Vandaag treden grote delen van het omstreden CETA-verdrag tussen Canada en de Europese Unie vervroegd in werking. Dit terwijl het Europese Hof van Justitie nog moet bepalen of CETA niet in strijd is met het Europees recht en bijna alle nationale parlementen zich hier nog over moeten gaan buigen. In veel landen bestaat er grote kritiek op het verdrag, dat grote risico's op gebied van voedselveiligheid, consumentenbescherming, energiebeleid en klimaatmaatregelen met zich mee brengt. We vinden het daarom onverantwoord dat een groot deel van dit verdrag al voorlopig inwerking treedt, voor onze Tweede Kamer hierover besloten heeft.
Door de afschaffing van bijna alle importheffingen en het verruimen van quota ontstaat er oneerlijke concurrentie voor onze boeren en worden Canadese boeren, met minder oog voor milieu en dierenwelzijn, beloond met een nieuwe afzetmarkt. Omdat Canada lagere productie-, arbeids-, milieu- en dierenwelzijnsstandaarden hanteert, zullen veel Europese producenten en boeren geconfronteerd worden met de invoer van goedkopere producten. Door de prijsconcurrentie worden vooral Nederlandse runder- en varkensboeren gedwongen tot verdere industrialisering en schaalvergroting. Met alle onduurzame gevolgen van dien: meer methaanuitstoot, onze bodem raakt uitgeput en onze grondstoffen raken sneller op.
Canada heeft zwakkere voedselveiligheidsstandaarden dan de EU, en een landbouweconomie die veel afhankelijker is van chemische middelen en gentech. In Canada mogen bijvoorbeeld pesticiden gebruikt worden die bij ons verboden zijn. Ook hoeft er niet op etiketten vermeld te worden dat een product genetisch gemanipuleerd is. In Canada eet men tegenwoordig al genetisch gemanipuleerde zalm zonder dat de consument hiervan op de hoogte was. CETA maakt het mogelijk dat de zalmexport vanuit Canada groeit, waardoor de kans bestaat dat deze GMO zalm ook op de Europese markt te vinden zal zijn. Het voorzorgsprincipe op basis waarvan we in de EU deze producten verbieden is niet voldoende gegarandeerd in CETA.
De tarieven voor olie- en gasproducten, zoals bijvoorbeeld bewerkte aardolie en autogas, worden namelijk afgeschaft. Daarnaast zorgt CETA ervoor dat investeren in de olie- en gassector makkelijker wordt. Dienstverlenende bedrijven, zoals bijvoorbeeld in research & development en engineering, krijgen betere markttoegang, en Europese ingenieurs kunnen makkelijker op tijdelijke basis aan de slag, bijvoorbeeld in de zeer vervuilende Canadese teerzanden.
Via regulatory cooperation, een samenwerkingsverband op het gebied van regelgeving, zal nieuwe en bestaande regelgeving achter de schermen worden beoordeeld door het Regulatory Cooperation Forum en CETA Joint Committee om 'onnodige handels- en investeringsbarrières te voorkomen en te verwijderen'. Het gaat hier met name om regels die betrekking hebben op productiestandaarden en voedselveiligheid. Hierbij zal vooral gekeken worden naar hoe de handel kan worden bevorderd, niet naar hoe mens, dier en milieu beter beschermd kunnen worden. Hierdoor kan bijvoorbeeld regelgeving om het gebruik van duurzame technologie te stimuleren en te discrimineren tegen het gebruik van klimaatschadelijke technologieën, worden tegengehouden. Hiermee verliezen onze democratische parlementen het zicht op nieuwe regelgeving en zal hun inspraak ingeperkt worden ten koste van ongekozen ambtenaren en lobbyisten.
CETA bevat geen bindende instrumenten om de gemaakte afspraken over duurzame ontwikkeling af te dwingen. De hoofdstukken over arbeid en milieu zijn uitgesloten van de sanctie-mechanismen die wel gelden voor de gemaakte handelsafspraken in het verdrag. Op deze manier blijven de belangen van het bedrijfsleven beter gegarandeerd dan de belangen van werknemers, het milieu en de toekomst van de duurzame landbouw. Hiermee ondermijnt CETA een ambitieuze duurzame agenda, terwijl we deze nu juist zo hard nodig hebben.
Wie denkt dat onze Nederlandse overheid hard gevochten heeft om het CETA verdrag duurzamer te maken, die heeft het mis. Uit interne documenten, opgevraagd via de procedure Wet Openbaar Bestuur (WOB), blijkt dat Nederland zich met hand en tand heeft verzet tegen het Canadese voorstel om boetes in te voeren bij het schenden van milieuafspraken. Ook heeft Nederland hard gepusht voor de opname van investeringsbescherming en ISDS (Investor-to-State Dispute Settlement). Pas toen de kritiek op ISDS flink toenam, zette Nederland in op 'technische aanpassingen' die de 'legitimiteit' van ISDS moeten vergroten, zonder dat de onderhandelingen opnieuw hoeven worden geopend. CETA is, met dank aan Nederland, niet het progressieve verdrag waar de Europese Commissie zo vol van is, en ligt wat ons betreft ook niet in lijn met de door minister Ploumen afgekondigde 'reset' van het handelsbeleid. Meer lezen over de uitkomst van het WOB verzoek? Dan kan hier.
CETA treedt vandaag vervroegd in werking en zal pas volledig in werking treden als alle lidstaten van de Europese Unie het verdrag hebben goedgekeurd. Dit kan nog jaren duren. Het speciale claimsysteem voor investeerders, het Investment Court System (ICS), is vooralsnog uitgesloten van vervroegde inwerkingtreding. Onder ICS kunnen buitenlandse investeerders buiten nationale rechtssystemen om miljoenenclaims indienen tegen regelgeving die hun winsten in gevaar brengt. Twee weken geleden legde de Belgische regering een verzoek neer bij het Europese Hof van Justitie om te onderzoeken of ICS niet in strijd is met het Europees recht. Volgens verschillende rechters en juridische experts ondermijnt ICS namelijk de zeggenschap van het Europese rechtssysteem. Een eventuele negatieve beoordeling door het Hof kan grote gevolgen hebben voor het verdere goedkeuringsproces. Wij roepen de Tweede Kamer dan ook op om niet over te gaan tot goedkeuring van CETA voordat het Hof hierover een uitspraak heeft gedaan.
Dat CETA nu voorlopig in werking treedt, betekent niet dat we niet meer vanaf kunnen. Als Nederland of een ander land het verdrag verwerpt, dan is de kans groot dat er een streep door het hele verdrag gaat en ICS nooit werkelijkheid zal worden. Zelfs als de Tweede Kamer het verdrag tóch goedkeurt, dan kunnen we via een referendum de druk op de regering opvoeren om CETA te verwerpen of grondig te herzien!
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
