Hoewel Nederland niet voldoet aan de Europese normen voor luchtkwaliteit, valt dat de Staat op dit moment niet te verwijten, oordeelt de rechter vandaag. Milieudefensie en 57 Nederlanders eisten in de rechtszaak dat de Staat stopt met schenden van het mensenrecht op gezondheid en dat Nederland in ieder geval moet voldoen aan de Europese normen. De rechter velde vandaag een tussenvonnis in de zaak.
De rechtbank oordeelt in het vonnis diverse malen dat de Staat de Europese luchtkwaliteitsregels schendt, omdat nog steeds niet overal in Nederland aan de grenswaarden wordt voldaan. Maar de rechter oordeelt ook dat het probleem zo complex is, dat het de Staat niet te verwijten valt dat hij nu en zelfs in 2020 nog niet voldoet aan de Europese grenswaarden. Ook hadden Milieudefensie en de mede-eisers volgens de rechter nog duidelijker moeten bewijzen dat maatregelen tekort schieten en dat iemand hier concreet schade van heeft ondervonden.
Anne Knol, campagneleider Mobiliteit van Milieudefensie: “Dat is echt de wereld op z'n kop. Het is allang duidelijk dat mensen daar concreet schade door ondervinden. Duizenden mensen worden ziek of overlijden vroegtijdig. De GGD en longartsen slaan daar alarm over, er is veel wetenschappelijk onderzoek. Is dat niet genoeg? De Staat krijgt vandaag helaas het voordeel van de enige twijfel die de rechter daarin kennelijk nog voelt. Met als gevolg dat hoognodige maatregelen misschien nog langer uitblijven en mensen blijven lijden onder de ongezonde lucht. Hoger beroep ligt voor de hand, maar moeten we verder bespreken met onze advocaat.”.
Mede-eiser Paul Busker uit Amsterdam: ”De overheid wil mij als burger niet beschermen. De rechter kan daar blijkbaar niets aan veranderen. Dat vind ik heel erg. Ik word nu gedwongen om lucht in te ademen waar ik ziek van word, ik heb er dagelijks veel last van. Maar van de ongezonde lucht in ons land kan uiteindelijk iedereen ernstig ziek worden, je merkt de gevolgen vaak niet meteen. De lijdensweg die je dan ondergaat gun ik niemand. Daarom blijf ik me inzetten voor minder uitstoot. Iedereen heeft gezonde lucht nodig.".
Met het oordeel van vandaag staat de rechtbank lijnrecht tegenover andere Europese rechters, die in vergelijkbare zaken in Engeland, België en zeer recent Tsjechië juist hebben geoordeeld dat nationale overheden bij dit soort overtredingen tot de orde moeten worden geroepen. De rechter gaat in het vonnis mee met het standpunt van de Staat, die onder andere had gesteld dat 'knelpunten in de binnensteden doorgaans noodzakelijk zijn voor de bereikbaarheid van de binnensteden'.
De rechtbank stelde Milieudefensie in september nog in het gelijk in een kort gedingprocedure, en veroordeelde de Staat tot het maken van een nieuw Luchtkwaliteitsplan en tot het identificeren van de knelpunten en treffen van maatregelen. De Staat heeft zich bij die uitspraak neergelegd en is onmiddellijk begonnen met het uitvoeren van de veroordeling. “Die winst is binnen en blijft gewoon staan, zeker nu de staatssecretaris op de dag van dat vonnis heeft verklaard daartegen niet in beroep te zullen gaan’, zegt de advocaat van Milieudefensie, Phon van den Biesen.
Anne Knol: “Ook in de politiek is al aangekondigd dat meer gedaan moet worden om de luchtkwaliteit te verbeteren, en dat naar het strengere beschermingsniveau van de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie moet worden gestreefd. Ik ga er van uit dat het recht op gezondheid bij de politiek wel overeind blijft”.
De uitspraak van vandaag is een tussenvonnis. De rechter wil namelijk onder andere verder uitzoeken of de mede-eisers voldoende ontvankelijk zijn. Milieudefensie gaat de uitspraak samen met advocaat Phon van den Biesen verder bestuderen. Anne Knol: 'Ondertussen gaan we hoe dan ook door met onze strijd voor gezonde lucht. Wij vinden het oneerlijk dat zoveel mensen zo’n hoge prijs moeten moeten betalen, omdat de overheid per se 130 kilometer per uur op de snelweg wil toestaan, of mensen met oude diesels in een stadscentrum wil laten rijden.” In 2018 gaat Milieudefensie met honderden 'luchtwachters' aan de slag om gemeenten aan te zetten om snel maatregelen te nemen voor gezonde lucht en prettige, leefbare steden.
