Op 29 januari wonnen we samen met 4 Nigeriaanse boeren een rechtszaak tegen Shell. Mijn collega’s en ik zaten te huilen in de rechtbank. Het waren tranen van geluk. Geluk, omdat 3 van de 4 boeren eindelijk gerechtigheid kregen. Maar waarom moest het zo lang duren?
Bijna 20 jaar geleden verloren 4 boeren uit de Nigerdelta alles door de olievervuiling van Shell. Hun landbouwgrond werd onbruikbaar. Vissen verdwenen uit de rivieren. Met als gevolg dat ze geen eten meer op tafel konden zetten voor hun gezin. En geen inkomsten meer hadden om hun kinderen naar school te sturen. Ze werden wanhopig omdat ze geen geld hadden om plastic flessen drinkwater te kopen. En nog wanhopiger, toen bleek dat de olievervuiling hen ziek maakte. Want er was geen geld om naar de dokter te gaan.
In de Nigerdelta vieren ze nog steeds feest, omdat ze gewonnen hebben. Gewonnen van Shell, een van de machtigste en rijkste bedrijven ter wereld. Voor sommigen kwam de overwinning echter te laat. 2 van de eisers overleden een paar jaar geleden al. 13 jaar is lang. Zeker in de Nigerdelta, waar mensen als gevolg van de olievervuiling 10 jaar eerder sterven dan in de rest van Nigeria.
Maar geen enkel slachtoffer zou 13 jaar moeten wachten op gerechtigheid. Het is hoog tijd dat de Nederlandse overheid en de Europese Unie met betere wetten komen. Wetten die bedrijven verplichten zich te gedragen buiten de landsgrenzen. Zodat het niet 13 jaar hoeft te duren voordat iemand gerechtigheid krijgt.
Eric Dooh (rechts) nam de rechtszaak over van zijn vader die overleed in 2006.
Voor het eerst in de geschiedenis wordt een Nederlandse multinational verantwoordelijk gehouden voor schade in het buitenland. Dat zal ook op het hoofdkantoor van Shell hard zijn binnengekomen. De rechtbank oordeelde dat zowel Shell als haar Nigeriaanse dochteronderneming hun zorgplicht hebben geschonden. Dat is cruciaal. Shell wist dat de pijpleidingen slecht onderhouden waren. Shell wist dat er in de regio vaak sprake was van oliediefstal. En Shell wist dat sommige gebieden moeilijk te bereiken waren. Toch heeft Shell niets gedaan om die risico's te beperken.
De uitspraak van de rechter is hoopvol. Want het betekent dat Nederlandse bedrijven die mensenrechten en milieuregels in het buitenland negeren, dat niet langer straffeloos kunnen doen. Ze lopen nu niet alleen het risico voor de rechter te worden gebracht, maar ook om te worden veroordeeld. Dat is vooral te danken aan onze briljante collega's in Nigeria die altijd voor ons klaarstonden en onvermoeibaar doorgingen in vaak moeilijke omstandigheden. Dit geeft hoop voor de hele regio en ver daarbuiten.
Maar waarom duurde het zo lang? De waarheid is dat onze advocaten het merendeel van die 13 jaar hebben moeten besteden aan het bespreken van procedures bij de rechtbank. En aan het nemen van hindernissen bij Shell. Jaren kostte het om alleen maar toegang te krijgen tot de belangrijkste documenten van Shell. Die waren nodig om te bewijzen dat het hoofdkantoor van Shell verantwoordelijk was voor zijn dochteronderneming. En dus dat de zaak voor de Nederlandse rechtbank moest worden behandeld. Jaren waarin de Nigeriaanse eisers geen geld hadden om hun gezin te onderhouden.
Het zou geen marathoninspanning en 1,5 miljoen euro moeten kosten om voor 4 boeren uit Nigeria compensatie te krijgen van Shell. Daarom hebben we betere wetten nodig. Zodat we Europese bedrijven zoals Shell aansprakelijk kunnen stellen voor wat ze in het buitenland aanrichten. Er moet een zorgplicht komen, zodat bedrijven actief schade voorkomen in de hele keten. We snakken naar transparantie, zodat we precies kunnen zien wat er buiten onze landsgrenzen gebeurt.
Mensen die slachtoffer zijn van Europese bedrijven moeten toegang krijgen tot justitie in Europa. Want als je dit soort grote bedrijven niet voor de rechter kunt dagen, nemen ze ook geen verantwoordelijkheid.
Om dat voor elkaar te krijgen, zullen we bij Milieudefensie onze pijlen de komende jaren gaan richten op de politiek. Wil je ons daarbij helpen? Word dan lid van Milieudefensie.
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
