Boeren en de klimaatbeweging zijn niet elkaars vijand. Integendeel, het zijn de grote agro- en voedselbedrijven die boeren in een greep houden, stelt Donald Pols. Werk aan een systeem waar boer en klimaat floreren.
Het lijkt logisch: steun je de boer, dan stem je op een boerenpartij. Die partijen zeggen immers nadrukkelijk op te komen voor boerenbelangen. Maar in de praktijk houden zij een systeem in stand dat zijn grenzen allang heeft bereikt. Van natuur en klimaat en van de boer zelf.
Geen boer is daarbij gebaat. Big agro is dat wél. Boeren moeten voldoen aan de eisen van grote vervuilers als Rabobank, FrieslandCampina, Unilever, Ahold en Vion. En kunnen daardoor maar net overleven. Deze machtige bedrijven geven boeren maar één optie: flinterdunne marges en hoge schulden aanvaarden om nog intensiever te werken. Wie dit niet doet, valt af. In één generatie zijn we de helft van onze boeren kwijtgeraakt, terwijl de grote agro- en voedselbedrijven miljardenwinsten maken.
Wie boeren wil helpen, stemt donderdag op een groene partij. Die willen een rechtvaardig systeem, waarbij de miljardenwinsten van grote bedrijven naar de boer gaan. Zo krijgt die ruimte om te vergroenen en een eerlijke prijs voor zijn producten. Een verdienmodel waarbij de boer niet langer wordt uitgeknepen door grote bedrijven.
Dat is de basis van een gezond familiebedrijf met toekomst, dat van generatie op generatie kan worden doorgegeven. Net als de boeren streeft de klimaatbeweging naar een rechtvaardig voedselsysteem. Zonder boeren geen klimaatrechtvaardigheid. Het is tijd om de hebzucht van de grote agro-industrie in te perken, zodat boeren weer in balans met natuur en klimaat kunnen werken.
Het is niet houdbaar om de agrarische sector een schijnwerkelijkheid voor te houden. Toch is dat wat boerenpartijen doen. Maar niemand kan om de stikstofcrisis en mestoverschotten heen, ondervond ook Caroline van der Plas in Brussel. De BBB-leider zou wel even met de vuist op tafel slaan zodat Nederlandse boeren toch een uitzondering zouden krijgen op het uitrijden van mest, maar kwam van een koude kermis thuis. In de EU is geen plaats voor feitenvrij denken.
Om boeren weer toekomst te geven, zijn investeringen in rechtvaardige verdienmodellen nodig. Die moeten niet van de belastingbetaler komen, maar van de grote bedrijven die rijk zijn geworden van het uitknijpen van boeren. Zij hebben daar geld voor, maar kiezen ervoor hun winsten aan hun aandeelhouders te geven. Zo keerde Ahold sinds het klimaatakkoord van Parijs 14,9 miljard euro uit aan de grootaandeelhouder. Een schril contrast met wat boeren overhouden.
Een financiële impuls van grote bedrijven voor de biologische markt kan veel verbeteren. Bioproducten zijn vrij van kunstmest en landbouwgif en dus beter voor bodem en klimaat. Het aandeel bioproducten op de Nederlandse retailmarkt ligt al jaren rond slechts 3 procent. Bioboeren stappen zelfs terug naar intensieve landbouw. Met het extra geld kunnen zij hun producten weer kwijt - en komt de transitie naar een eerlijk landbouwsysteem in een stroomversnelling. Om vervuilende bedrijven in beweging te krijgen, moet de politiek werken aan een nieuw landbouwsysteem waarin boer en klimaat zij aan zij floreren.
Wie het beste voor heeft met boeren en de aarde, stemt donderdag groen. Dan stem je in één klap voor allebei.
Deze opinie verscheen op 5 juni in AD.
Foto bovenaan: Een biologisch-dynamische boer met zijn koeien. © Marten van Dijl
Wij klagen ING aan in een baanbrekende nieuwe Klimaatzaak. Nooit eerder werd een bank in Nederland aangeklaagd omdat zijn klimaatbeleid tekortschiet. En jij kan meedoen. Sluit je aan bij deze nieuwe rechtszaak en word mede-eiser.
