‘No music on a dead planet’. Die boodschap gaf Froukje op Lowlands mee aan duizenden fans. Ze staat daarmee in een rijtje grootheden die hun zorgen over de klimaatcrisis uiten via hun muziek. Ik verzamelde 19 krachtige klimaatsongs.
Al tijdens haar studie aan het conservatorium was Froukje heel erg begaan met het klimaat. Op haar 18e schreef ze het nummer Groter Dan Ik: ‘De wereld staat in de fik / En ik zou het willen blussen / Maar het vuur is groter dan ik’. Het liedje kwam 4 jaar geleden uit en Froukje merkt dat er in de tussentijd weinig veranderd is. “Helaas staat de wereld niet minder in de fik dan toen ik Groter Dan Ik uitbracht”, schrijft ze op Instagram. “Op Lowlands wilde ik de zorg die we ongetwijfeld massaal dragen nogmaals aankaarten, want we staan er toch echt samen voor. Bedankt Milieudefensie en Lowlands dat we dit idee samen konden realiseren.”
Ook Billie Eilish gebruikt haar beroemdheid om mensen bewust te maken van de gevaren van klimaatverandering. Ze spreekt zich er regelmatig over uit en probeert zo duurzaam mogelijk te touren. Een nummer als All the Good Girls Go to Hell gaat ook over de klimaatcrisis: ‘All the good girls go to hell / Cause even God herself has enemies / And once the water starts to rise / And heaven's out of sight / She'll want the devil on her team’. Volgend jaar staat Eilish 3 avonden in de Ziggo Dome. Een deel van de ticketopbrengst gaat naar maatschappelijke organisaties die zich bezighouden met voedselonzekerheid en de klimaatcrisis. Dat zijn Reverb, Taste Before You Waste, de Jonge Klimaatbeweging en Milieudefensie. Thanks, Billie! 😍
Waar Billie Eilish over het stijgende zeeniveau zingt, daar rapt Mos Def op New World Water vooral over een gebrek aan water. Al begint het nummer met een verwijzing naar hoogwater (‘New World Water make the tide rise high / Come inland and make your house go bye’). Daarna gaat het over de ernstige gevolgen van watertekorten, vooral in landen waar die moeilijk kunnen worden opgevangen. ‘Americans wastin it on some leisure shit / And other nations be desperately seekin it’. En later in het nummer rapt Mos Def ook geïrriteerd over graaiende bedrijven: ‘There are places where TB is common as TV / Cause foreign-based companies go and get greedy’.
Over de gevolgen van klimaatverandering op mensen gesproken… De titel van dit nummer van hiphopduo People Under the Stairs vertelt eigenlijk al het hele verhaal. De song speelt zich af in een door hitte geteisterde stad: ‘100 degrees at midnight for the third day in row’. Door gevaarlijke klimaatverandering komen weersextremen zoals hittegolven steeds vaker voor. Zeker in steden met weinig groen kunnen de temperaturen gevaarlijk ver oplopen. Zo sterven volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO elk jaar in Europa ruim 175.000 mensen door hitte.
Met Hang Youth richtte Abel al vaker zijn pijlen op grote vervuilers. Zo moesten KLM en Tata Steel het ontgelden en verwijst het nummer Shell Is Een Prima Bedrijf (Als Ik de Website Mag Geloven) naar de greenwashing van het oliebedrijf. Shell presenteert zichzelf vaak als groen, maar blijft nog steeds volop in nieuwe fossiele projecten investeren. Dat valt niet met elkaar te rijmen. Laat dat rijmen sowieso maar aan Abel over, want met Sef nam hij De Machine op. De 2 rappen over systeemverandering en CEO’s van grote bedrijven krijgen ervan langs. Behalve woede over ‘de machine’ klinkt er ook hoop. Zolang mensen zich maar verenigen: ‘Apart zijn we sneeuw, maar samen een lawine / Kom, we bossen de machine’. Deze zomer brachten Abel & Sef samen een volledig album uit. Op IJsland klinkt datzelfde strijdbare vuur.
