik dat vertel, zijn mensen stomverbaasd, maar als ze er eentje zien, kunnen ze hun pletreflex toch niet onderdrukken. Ik vind insecten ook vaak grappig. Zoals mestkevers, die hun hele bestaan hebben opgebouwd rond het opruimen van stront. Alle insecten hebben een rol. Bladluizen worden door allerlei dieren gegeten, maar ze produceren ook honingdauw, waar veel andere insecten dol op zijn. Niet alleen mieren, maar ook hommels en vlinders. Kledingmotten bewonder ik, omdat ze zich zelfs tevredenstellen met bewerkt textiel in plaats van alleen schapenwol. Het zijn rommelopruimers. Sommige mottensoorten eten zelfs hoeven! Ik heb geen lievelingsinsect, ik vind ze allemaal leuk, maar met het mes op de keel zou ik kiezen voor de hoornaar. Door een steek van dat beest raakte ik gefascineerd door insecten en heb ik mijn passie ontdekt.”
Sla je een mug in de slaapkamer dood?
“Nee! Een mannetje kan niet steken en een vrouwtje hoeft maar een keer te steken. Als je je arm boven het dekbed legt, is dat zo gepiept.”
---
Paul Beuk (58)
Is: conservator biologie bij het Natuurhistorisch Museum Maastricht
Missie: kennis van vliegen en muggen vergroten
Je houdt een totaaloverzicht van Nederlandse vliegen- en muggensoorten bij. Waarom?
“Omdat je pas weet hoe het met ze gaat, als je een goede nulmeting hebt. Van grotere dieren hebben we die wel, maar van vliegen en muggen niet, omdat er zo weinig mensen mee bezig zijn. En er zijn werkelijk overal vliegen- en muggensoorten, ook op plekken waar je ze niet verwacht, zoals in de bodem. We vinden regelmatig nieuwe soorten in natuurgebieden, zoals de bochelvlieg, een parasiet van reuzenmieren, die in Nederland zeldzaam is. Maar ook in het centrum van Maastricht, waar ik werk, vind ik nieuwe soorten. Onze teller staat inmiddels op bijna 5.500.”
Het gaat slecht met de insecten. Zijn er nog steeds overal vliegen en muggen?
“Het aantal zweefvliegen gaat achteruit, maar van de meeste vliegensoorten weten we het niet zo goed, simpelweg omdat we nog niet lang genoeg monitoren. De veerkracht van het ecosysteem neemt echter wel af, dus de kwetsbaarheid van vliegen- en muggensoorten wordt groter. Zie het als een Jenga-toren: iedere keer als er een blokje wordt weggehaald, raakt de toren instabieler, tot hij instort. Weliswaar weten we van veel insecten nog niet precies wát hun rol in het ecosysteem is, maar dát elk insect een eigen rol heeft, staat vast. De huisvlieglarven eten bijvoorbeeld rottend materiaal. Wat ze uitpoepen wordt gegeten door aaltjes die nutriënten in de bodem brengen, zodat planten die uiteindelijk weer kunnen opnemen.”
Gaat er ook iets goed?
“Gelukkig laten insecten zich niet zo makkelijk beperken door ons. Op elk plekje leeft wel iets. Dat leven zal er altijd blijven, alleen anders en minder dan we nu gewend zijn.”
---
Sjoert Fleurke (52)
Is: Voorzitter van de Wespenstichting en initiatiefnemer van de Nationale Wespentelling
Missie: Het imago van de wesp verbeteren en duurzame methoden ontwikkelen om wespenproblemen op te lossen
Wat is het grootste misverstand over de wesp?
“Dat ze nutteloos en agressief zijn. Maar een nest leeft maar één seizoen, dus de overlast is tijdelijk. De enige wespen die in de zomer op zoetigheid afkomen, zijn de gewone wesp en de Duitse wesp. Overigens zullen mensen met opgeruimde, stenige tuinen meer wespen aan tafel zien, omdat daar nauwelijks natuurlijk voedsel voor ze te halen valt.”
Waarom doe je wat je doet?
“Ik was geïnteresseerd in sociale wespen — met koninginnen en werksters — en wilde graag hun nesten bestuderen. Het lukte me niet om ze naar mijn tuin te lokken, dus ben ik nesten gaan ophalen bij andere mensen. Toen merkte ik dat er een grote mismatch is tussen imago en realiteit. Wespen eten bijvoorbeeld vliegen, eikenprocessie- en buxusmotrupsen. Ze bestuiven ook bloemen. Maar veel mensen zijn bang voor ze en dus moeten ze dood. Het gif dat wordt gebruikt bij de verdelging is schadelijk voor álle insecten. Ook voor muizen, die weer worden gegeten door roofvogels en katten. Ik ben tegen gebruik van gif. Ik haal de nesten op en zet ze in mijn eigen tuin. Inmiddels word ik zo vaak gevraagd om nesten te verwijderen, dat ik er cursussen in geef. Ik hoop dat als mensen weten hoe nuttig wespen zijn, ze beter met ze kunnen samenleven.”
Wat vindt je omgeving ervan dat je nesten in je tuin hebt?
“De buren en mijn gezinsleden hebben er geen last van: in mijn tuin is voldoende te eten voor wespen, zoals bladluizen en rotte appels. Ik voer ze ook bij, met kattenvoer en natte suiker.”
Dit artikel staat in ons magazine Down to Earth. Wil jij een abonnement op Down to Earth? Dat kan. Voor € 35,- per jaar word je abonnee en ontvang je Down to Earth magazine 6 maal per jaar op je deurmat. Als abonnee word je automatisch lid van Milieudefensie. Klik hier om abonnee te worden.
Foto bovenin: Sjoerd Fleurke met zijn wespen.
