Bestrijd ontbossing door palmolie te kopen bij eerlijke kleine producenten, schrijven Mansuetas Darto (Unie van Indonesische Palmolieboeren) en milieubeschermers Andre Barahamin en Uli Arta Siagian.
Indonesië en Maleisië lijken te zijn begonnen aan een publiciteitsoffensief. Ze uiten hun zorgen over ‘palmoliediscriminatie’ in de nieuwe Europese bossenwet. Hierin verbiedt de EU de invoer van grondstoffen die worden gezien als oorzaak van ontbossing. Die neemt wereldwijd nog steeds toe, liet het Wereld Natuur Fonds weten.
Een van deze producten is palmolie. De machtige industrie vreest vooral voor zijn eigen belangen. De EU-bossenwet kan namelijk de macht van multinationals doorbreken en kleine Indonesische palmolieboeren laten profiteren.
Uit recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat Nederland nog steeds de grootste palmolie-importeur van Europa is. Nederland heeft daarom een grote verantwoordelijkheid de import van foute palmolie te stoppen. Veel palmolie komt uit Indonesië, de grootste palmolieproducent ter wereld.
De grootschalige Indonesische palmolie-industrie is destructief, ze veroorzaakt op grote schaal ontbossing en mensenrechtenschendingen. Kleine boeren laten zien dat het anders kan. Hun land varieert van postzegelformaat tot enkele hectaren, maar samen zijn ze goed voor zo’n 40 procent van de totale palmolie-productie. Ze opereren kleinschalig en met meer respect voor mens en natuur.
De meeste kleine boeren zitten in landelijke en vaak economisch achtergestelde gebieden in Indonesië. Door zich bezig te houden met palmolieteelt zorgen ze voor werkgelegenheid in de lokale gemeenschappen. Terwijl de grote palmoliebedrijven hun winsten vaak meenemen naar het buitenland of alleen de elite rijker maken.
Des te schrijnender is het dat juist kleine boeren onvoldoende worden gesteund door overheden. Een van de meest urgente problemen is het gebrek aan wettelijke erkenning van landrechten voor lokale gemeenschappen in Indonesië. Dit proces verloopt traag en is beladen met bureaucratische hindernissen. Grote plantagebedrijven hebben historisch gezien een grote invloed gehad op het Indonesisch beleid. Hierdoor is een ongunstig klimaat gecreëerd voor kleine boeren.
De invoering van deze wet vereist een gezamenlijke aanpak van de EU en de Indonesische regering. Een samenwerking die is geworteld in wederzijds begrip en een gedeelde inzet voor duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid.
Ontwikkel financiële mechanismen die kleine boeren ondersteunen bij het voldoen aan de EU-eisen. Europa kan ook technische bijstand bieden. De Indonesische regering kan milieuorganisaties en vertegenwoordigers van kleine boeren betrekken bij de uitvoering. En hun problemen met landrechten aanpakken. De EU-bossenwet is een kans om een transparant, inclusief en democratisch financieel ecosysteem op te zetten en kleine boeren te helpen om verder te verduurzamen.
Zet daarnaast een trainingsprogramma op waarin kleine boeren leren over hoe ze hun werk kunnen verantwoorden, hoe transparantie ontstaat in de hele productieketen en hoe ze kunnen omgaan met milieubeoordelingen. Dit geeft hen de instrumenten die ze nodig hebben om aan de EU-normen te voldoen. Denk bijvoorbeeld aan een betaalbare toegang tot digitale hulpmiddelen om te voldoen aan de eis dat van iedere dosis palmolie duidelijk moet zijn waar ze vandaan komt en langs welke weg ze is verhandeld.
Tegelijkertijd moet de EU ervoor zorgen dat meer Europeanen gaan afnemen van deze kleine boeren. Bijvoorbeeld door een afname-garantie. Laten we de landrechten van lokale gemeenschappen versterken. Dat is altijd de beste strategie gebleken in de strijd tegen ontbossing.
De bossenwet kan een impuls zijn voor de landbouwgebieden. Laat de EU de handen ineen slaan met de Indonesische overheid. Zo worden Nederland én Indonesië ontbossingsvrij en pakken we samen gevaarlijke klimaatverandering aan.
Mansuetus Darto is voorzitter van de Unie van Indonesische Palmolieboeren. Andre Barahamin is campaigner bij Kaoem Telapak. Uli Arta Siagian is bossencampaigner bij WALHI (Friends of the Earth Indonesia).
Deze opinie verscheen op 7 november 2023 in Trouw.
Foto bovenaan: een boer in West-Sumatra rust uit op geoogste palmolievruchten. © Ed Wray
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
