Kolenbedrijf klaagt Nederland aan via bizar handelsverdrag

Het hing al een tijdje in de lucht. Kolenbedrijf RWE klaagt Nederland aan via een omstreden handelsverdrag. Eis: 1,4 miljard euro schadevergoeding. Omdat ze over 10 jaar moeten stoppen met kolen. Hoe kán dat?

Stoppen met steenkool komt ons duur te staan

Het Duitse RWE vindt het niet eerlijk dat Nederland een einde wil maken aan elektriciteit uit steenkool. Maar RWE heeft geluk. Er bestaat een handelsverdrag uit de jaren 90 dat energiebedrijven beschermt tegen al te ambitieuze overheden: het Energy Charter Treaty (ECT). Nota bene bedacht door toenmalig premier Lubbers, om Europese bedrijven te beschermen tegen onvoorspelbare Sovjetlanden.

RWE komt beloftes niet na

RWE loopt winst mis, omdat ze uiterlijk in 2030 geen kolen meer mogen verstoken in hun centrale aan de Eemshaven. Die centrale ging pas in 2015 open. Maar wie bouwt er dan ook een nieuwe kolencentrale? In 2015, toen iedereen allang wist dat steenkool ons klimaat in hoog tempo aan het ontwrichten was en is?

Bovendien beloofde RWE om de centrale te voorzien van CO₂-opslag, zodat de uitstoot zou worden opgeslagen. Maar die belofte hebben ze aan hun laars gelapt.

Claimsysteem staat verduurzaming in de weg

Dat Energy Charter Treaty bevat hetzelfde omstreden claimsysteem als het CETA-handelsverdrag (ISDS). Een claimsysteem dat bedrijven buitensporige rechten geeft en 0 plichten. Ze kunnen vele miljoenen of zelfs miljarden euro's compensatie claimen als ze door overheidsbeleid winst mislopen.

Dit verdrag bedreigt een snelle, betaalbare en eerlijke omschakeling naar een duurzame samenleving. Dat komt omdat bedrijven nog voor duizenden miljarden euro's aan olie-, kolen- en gasvoorraden, centrales en andere infrastructuur hebben. En een groot deel daarvan wordt beschermd door het Energy Charter Treaty en andere handelsverdragen. Maar om gevaarlijke klimaatverandering te beperken, moet zo'n 80% van die voorraden in de grond blijven zitten. Ook moet een groot deel van de infrastructuur worden ontmanteld voordat die is afgeschreven.

 Milieudefensie waarschuwde al in 1993 voor klimaatschade door het Energy Charter Treaty

Ambitieus klimaatbeleid bestraft

Het Energy Charter Treaty dreigt de omschakeling naar een duurzame samenleving duurder, langzamer en moeilijker te maken. Het bestraft ambitieuze klimaatactie van overheden. En politici weten dat. Daardoor durven ze geen al te daadkrachtige klimaatactie te ondernemen.

Zo gaat het mis

We zetten 3 soortgelijke claims voor je op een rijtje. Ze laten zien hoe gevaarlijk het Energy Charter Treaty is:

• Frankrijk ging door de knieën door een dreigement van gasbedrijf Vermilion. Een verbod op winning van olie en gas werd fors afgezwakt.
• Hamburg gaf toestemming om een kolencentrale te bouwen die niet voldeed aan Europese milieuregels. Dat gebeurde nadat energiebedrijf Vattenfall een claim had ingediend van meer dan 1 miljard euro.
• Italië wordt aangeklaagd door gasbedrijf Rockhopper voor 300 miljoen euro. Waarom? Omdat ze geen vergunning kregen voor gaswinning langs de Italiaanse kust. Die zaak is nog niet beslist.

Tijd voor actie: stop het ECT

De kolenclaim van RWE is de eerste, maar waarschijnlijk niet de laatste claim tegen Nederland vanwege ons klimaatbeleid. De energiebedrijven Uniper en Riverstone zouden net als RWE met een claim kunnen komen, omdat zij ook in 2030 moeten stoppen met kolen. Maar we gaan ook stoppen met gaswinning, olieraffinage, handel in kolen en olie en nog veel meer. In al die sectoren zijn buitenlandse bedrijven actief die claims kunnen indienen via het ECT.

Dat is onacceptabel. Daarom roepen we de politiek op om uit het Energy Charter Treaty te stappen. Het liefst samen met zoveel mogelijk andere landen.