Dit klinkt als een complottheorie, maar dat is het niet. Er bestaan tribunalen die achter gesloten deuren boetes opleggen voor democratisch genomen beslissingen, omdat ze de internationale handel van grote bedrijven belemmeren.
Het boetegeld komt op de bankrekening van grote bedrijven terecht en overheden worden terughoudend met beleid dat goed is voor mens en milieu, maar mogelijk nadelig voor de handelsbelangen van bedrijven uit landen waar ze een vrijhandelsverdrag mee hebben gesloten. In de verdragen van de EU met de VS (TTIP) en met Canada (CETA) is ook zo'n tribunaal opgenomen, bekend als ISDS. Samen met Friends of the Earth Europe onderzochten we ISDS-gevallen van de afgelopen 20 jaar tussen EU-staten onderling.
Als het aan het Zweedse energiebedrijf Vattenfall ligt, dan krijgen ze 4,7 miljard euro van Duitsland, omdat de Duitsers van hun kerncentrales af willen. Dat besluit van de Duitse politiek volgde op de meltdown in Fukushima in 2011, maar Vattenfall ziet mogelijkheden om daarvoor op basis van de Energy Charter Treaty ruim gecompenseerd te worden.
In 2009 wist Vattenfall al een kolencentrale in Hamburg door te drukken. Het bedrijf eiste 1,7 miljard euro schadevergoeding, omdat de milieu-eisen van Hamburg te zwaar zouden zijn. Hamburg ging door de knieën en ging akkoord met lagere milieu-eisen en extra vervuiling van de Elbe.
Het Pools-Nederlandse bilaterale investeringsverdrag is Polen duur komen te staan, toen ze er een stokje voor staken dat Eureko / Achmea meer dan de helft van de aandelen van de nationale verzekeraar wilden bemachtigen.
De Polen wilden de privatisering van hun verzekeringsbedrijf terugdraaien. Eureko / Achmea zag een gouden kans aan z'n neus voorbijgaan en claimde een schadevergoeding van 14 miljard dollar. Geen schade die ze daadwerkelijk geleden hadden, maar een vergoeding voor het geld dat ze in theorie hadden kunnen verdienen! Uiteindelijk werd de zaak geschikt voor 2 miljard euro.
We hebben 127 zaken onderzocht waarin EU-lidstaten voor een ISDS-tribunaal werden gedaagd. In meer dan de helft van deze zaken was de uitkomst niet openbaar. Maar we weten ook niet hoeveel zaken er überhaupt gevoerd zijn. Ook dat is niet openbaar.
De vrijhandelsverdragen met de VS en Canada dreigen ons op te zadelen met nog veel meer van dit soort 'rechtszaken' van multinationals. Kunnen we straks nog zelf besluiten of ons schaliegas in de grond moet blijven en of we in chloor gewassen kip toestaan in onze supermarkten?
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