Van IJsland naar ijsschots. In de titel van het album Titanic Rising van Weyes Blood zit namelijk een verwijzing naar het beroemde gezonken cruiseschip. Op de albumhoes zie je een volledig onder water gelopen kinderkamer en de liedjes zitten vol verwijzingen naar klimaatverandering, zoals Wild Time. In een interview zei Weyes Blood dit: “We leven in een droevige tijd waarin we - in tegenstelling tot een schip dat tegen een ijsberg vaart en zinkt - nu ijsbergen smelten. En we storten gebieden in het mondiale Zuiden in de afgrond die niet de middelen hebben om zich tegen klimaatverandering te weren.”
Dat we slecht omgaan met de aarde, daar raakten in de jaren zeventig steeds meer mensen van overtuigd. Zo zong Joni Mitchell er in 1970 al over in Big Yellow Taxi. Het nummer begint met de beroemde zin ‘They paved paradise and put up a parking lot’. Daarmee illustreerde de folkzangeres hoe mensen in staat zijn om onomkeerbare schade aan te richten. Even later gaat het in het nummer over bomen die gekapt zijn om een bomenmuseum te kunnen neerzetten: ‘They took all the trees, put 'em in a tree museum / And they charged the people a dollar and a half just to see 'em’.
Ook The Beach Boys waren er vroeg bij met hun support voor bomen. De Californische surfdudes kwamen in 1971 (het jaar waarin Milieudefensie werd opgericht) met A Day in the Life of a Tree. Het lied wordt gezongen vanuit het oogpunt van een stervende boom, wat je kan zien als een metafoor voor het leed van zanger Brian Wilson. Hij zat namelijk in een zware periode. Maar het gaat ook letterlijk over de schade die mensen de natuur aandoen. ‘Trees like me weren’t meant to live / If all this world can give / Pollution and slow death’.
Zo somber als A Day in the Life of a Tree is, zo opgewekt klinkt Feels Like Summer. Maar dat is slechts schone schijn, want de tekst is helemaal niet zo vrolijk. Childish Gambino constateert in het zomerse liedje dat het elke dag heter en droger wordt. Met rampzalige gevolgen voor de wereld om ons heen. ‘Air that kill the bees that we depend upon / Birds were made for singing / Waking up to no sound / No sound’.
Als je de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Parijs hebt gekeken, dan ken je waarschijnlijk Gojira. Of gewoon als je van goede metal houdt. De Fransen maken zich op Amazonia hard voor het grootste regenwoud ter wereld. ‘There’s a fire in the sky / You’re in the Amazon / The greatest miracle / Is burning to the ground’. Mede door grote vervuilende bedrijven verdwijnen grote stukken bos in het Amazoneregenwoud. Dat heeft een grote impact op de biodiversiteit en de mensen die er wonen. En het versnelt ook gevaarlijke klimaatverandering.
Michael Jackson schreef een van de bekendste liedjes over hoe slecht we met de aarde omgaan. Earth Song kun je horen als een ode aan onze planeet, maar tegelijkertijd hoor je de grote zorgen van ‘The King of Pop’. In het grootse nummer staat Jackson stil bij ontbossing, oorlog, uitstervende diersoorten en verwoeste zeeën. Om af te sluiten met een gefrustreerd ‘Do we give a damn?’.
Gelukkig geven steeds meer mensen 'a damn’. Dat bleek vorig jaar ook weer tijdens de grootste Klimaatmars ooit in Nederland. 85.000 mensen gingen de straat op om klimaatrechtvaardigheid te eisen. Dat kon vast ook de goedkeuring krijgen van punkicoon Patti Smith. Want het is precies zoals zij het zong in 1988: ‘People have the power!’
