Klimaatbeleid werkt alleen als het eerlijk is, schrijft Donald Pols. Maar op dit moment krijgen grote vervuilende bedrijven miljardensubsidies, terwijl gewone mensen daar de prijs voor betalen. Volgens Pols moet én kan dat anders.
Als klimaatbeleid niet rechtvaardig is, vergroot het de ongelijkheid in de samenleving, zo waarschuwt de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS). En het Internationaal Gerechtshof oordeelt dat effectief klimaatbeleid een verplichting is. Kortom: het is alle hens aan dek voor klimaatrechtvaardigheid.
Op dit moment is het klimaatbeleid allesbehalve rechtvaardig. Grote vervuilers profiteren en gewone mensen draaien op voor de kosten. Zo raakt het draagvlak voor klimaatbeleid zoek, terwijl dat essentieel is om het te laten slagen. Het goede nieuws is dat er allerlei manieren zijn om het beter te doen.
De meeste mensen hebben geen geld voor een Tesla, maar weten wel van de subsidie voor elektrisch rijden. Mensen zien ze rijden en betalen ervoor, maar profiteren niet. Ook maatregelen voor duurzame energie zijn goed zichtbaar. Windmolens en velden vol zonnepanelen zie je al van ver, maar ze helpen mensen niet uit de energiearmoede. Sterker nog: de kosten voor energie en benzine worden steeds hoger en dat komt óók door klimaatmaatregelen, zoals de Europese ETS-2.
Grote vervuilende bedrijven worden juist aangepakt met fluwelen handschoenen. Er liggen miljarden belastinggeld voor hen klaar, maar als ze niet willen vergroenen op onze kosten schaft de minister de CO2-heffing voor grote vervuilers af. Dinsdag bleek uit onderzoek van Follow the Money nog hoe schadelijk het is dat de demissionaire regering de druk om te vergroenen weghaalt bij de grote vervuilers.
Wat als we al het geld waarmee nu Tesla’s worden gesubsidieerd in een sociale lease steken voor mensen die van een auto afhankelijk zijn? Dan kunnen 129.000 huishoudens voor 99 euro per maand een elektrische auto leasen, blijkt uit nieuw onderzoek van CE Delft. Daarmee pakken we bereikbaarheidsarmoede effectief aan en sparen we het klimaat met een halve megaton CO2-uitstoot.
De energiebelasting is nu voor iedereen gelijk, behalve voor grote vervuilende bedrijven. Die betalen minder. Maar als we huishoudens geen belasting laten betalen op de eerste 500 kuub en 1500 KWH, en dat compenseren met een hoger tarief voor grootgebruikers, dan profiteren mensen met een laag inkomen en bespaart het 5,4 megaton. Een progressieve energiebelasting is daarmee rechtvaardig en effectief.
Vorige week pleitten de Consumentenbond en Holland Solar voor een bonus voor het gebruik van zonne-energie. Goed idee. Laten we beginnen bij de groep die nog amper heeft kunnen profiteren: de huurders. Een simpele subsidie voor zonnepanelen voor huurders levert in één klap heel veel duurzame energie op. Daarbij profiteren huurders van klimaatbeleid door een lagere energierekening (120 tot 135 euro voordeel per jaar) en zien ze dat de overheid er ook voor hen is.
De overeenkomst tussen deze maatregelen? Kwetsbare mensen staan voorop. En dat is precies wat Nederlanders willen, blijkt uit onderzoek naar klimaatbeleid van de RVS. De uitkomst is duidelijk: niemand mag door het ijs zakken. Bescherm dus de mensen die financieel kwetsbaar zijn: huurders, auto-afhankelijken met een laag inkomen en mensen in energiearmoede.
Het onderzoek naar een progressieve energiebelasting laat zien dat dit niet alleen eerlijk is, maar ook heel effectief. Logisch. Want ook al schiet je energierekening de lucht in: iemand in de sociale huur kan niet zomaar verduurzamen, de huurder gaat daar niet over. Maar mensen met veel geld zullen hun (eigen) huis vaak wél verduurzamen als de energierekening oploopt.
Het kan dus eerlijk en dat is beter voor mensen én het klimaat. Maar dan moeten de miljardeninvesteringen wel naar gewone mensen gaan en niet naar grote vervuilers.
Deze opinie verscheen op 4 augustus in Trouw.
Foto bovenaan: op dit dak in Amsterdam liggen zonnepanelen en wordt een warmtepomp geïnstalleerd. © Michiel Wijnbergh
Wij starten een nieuwe Klimaatzaak tegen Shell. We willen dat Shell stopt met het aanboren van nieuwe olie- en gasvelden. Want voor het klimaat is elk nieuw veld er 1 te veel. En jij kan meedoen. Laat zien dat ook jij onze nieuwe rechtszaak steunt en word supporter.
