Het verkeersdebat vandaag is de kans om een grote blinde vlek in de Nederlandse politiek aan het licht te brengen: de scheve kostenverdeling van het klimaatvraagstuk in de Nederlandse mobiliteit.
In het regeerakkoord staat daar een fraaie frase over: ‘we zorgen ervoor dat iedereen mee kan doen, de vervuiler betaalt en niemand achter blijft.’ Maar veel reizigers betalen niet. Sterker nog, zij kunnen rekenen op belastingkorting en subsidies. Terwijl de lage inkomens nu al vervoersarmoede hebben. Dit moet anders. Het wegverkeer zorgt voor ongeveer 20% van de Nederlandse uitstoot van broeikasgassen. Tegelijkertijd leggen de laagste inkomens minder dan de helft van de kilometers af dan de hoge inkomens. Onder lage inkomens heeft de helft niet eens een auto of motor en een kwart geen rijbewijs.
In sommige wijken hebben één op de vijf mensen niet de mogelijkheden om zich te verplaatsen en missen daardoor sociaal contact, werk, zorg of andere essentiële voorwaarden voor een gelukkig leven. Het leeuwendeel van die klimaatschade wordt dus veroorzaakt door de midden- en hoge inkomens. Terwijl de lage inkomens relatief harder worden geraakt door het klimaatbeleid. Een vlakke kilometerheffing zal voor de hoge inkomens nauwelijks verschil maken, terwijl het voor de armere mensen in Nederland hun bewegingsvrijheid fundamenteel kan inperken.
Het totaal plaatje aan kosten voor een auto, brandstof, accijns en prijs per gereden kilometer wordt simpelweg te hoog. Laat de sterkste schouders de zwaarste lasten betalen én iedereen wordt aangemoedigd duurzame alternatieven zoals de trein, deelauto of fiets te gebruiken.
Dan het vliegen. De luchtvaart is goed voor zo’n 25% extra uitstoot. Tegelijkertijd is 40 procent van de vluchten toe te schrijven aan een kleine, rijke top van veelvliegers van slechts 8%. Terwijl twee op de vijf mensen in hetzelfde jaar niet vliegen. Vliegen is dus, ondanks de beschamend lage prijzen, nog steeds een feestje voor de rijke elite die het zich kan permitteren meer dan acht keer per jaar op reis te gaan.
Tot nu toe wordt de ongelijkheid alleen maar vergroot door beleid. Door de ticketprijs op vliegen of rijden over de hele linie gelijkwaardig te verhogen raak je iedereen, de armsten het hardst. Voor hoge inkomens is een kleine acht euro extra betalen per vlucht een druppel op een gloeiende plaat. Er moet dus aan twee kanten van het mobiliteitsvraagstuk iets gebeuren. Grote vervuilers als Stellantis, KLM en Schiphol moeten met een realistisch klimaatplan komen om zo de 1,5 graad verhoging te voorkomen en gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan.
Daarnaast moet er een eerlijke verdeling van de kosten komen, zodat iedereen voldoende bereikbaar is en iedereen de transitie naar duurzaam vervoer kan maken.
Donald Pols is directeur Milieudefensie
Dit opiniestuk is op 16 februari 2022 verschenen in het AD
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
