Van lessen over duurzaamheid in de middeleeuwen tot rechten voor de natuur. Boeken over het klimaat zijn er in alle geuren en kleuren. Met deze 10 leestips van Down to Earth Magazine kom jij de zomer door!
Bij onze zoektocht naar een duurzame wereld kijken we naar de toekomst, terwijl we juist zo’n rijk verleden hebben. In de Middeleeuwen joegen we geen winst en eigenbelang na, vertelt historica Annette Kehnel; dat kwam later pas. Ze vertelt bijvoorbeeld over ‘crowdfunding’ voor de brug in Avignon, gerecyclede bouwmaterialen in de Renaissance en een vroege soort circulaire economie.
We weten hoe het moet. Een kleine geschiedenis van de duurzaamheid van de Middeleeuwen tot nu. Annette Kehnel. Uitgeverij Atlas Contact. ISBN 9789045049199. 312 pagina’s, paperback. Prijs € 24,99.
We worden soms murw geslagen door sombere nieuwsberichten over het klimaat. Maar als we uitzoomen, zegt datawetenschapper Hannah Ritchie, zien we ook van alles om hoopvol over te zijn. Dan blijkt dat we veel én snel vooruitgang hebben geboekt bij de aanpak van de klimaatcrisis. Het boek staat niet alleen vol recente data, maar ook vol praktische tips. Ja, zegt Ritchie, de problemen zijn groot. Maar wel oplosbaar.
Niet het einde van de wereld. Hannah Ritchie. Uitgeverij Balans. ISBN 9789463823142. 352 pagina’s, paperback. Prijs € 23,99.
De kanoet is vaak te gast in het Waddengebied en het Nederlandse deltagebied. Hij komt om te overwinteren of bij te tanken, op weg van Siberië naar West-Afrika en weer terug. De vogel reist dus nogal wat af. Volgens wetenschapsjournalist Rob Buiter is hij daardoor een soort kanarie in de kolenmijn: hij wijst ons genadeloos op de aantasting van het milieu en klimaatverandering. We moeten naar hem luisteren. En naar de onderzoekers die de kanoet nauwlettend in de gaten houden.
De kanoet. De veranderende wereld door de ogen van een trekvogel. Rob Buiter. Uitgeverij Noordboek. ISBN 9789464710823. 168 pagina’s, paperback. Prijs € 24,90.
Ooit was het een ongerept landschap met uitgestrekte bossen, nu een van de meest vervuilende én vervuilde industriegebieden van het land. In De staalwoestijn laat beeldend kunstenaar Saskia Sluiter de geschiedenis zien van dat stukje Nederland, van de aanleg van het Noordzeekanaal, de Hoogovens, de oliecrisis tot uiteindelijk Tata Steel.
De staalwoestijn. Verandering van een landschap, van Hoogovens tot Tata: een geschiedenis. Saskia Sluiter. Uitgeverij Noordboek. ISBN 9789464710632. 336 pagina’s, paperback. Prijs € 24,50.
De klimaatcrisis bedreigt niet alleen mens en natuur, maar ook ons historisch erfgoed. In Venetië stijgt de waterspiegel, in Pakistan overstroomden de 4500 jaar oude ruïnes van Mohenjo Daro, de smeltende permafrost in Siberië bedreigt het voortbestaan van de Scythische grafheuvels, en zo maar door. Sommige musea verplaatsen delen van hun collectie al naar klimaatbestendige depots. Behalve een overzicht geeft hoogleraar kunstgeschiedenis Thijs Weststeijn gelukkig ook mogelijke oplossingen.
De Toekomst van het verleden. Thijs Weststeijn. Uitgeverij Prometheus. ISBN 9789044651065. 240 pagina’s, paperback. Prijs € 25,-.
Dit verhaal speelt zich af in de nabije toekomst, waarin Nederland de gevolgen van klimaatverandering flink voelt. Ongekende droogte met een politieke en maatschappelijke crisis tot gevolg. Het verhaal volgt een sceptische journalist terwijl hij betrokken raakt bij een kleine groep linkse klimaatactivisten, waaronder zijn ex. Anker wil de lezer laten bedenken: hoe leef je als het land op chaos afstevent?
Boze Zomer. Jan-Willem Anker. De Arbeiderspers, april 2023. ISBN 9789029547451. 192 pagina’s, paperback. Prijs €20,99.
Sander Turnhout laat zien wat er nodig is om een toekomst voor de natuur en onszelf veilig te stellen en de biodiversiteitscrisis te keren. Om de stikstofcrisis het hoofd te bieden, hebben we een andere vorm van natuurbeheer en landbouw nodig, maar daarom óók andere verdienmodellen, een andere economie, andere culturele opvattingen. Turnhout, die werkt bij SoortenNL en Radboud Healthy Landscape, komt ook met praktische tips, want hij wil zo veel mogelijk mensen meekrijgen.
Dan staat het gras als liefde: een toekomst voor natuur in Nederland. Sander Turnhout. Uitgeverij Noordboek, mei 2023. ISBN 9789464710786. 176 pagina’s, paperback. Prijs €19,90.
Milieujurist Jessica den Outer heeft een missie: ze wil de natuur rechten geven. Daarmee is ze deel van een snel groeiende beweging. In haar boek zet ze een aantal verhalen van de juridische emancipatie van kwetsbare natuurgebieden op een rijtje, van een gletsjervallei in Californië tot de Spaanse zoutwaterlagune Mar Menor. Ook Nederland moet aan de slag met natuurgebieden als Amelisweerd en de Wadden, vindt Den Outer.
Rechten voor de natuur. Jessica den Outer. Uitgeverij Lemniscaat, maart 2023. ISBN 9789047714439. 200 pagina’s, hardcover. Prijs €17,99.
Het gaat niet goed met de insectenpopulaties, en daarmee dreigt álles te verdwijnen – van bloemen tot vogels en het eten op ons bord. We hebben een wake-upcall nodig, vindt The Guardian-wetenschapsjournalist Oliver Milman. Daarom heeft hij in De Insectencrisis een enorme hoeveelheid recent bewijs verzameld en legt hij uit wat de oorzaak is van de ineenstorting van de insectenwereld. Het is nog niet te laat! Maar dan moeten we wel nú handelen, is zijn boodschap.
De Insectencrisis: de ineenstorting van mini-rijkjes die ons allemaal in stand houden. Oliver Milman. Atlas Contact. ISBN 9789045042343. 328 pagina’s, paperback. Prijs €24,99.
Amitav Ghosh neemt in De vloek van de nootmuskaat de oorzaak van klimaatverandering onder de loep: kolonialisme. Hij herleidt de hedendaagse klimaatcrisis terug naar de eilanden van Banda, tot de 18e eeuw de enige plek waar de felbegeerde muskaatboom groeide. De eilandengroep werd het eerste slachtoffer van de ‘grondstoffenvloek’, Banda werd een nootmuskaatfabriek. De bewoners vermoord of tot slaaf gemaakt, op bevel van Jan Pieterszoon Coen. Het boek levert een belangrijke kritiek op de nog steeds dominante westerse ideologie.
De vloek van de nootmuskaat. Amitav Ghosh. Atlas Contact. ISBN 9789045048123. 352 pagina’s, paperback. Prijs €29,99.
Foto bovenin: een persoon zit bij de waterkant en leest een boek.