In mei maakten we met 15.000 mensen een vuist tegen grote vervuilers. Dat deden we op de Zuidas, hét symbool van grote vervuilende bedrijven. Zangeres Aafke Romeijn schreef speciaal voor de Klimaatmars op de Zuidas het nummer Failliet. Op de melodie van Flowers van Miley Cyrus richt Romeijn zich op grote vervuilers. ‘Dit gebouw is van jou / Het is hoog en het glimt in de zon / Maar als straks het water stijgt, heb je niks meer aan al dat beton’.
Het was best toepasselijk dat Aafke Romeijn voor Failliet de melodie van een Miley Cyrus-liedje leende. De Amerikaanse popster is zelf namelijk ook begaan met de aarde. Zo zong ze in Wake Up America over ‘global warming’ en ‘going green’: ‘Wake up, America / We're all in this together / It's our home so let's take care of it / You know that you want to / You know that you got to’.
Ook Dolly Parton vond het tijd worden voor een stevig statement. Een deel van de fans van de legendarische countryzangeres is conservatief en moet niet zoveel hebben van het aanpakken van de klimaatcrisis. Voor Parton misschien juist nog meer reden om te zingen over de wereld die in brand staat. ‘Liar, liar, the world's on fire / What you gonna do when it all burns down? / Fire, fire, burnin' higher / Still got time to turn it all around’.
Dolly Parton zingt dat we het tij nog kunnen keren, maar ANOHNI klinkt minder optimistisch. Zij kruipt in 4 Degrees in de huid van een klimaatontkenner. ‘I wanna see this world, I wanna see it boil / It’s only 4 degrees, it’s only 4 degrees’. Met deze 4 graden wijst ANOHNI op de temperatuurstijging die door wetenschappers wordt gezien als ‘point of no return’. Want als we de aarde met meer dan 4 graden laten opwarmen, dan zijn we pas echt verloren. Soms moet je als artiest je boodschap hard en cynisch brengen om mensen te overtuigen.
Punkband Bad Religion koos er juist voor om direct de politiek aan te spreken. Kyoto Now! gaat over het Verdrag van Kyoto dat in 1997 werd getekend. In de Japanse stad spraken landen af hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Maar toen Bad Religion in 2002 over die afspraak zong, was het verdrag nog niet steeds niet van kracht. ‘Kyoto now / We can’t do nothing and think someone else will make it right’, zingt Greg Graffin. 3 jaar later trad het Verdrag van Kyoto uiteindelijk in werking.
De politiek kan met regels komen waardoor grote vervuilende bedrijven minder gaan uitstoten, maar je kan deze bedrijven ook rechtstreeks aanspreken. Dat weet ook Neil Young. De Canadees richt zich in Be the Rain tot fossiele bedrijven (‘Hey big oil, what do you think?’). Het gaat in het nummer over de hebzucht van bedrijven ten koste van de planeet. En deze 2 zinnen keren een paar keer terug: ‘We got a job to do / We got to save Mother Earth’. De beroemde rocker riep in zijn songs trouwens wel vaker op om de wereld te beschermen, zoals in de klassieker After the Gold Rush.
Er is maar 1 aarde, dus laten we daar zuinig op zijn. Dat weet ook de Australische band King Gizzard & The Lizard Wizard. In eigen land zien ze dat grote stukken natuur verdwijnen tijdens lange periodes van extreme hitte. En in Planet B constateren de rockers dat er helaas geen reserve-planeet is: 'Open your eyes and see: there is no Planet B'.
Maak jij je net als Froukje, Dolly en Miley zorgen over gevaarlijke klimaatverandering? En vind je net als Abel, Sef en Mos Def dat grote vervuilende bedrijven meer moeten doen? Bezoek dan een show van Billie Eilish of teken onze petitie voor klimaatrechtvaardigheid. Samen laten we zien: grote vervuilers zijn sterk, met z'n allen zijn wij sterker.
Foto bovenaan: zangeres Froukje. © David van Dartel
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
