Stikstof en natuur houden de gemoederen bezig. In het mediageweld wordt vaak alles op 1 hoop gegooid, ook boeren. Maar de ene boer is de andere niet. Op Schiermonnikoog bewijzen ze dat. Leestip van ons magazine.
“De Staat der Nederlanden is in oorlog met de boerenrepubliek”, sprak de voorman van boerenorganisatie Agractie onlangs, tijdens de grote protestdemonstratie in het Gelderse Stroe, en alle kranten citeerden deze uitspraak. Lekker duidelijk, lekker simpel: de boer versus de overheid.
En, helaas, nergens op gebaseerd. Want je zou het, in de hectiek van het moment, bijna vergeten: de ene boer is de andere niet.
Je hebt boeren die alles op alles zetten om te verduurzamen, je hebt boeren die daar helemaal niet aan toe komen omdat ze nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden. Je hebt schatrijke boeren – echt miljonairs - die puur voor het geld gaan en geen boodschap hebben aan het landschap, je hebt ook rijke boeren die juist wel goed voor dieren en het landschap zorgen, je hebt … en zo kan ik nog wel even doorgaan.
Die diversiteit verdwijnt vaak snel uit beeld als de discussie rond de boeren en stikstof weer escaleert. Daarom is het goed om af en toe met verschillende boeren te praten, of over hun ervaringen te lezen.
Voor wie dat wil, ligt er nu een mooi boek over de boeren op Schiermonnikoog.
Het eiland kent zeven melkveebedrijven. Anno 2018 brachten zij jaarlijks meer dan 5 miljoen liter melk naar de vaste wal, maar de natuur op Schier is kwetsbaar en ook hier bleek stikstof een probleem. Daarom hebben alle boeren gezamenlijk besloten om over te stappen op een duurzame, natuur-inclusieve bedrijfsvoering. Ze geven – vrijwillig – een derde van hun melkkoeien op. De boeren weten dat de omslag niet gemakkelijk zal zijn. Het is en blijft een risico.
Om toch voldoende inkomsten te kunnen genereren, ontwikkelen ze een eigen kaasmerk, ‘Van Schier’, dat lokaal voor een goede prijs kan worden verkocht. Met Friesland Campina bespreken ze een terugkeergarantie voor de melkleveranties, voor als het project mislukt.
Natuurorganisaties als Wereld Natuur Fonds, Natuurmonumenten en de Vogelbescherming zijn enthousiast en werken graag samen. Ook de provincie en de Rabobank tonen zich geïnteresseerd, vooral ook omdat er tweemaal zoveel stikstof wordt gereduceerd als door de provincie is opgelegd.
Maar de Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV) reageert terughoudend: “Om nu te spreken van een inspirerend voorbeeld voor heel Nederland gaat veel te ver. Het merendeel van de boeren is afhankelijk van het buitenland en dan blijven kostprijs en schaalgrootte belangrijk.”
Deskundigen bestrijden dat en stellen dat de aanpak van de melkveehouders op Schier ook geschikt is voor de rest van Nederland. Duidelijk is dat, ook daarbij, maatwerk geboden blijft.
Want iedere plek ziet er weer anders uit, en iedere boer heeft zijn of haar eigen verhaal.
De melkveerevolutie. De lessen van de landbouwtransitie op Schiermonnikoog.
Jan Willem Erisman en Koen van Wijk.
Uitgeverij Noordboek, 2022.
ISBN 9789056158651.
192 pagina's. Prijs € 22,50.
Dit artikel staat in ons magazine Down to Earth. Wil jij een abonnement op Down to Earth? Dat kan. Voor € 35,- per jaar word je abonnee en ontvang je Down to Earth magazine 6 maal per jaar op je deurmat. Als abonnee word je automatisch lid van Milieudefensie. Klik hier om abonnee te worden.
[Foto bovenaan: 4 koeien op een pad omgeven door bloeiende heide op het eiland Schiermonnikoog (fotograaf Clara Bastian).]
