OPINIE door Donald Pols, directeur Milieudefensie, geplaatst in Trouw, 1 maart 2018
Vertegenwoordigers van de vervuilende industrie verzetten zich steeds luider tegen een CO2-belasting zoals wij voorstellen (Opinie, 16 februari). Volgens de industrie levert die taks niks op en is individueel maatwerk met een bonus-malussysteem de oplossing. Maar dit industriesysteem werkt niet. Ik geef daarvoor vijf redenen.
Kort samengevat: Een CO2-taks is effectief. Het levert emissiereductie op bij de industrie en wel direct. Bovendien is het een marktmechanisme. Ook dat maakt het verzet van de vervuilende industrie zo vreemd. Wat zij voorstellen is verkapte overheidssteun en mist de juiste prikkels om de CO2-doelen te halen.
Om te beginnen is er onderzoek gedaan naar het industriesysteem. Zo concludeerde de Erasmus Universiteit na analyse van een groot aantal convenanten in de energiesector dat deze nagenoeg nooit effectief zijn. Ook niet als er expliciete doelen worden geformuleerd of als er met boetes of alternatieve instrumenten wordt gedreigd.
Ten tweede zal het systeem niet voldoende plannen opleveren om de doelen te halen. Sterker nog: het zorgt voor een perverse prikkel. De bonus-malusregeling geeft grote vervuilers zoals Shell een goede reden om geen ambitieuze CO2-reductieplannen in te dienen. Want een bedrijf krijgt geen boete als het een slap plan indient. Het krijgt alleen een boete als het een zelfgesteld doel niet haalt.
Ten derde blijft volstrekt onduidelijk wie bepaalt of een door grote vervuilers ingediend plan te slap is. De technische kennis om de industrieplannen te beoordelen is er helemaal niet meer bij de overheid. En die gaat er ook niet komen. Dat komt doordat de industrie jarenlang succesvol gelobbyd heeft voor ‘marktconforme’ instrumenten, waarbij de overheid op afstand kan blijven en kennis is verdwenen. Moeten straks één of twee ambtenaren gaan beoordelen of Shell en Tata wel voldoende ambitieus zijn in hun plannen? Gaan zij boetes uitdelen? Ziet u het gebeuren?
Als dat gebeurt dreigt juridische haarkloverij. Dat is mijn vierde punt. De sector wil dat pas over tien jaar wordt gekeken of hij het goed heeft gedaan en de zelfbedachte doelen zijn gehaald. Dat is niet alleen zonde van de tijd. Het is ook verdraaid lastig te beoordelen. Hoe ga je om met tussentijdse afstoting of overname van activiteiten? Wat gebeurt er als het bedrijf is gegroeid? Of als het financieel wat slechter gaat? Dit is een juridisch mijnenveld dat kan leiden tot slepende procedures, waar niet het klimaat maar advocaten beter van worden.
Tot slot nog de rekening van de te nemen maatregelen in het plan van de grote vervuilers. Die betalen zij niet zelf. Zij krijgen een subsidie van meer dan 500 miljoen euro om hun veelal beursgenoteerde bedrijven duurzamer en dus toekomstbestendig te maken. Deze verkapte overheidssteun wordt betaald met een belastingverhoging op de energierekening. Werknemers, onderwijzers, boeren, gezinnen en kleine ondernemers betalen de rekening. U en ik dus.
Willen wij dat? Volgens onderzoek van Natuur en Milieu niet. Ook bij Milieudefensie zien we dat. De grote vervuilers moeten met een CO2-taks zelf de aanpassing van hun bedrijven betalen. Mensen passen ervoor om hiervoor op te draaien.
Daar gaan ze de straat voor op in België, Duitsland, Engeland en sinds kort ook in Nederland. De scholieren lieten dat massaal zien op 7 februari in Den Haag. Op 10 maart sluiten volwassenen zich bij hen aan tijdens de klimaatmars die Milieudefensie samen met de FNV, Greenpeace, Oxfam Novib, DeGoedeZaak en de Woonbond organiseert in Amsterdam.
Foto: Milieudefensie/Michiel Wijnbergh
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
