Amsterdam, 11 november 2020 - Rijke landen, waaronder Nederland, verleenden sinds het ondertekenen van het klimaatakkoord van Parijs bijna 50 keer zoveel exportsteun aan projecten gerelateerd aan fossiele brandstoffen als aan projecten voor schone energie in vier Afrikaanse landen. Dat blijkt uit een onderzoek van vijf milieuorganisaties uit Ghana, Nigeria, Togo en Oeganda in samenwerking met Milieudefensie en Both ENDS. De rijke landen verzekerden via hun exportkredietverzekeraars energieprojecten met een totale waarde van 11 miljard US dollar. Meer dan de helft van deze exportsteun is gerelateerd aan fossiele brandstoffen. Slechts 1% ging naar duurzame hernieuwbare energie.
Exportkredietverzekeraars verstrekken verzekeringen en garanties aan bedrijven die zaken doen in het buitenland. Het Nederlandse Atradius DSB verzekerde vrijwel uitsluitend projecten in de fossiele sector in de vier Afrikaanse landen. Het gaat hierbij vooral om steun aan scheepsbouwers die boten maken voor olie en gas op zee.
“Exportkredietverzekeraars blijven dus ondanks internationale klimaatafspraken en de nationale klimaatambities op grote schaal fossiele energieprojecten in het buitenland ondersteunen”, zegt Niels Hazekamp van Both ENDS. “Daarmee ondermijnen ze de Klimaatdoelen van Parijs. Exportkredietverzekeraars spelen nauwelijks een rol bij het verzekeren van groene, duurzame projecten. Door dit rapport vragen wij ons eens temeer af of de exportkredietverzekeraar die noodzakelijke omslag kan maken.
Door de uitbreiding van de fossiele sector in deze Afrikaanse landen te ondersteunen, zorgen exportkredietverzekeraars ervoor dat de economieën afhankelijk blijven van fossiele brandstoffen. “En dat in een wereld die juist overstapt naar hernieuwbare energie”, zegt Isabelle Geuskens van Milieudefensie. “Die landen zitten straks nog decennia met enorme schulden en een infrastructuur voor fossiel, terwijl waarschijnlijk niemand dan meer op hun olie en gas zit te wachten. Atradius DSB waarschuwt zelf voor de gevaren van torenhoge schulden in Afrikaanse landen die economisch afhankelijk zijn van fossiel, maar draagt hier dus aan bij door fossiel te blijven steunen.”
Het onderzoek is voor een deel gebaseerd op verslagen van plaatselijke bewoners die geraakt zijn door grote, fossiele energieprojecten. Ze worden van hun land gezet of hun land en water wordt vervuild. Hiervoor worden ze nauwelijks gecompenseerd waardoor armoede volgt. Beneconsila Busingye is een weduwe van 56. Zij moest verhuizen voor de olieontwikkelingen in Oeganda, die werden ondersteund door de Engelse exportkredietverzekering UKEF: “Ik moest eerst van mijn land af voor de bouw van het vliegveld. De toegang tot het land dat we ter compensatie van de overheid kregen, werd vervolgens afgesneden door de EACOP oliepijplijn. Nadat mijn man overleed wilde de overheid mij niet meer compenseren. Ik heb nooit iets getekend, maar toch mag ik mijn land ineens niet meer gebruiken. Hoe kan ik mijn kinderen te eten geven nu mijn man dood is?”
Met het rapport willen de organisaties onder andere de rol van exportkredietverzekeraars in de fossiele energiesector in Afrika ter discussie stellen. Hazekamp: “Er zijn grote vraagtekens te zetten bij het idee dat exportkredietverzekeraars van duurzaam hebben. Uit ons onderzoek blijkt bijvoorbeeld ook dat grote waterkrachtcentrales, waar bijna de helft van alle exportondersteuning voor energiesector naar toe gaat, doorgaan voor ‘groen’ en duurzaam. Terwijl stuwmeren ontzettend veel methaan uitstoten, schade aan de natuur aanrichten en mensenrechtenschendingen met zich mee brengen.”
Het rapport roept de Nederlandse regering op om te stoppen met het ondersteunen van fossiele projecten. Ook vragen de milieuorganisaties de overheid om te kijken of de energieprojecten in het zuiden die door de exportkredietverzekering gesteund worden duurzaam en rechtvaardig zijn, en daar consequenties aan te verbinden.
Foto: Milieudefensie/Michiel Wijnbergh
Terwijl de klimaatcrisis steeds zichtbaarder wordt, laten politici en grote vervuilers het afweten. In je eentje los je dat niet op. Dankzij onze leden lukt dat wel. We hebben invloed en krijgen veel voor elkaar. Met meer leden kunnen we meer doen. Doe je mee?
