Het Ceta-handelsverdrag tussen Canada en de EU is een blauwdruk voor toekomstige verdragen van de EU met de rest van de wereld, maar het verdrag presteert ondermaats op sociaal vlak en op klimaat, schrijven Daniëlle Hirsch, directeur Both Ends, en Donald Pols, directeur Milieudefensie.
OPINIE (Trouw 10 februari 2020)
Deze week debatteert de Tweede Kamer over het ‘Comprehensive Economic and Trade Agreement’ (Ceta), het handelsverdrag tussen Canada en de EU. Ceta is niet zomaar een handelsverdrag; het is de blauwdruk voor toekomstige verdragen van de EU met de rest van de wereld. Een blauwdruk die ondermaats presteert op sociaal vlak en op klimaat. Een Nederlandse stem tegen Ceta zou dan ook goed nieuws zijn voor Indonesiërs die hun regenwoud willen beschermen, voor Thai die opkomen voor vrijheid en democratie en voor de Ngorima in Zimbabwe die op hun voorouderlijke land willen wonen.
Daarom doen meer dan zeventig organisaties uit bijna vijftig landen over de hele wereld vandaag een oproep aan de Kamer om tegen Ceta in de huidige vorm te stemmen. Dat biedt Nederland de unieke kans het voortouw te nemen en te werken aan een vooruitstrevend verdrag dat mens en natuur vooropstelt, een verdrag dat echt model kan staan voor de handelsverdragen van de toekomst.
Binnen Ceta zijn bepaalde rechten voor bedrijven via een ondoorzichtig parallel rechtssysteem afdwingbaar, in tegenstelling tot de vrijblijvende afspraken over arbeid, milieu en dierenwelzijn. Het ‘Investment Court system’ (ICS) stelt buitenlandse investeerders in staat om overheden aan te klagen, buiten de nationale rechter om. Overheden zullen met dit systeem uit angst voor miljardenclaims wel twee keer nadenken voordat ze ambitieus klimaatbeleid gaan voeren dat tegen de belangen van de fossiele industrie ingaat. Of voordat ze publieke voorzieningen als zorg, energie of water weer naar zich toetrekken, omdat privatisering niet blijkt te werken.
Soortgelijke investeringsbescherming is al onderdeel van talloze andere handels- en investeringsverdragen en laat zijn sporen na. De Sawhoyamaxa-gemeenschap in Paraguay zag zich bij haar pogingen de grond van voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders die dreigden met claims. In Zimbabwe dreigen duizenden Ngorima-families te worden verdreven van hun land, omdat een arbitragetribunaal besloot dat Zimbabwe dat land moet afstaan ten behoeve van commerciële bosbouw. En in Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven, door te dreigen met een claim, erin geslaagd uitgezonderd te worden van nieuwe wetgeving die hen zou belemmeren het regenwoud te kappen.
Waar de meeste handelsverdragen vooral zijn gericht op regulering rond importtarieven, bevat Ceta ook regels over dienstverlening, publieke aanbestedingen en gezondheids- en veiligheidsstandaarden. Daardoor houdt bijvoorbeeld de farmaceutische industrie langer het patent op bepaalde medicijnen, die zo voor mensen in de hele wereld onbetaalbaar en dus onbereikbaar blijven. Met Ceta als blauwdruk dreigt dit soort regelgeving dus ook in toekomstige EU-handelsverdragen te worden overgenomen.
Het verdrag tussen de EU en de VS (TTIP) maakte twee jaar geleden in Europa zichtbaar welke weerslag dit soort afspraken op onze rechten en de beleidsruimte van de Nederlandse overheid zouden hebben. Na de golf van burgerverzet tegen TTIP staan handels- en investeringsverdragen terecht op de politieke agenda. Maar protesteren is niet voldoende als met Ceta als blauwdruk voor de toekomst die investeringsbescherming via de achterdeur in nieuwe verdragen wordt opgenomen.
Wij zijn niet tegen handel, integendeel. Wel is het hoog tijd voor een nieuw handels- en investeringsmodel. De Nederlandse politiek heeft nu de kans de handelsagenda van de EU duurzaam te veranderen. De kans om een begin te maken met een echt vooruitstrevend nieuw beleid, dat zorg draagt voor het welzijn van iedereen. De eerste stap is ‘nee’ zeggen tegen Ceta in de huidige vorm.
Volg Donald op twitter
Foto: Milieudefensie/Pierre Crom
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
